Tholen - De Keuringsdienst van waarde legde afgelopen donderdag het 'beter voor'-sticker van de Albert Heijn onder de loep. Ronald van Marlen noemt het 'een klassiek voorbeeld van greenwashing'. En volgens biologisch varkenshouder Jan Overesch is 'Beter voor' vooral 'beter voor de financiën van de supermarkt'.
De Keuringsdienst laat in de aflevering onder meer zien dat er op een pakje varkensvlees met 1 ster op het Beter Leven-keurmerk een sticker met 'Beter voor Varken, Natuur & Boer' staat. Dezelfde sticker staat echter niet op een biologisch product met 3 sterren op het Beter Leven-keurmerk. Op de website van de Keuringsdienst staat de volgende korte inleiding: 'Met 'Beter voor' belooft de supermarkt beterschap voor zowat alles en iedereen. Maar beter dan wat? En waarom eigenlijk niet gewoon het beste voor?'
Presentator Ersin Kiris brengt een bezoek aan Jan Overesch, een biologische varkensboer in Raalte die al jaren biologisch vlees aan Albert Heijn levert. Hij geeft een rondleiding over het bedrijf. Jan zegt bij het zien van de 'Beter voor Varken, Natuur & Boer'-sticker op het pakje varkensvlees: "Dit varken kan helemaal niet naar buiten, blijft heel zijn leven binnen zitten", zegt Jan bij het zien van het etiket. "Ik ben benieuwd wat ze onder 'beter' verstaan." En: "Ik denk dat dit veel makkelijker te verkopen is, want iedereen focust op veel voor weinig."
De crew van Keuringsdienst van waarde tijdens de opnames bij Overesch ecologische landbouw. Links presentator Ersin Kiris.
De crew bezoekt ook een 'Beter voor'-varkenshouder, die laat zien dat hij vier vogelhuisjes opgehangen heeft en een insectenhotel heeft neergezet. Hij is ook van plan om nog een bloemenstrook in te zaaien. Na een bezoek aan een pluimveehouder blijkt dat de boeren niet veel hoefden te veranderen om de sticker te krijgen.
"Geen keurmerk, maar bedrijfslogo"
De Keuringsdienst schakelt daarna (vanaf 18:00) de hulp in van iemand die al jaren kritisch kijkt hoe keurmerken bijdragen aan een betere voedselketen: Ronald van Marlen. Ronald: "Het is geen keurmerk. Het ziet er uit als een keurmerk, maar het is echt een bedrijfslogo. Een keurmerk is vaak heel strak vastgelegd in normen die ook extern gecontroleerd worden door onafhankelijke organisaties. Dat is dit niet." Het is dus eigenlijk een soort reclame, concludeert de medewerker van de Keuringsdienst vervolgens.
Ronald benadrukt dat het gaat om greenwashing. "Het is een klassiek voorbeeld van greenwashing. Het is eigenlijk proberen om je bestaande assortiment een groene buitenkant te geven zonder dat je daarmee de echte harde keuzes die echt nodig zijn om echt groen te zijn, dat je die op het schap gewoon laat zien. Hierdoor gaat de consument denken dat het deugt en eigenlijk geen druk zet op de snelle verduurzaming die echt moet plaatsvinden." Dit noemt hij 'professioneel vertragen'. "Met heel goede marketing en communicatie tegen consumenten zeggen 'je kunt goed gaan slapen', zodat er ook eigenlijk geen noodzaak is om veel snellere stappen te maken, die wel noodzakelijk zijn vanuit de crisis waarin ons voedselsysteem zich in begeeft."
AH reageert per email
Na meerdere pogingen laat Albert Heijn aan de medewerkers van de Keuringsdienst weten hen niet te woord te willen staan over 'Beter voor'. Uiteindelijk komt AH per email met een reactie: 'We zijn met 'Beter voor' begonnen zodat ook de generaties na ons vruchten van de planeet kunnen blijven plukken. Het doel van 'Beter voor' is een balans te vinden tussen de productie van voedsel en de omgeving waarin dit gebeurt.' Maar tegelijkertijd pretenderen ze niet alles op te lossen.
Ronald daarover: "Dat vind ik onbegrijpelijk. Hij noemt het een zwaktebod en pleit voor een soort duurzaamheidswaakhond 'die firma's niet de ruimte geeft om iets te beweren wat uiteindelijk gewoon helemaal niet inhoudt wat men pretendeert. En als het echt bewust verleiden en niet de waarheid vertellen is, dan moet het gewoon van de verpakking af."
De eindconclusie mag Jan Overesch trekken. Hij concludeert dat 'Beter voor' dus vooral 'beter is voor de financiën van de supermarkt'.
Reactie Jan Overesch
De maandag na de uitzending reageert Jan als volgt: "Ik heb louter positieve reacties gekregen op de uitzending. Hopelijk zet het mensen aan tot nadenken. Als de overheid hierin geen actie onderneemt, moeten andere partijen dat maar doen. Het is hoog tijd dat er een eind komt aan het witwassen en greenwashen van AH en andere supermarkten. Ik vond het best wel spannend om de aflevering donderdagavond te bekijken. De opnames duurden alles bij elkaar 4 uur, dus was ik erg benieuwd wat ze hier nu precies uit gingen gebruiken. En na het zien van de uitzending ben ik er zelf ook vol lof over. Eigenlijk spreken de beelden voor zich."
Klik hier om de aflevering van de Keuringsdienst van Waarde te bekijken ('Beter voor').