Stop met de voor boeren onwerkbare, korte pachtcontracten. En zorg er voor dat de pachtwet duurzame landbouw bevordert, zodat langdurige duurzame pacht de standaard zal worden. In het onderstaande opiniestuk pleiten vier agro-ecologische boerinnen voor een herziening van de pachtwetgeving in het regeerakkoord:
Duurzame pacht in regeerakkoord
Met een groep jonge, agro-ecologische boerinnen hebben wij meerdere verkiezingsprogramma's van bekende politieke partijen doorgenomen op zoek naar punten over grondbeleid. Wat vooral opvalt is de afwezigheid ervan. Het gebrek aan visie op dit thema, dat zo actueel en urgent is, verbaast ons.
Op dit moment is 90% van de nieuw afgesloten pachtcontracten op landbouwgrond kortlopend. Deze kortlopende contracten belemmeren boer(inn)en in het investeren in de bodem, in het introduceren van houtige gewassen, in het opbouwen van een lokale, vaste klantenkring en in het verkrijgen van financiering. Het zijn vooral eerste generatie, jonge, agro-ecologische boer(inn)en die hierdoor herhaaldelijk opnieuw moeten beginnen en op deze manier niet duurzaam kunnen investeren in de grond en de plek.
Vroeger was pacht vergelijkbaar met goede huurrechten, die huurders eerder genoten. Als boer(in) had je een veilige basis voor het opbouwen van je bedrijf en kon je tot in lengte van dagen voor het land, het landschap en voedsel zorgen. Grond was geen handelswaar. Met de geliberaliseerde pachtwetgeving verdwenen landrechten voor boer(inn)en in Nederland. Minister Carola Schouten is begonnen met de herziening van de pachtwet, omdat het duidelijk is dat de huidige, geliberaliseerde pachtwetgeving kringlooplandbouw in de weg staat. Maar het kreeg onvoldoende prioriteit en de nieuwe pachtwet is er nog niet.
'Vermindering van kortlopende pachtcontracten', zoals één van de grote partijen schrijft in haar verkiezingsprogramma, is niet voldoende. Wij willen opgenomen zien in het regeerakkoord een herziening van de pachtwetgeving zodanig dat deze pachtwet duurzame landbouw bevordert en langdurige, duurzame pacht de standaard wordt. Slechts enkele partijen schrijven in hun verkiezingsprogramma dat landbouwgrond van overheden standaard duurzaam verpacht moet worden en dat speculatie met landbouwgrond aan banden moeten worden gelegd. Een aantal partijen wil landbouwgrond, die vrijkomt vanwege het uitkopen van boer(inn)en in het kader van de stikstofproblematiek, omzetten in natuurgebieden of bouwkavels. De vraag is of er dan voldoende landbouwgrond over blijft voor extensieve, grondgebonden landbouw, regionale voedselvoorziening en voedselsoevereiniteit in Noordwest Europa. We hebben een meer holistische vorm van landbouw nodig, zoals agro-ecologie waarin wordt samen gewerkt met de natuur door te bouwen op natuurlijke processen, de biodiversiteit wordt versterkt, zorg wordt gedragen voor de waterhuishouding maar bijvoorbeeld ook zorg wordt gedragen voor haar werknemers en waarin consumenten een verantwoordelijke rol krijgen.
Daarnaast speelt de afwezigheid van een goede pensioenregeling voor boeren een rol in de grondproblematiek. Het deel van de grond en gebouwen in eigendom levert tot nu toe voor boeren pensioenzekerheid. Door deze financiële afhankelijkheid gaan veel boeren voor de hoogste bieder. En dat zijn over het algemeen niet nieuwe, jonge agro-ecologische boer(inn)en maar kapitaalkrachtige mensen en bedrijven die de boerderij opkopen om te wonen of voor het vestigen van andere (niet-grondgebonden) bedrijven. Een deel van de grond wordt vervolgens weer verpacht maar nieuwe, jonge boeren kunnen dan niet bij hun land wonen, waardoor zij belemmerd worden in hun dagelijks grondgebonden werk.
Dit alles bevordert de toegankelijkheid van landbouwgrond voor boerenlandbouw niet. Wij doen een urgente oproep om de herziening van de pachtwet in het regeerakkoord op te nemen. Wij willen niet nogmaals vier jaar waarin de meerderheid van onze achterban moet boeren met onwerkbare, korte pachtcontracten. Wij willen nu concrete maatregelingen voor agro-ecologische landbouw. Landen als Mexico, Brazilië en Frankrijk hebben beleid op het gebied van agro-ecologie, een integrale vorm van duurzame landbouw die verder gaat dan natuurinclusief en kringlooplandbouw maar toewerkt naar democratische, inclusieve en regionale voedselsystemen.
Namens Toekomstboeren,
Clara zu Castell-Rüdenhausen
Maria van Maanen
Margriet Goris
Klarien Klingen