Na de briljante analyse van Arjen Lubach (uitzending 18 oktober jongstleden) over de oorzaak van de explosieve toename van complotdenkers, zakt de moed me wat in de schoenen. Door de algoritmes die de multinationale internetbedrijven als google en facebook gebruiken, word je als vanzelf en een fuik gelokt om steeds sensationelere berichten tot je te nemen, die je om je aandacht vast te houden in je mening bevestigen. En je uitdagen om filmpjes met nog sensationeler en onwaarschijnlijker theorieën te bekijken. Je denkt al gauw dat je als een soort detective je eigen informatie vergaart en vormt, maar niets is minder waar. Het is een verraderlijk commercieel gedreven spel, dat inmiddels steeds meer mensen uiteen drijft. Een aanrader om deze uitzending terug te kijken voor iedereen die wellicht verdwaalt is geraakt in een virtuele wereld.
Waar kunnen we als mensen weer 'aarden' en zintuigelijk aangesloten raken op de reële wereld? Geen verrassing dat ik daarvoor de boerderij noem en vooral de biodynamische boerderij. Hier kun je weer verbinding maken met de bodem, planten, dieren en alle levensprocessen die zorgen voor de totstandkoming van ons voedsel. Een echt levensweb.
Want naast de gevaren van het internet is er een ander risico dat ons afdrijft van de realiteit, namelijk het heilige geloof in technologie: vertical farming, kweekvlees, melkproductie direct uit gras in plaats van via de koe, de bodem vervangen door substraat, genetisch gemanipuleerd zaadgoed. En voedsel in de vorm van pillen en poeders. Gedreven door grote beloftes waarbij de gevolgen voor onze gezondheid en allerlei bijeffecten ongenoemd blijven, steeds verder verwijderd van natuurlijke processen en voor de hand liggende oplossingen, waar de industrie echter weinig tot niets aan kan verdienen.
Want juist in het vermogen van bodems met een actief bodemleven ligt de potentie om de grote vraagstukken van vandaag aan te pakken: herstel van biodiversiteit, opname van CO2 in onze bodems. Het kan, kijk naar de hoopvolle film 'Kiss the Ground' (op internet, dat weer wel…) Ook hier staan commerciële belangen een inzet op ecologie in de weg. Er moet van alles verkocht worden aan de boer, Hij moet een laptopboer worden die op grond van data en zonder contact met de bodem, plant en dier zijn bedrijf stuurt. Niet meer in contact met de levensprocessen, het leven zelf. En ook losgezongen van het sociale leven. Maar het geld moet juist bij de boer en de mensen die het werk verrichten terecht komen in plaats van bij de toeleveranciers.
Biodynamische boeren zijn meesters in het zoeken naar verbinding met die levensprocessen, ze waar te nemen, mee te bewegen met de natuur. Ze verliezen zich niet in hoogmoed dat alles met chemie en technologie is bij te sturen, de basis van een inmiddels failliet landbouwsysteem. Hun kracht is het waarnemen en zich aanpassen op de mogelijkheden die de plaatselijke omstandigheden bieden. En soms kan technologie daarbij behulpzaam zijn, maar het stimuleren van een actief bodemleven en voldoende biodiversiteit blijven altijd de basis voor onze voedselzekerheid en onze gezondheid.
Aan alle complotdenkers zou ik willen meegeven, keer terug op aarde, liefst met je handen in de aarde, waar zich het grootste interactieve levensweb afspeelt, waar ons leven op is gestoeld. Neem waar, niet alleen voor een scherm, maar het al je zintuigen. De waarheid bevindt zich onder je voeten. Kiss the ground!
Bert van Ruitenbeek, directeur Stichting Demeter
Demeter is het kwaliteitskeurmerk voor biodynamische landbouw en voeding - www.stichtingdemeter.nl
Deze column verschijnt ook in de Krant van de Aarde.