De vastenperiode is begonnen en heel wat vastenacties schreeuwen om onze aandacht. Zo ook de campagne 'Dagen zonder Vlees', die voor het vierde jaar op rij oproept om veertig dagen lang minder of zelfs geen vlees te eten. Doel? Een kleinere ecologische voetafdruk, een betere gezondheid en minder dierenleed.
De gemiddelde Vlaming eet inderdaad te veel vlees. Elke week een biefstuk friet met het verplichte blaadje sla is nu eenmaal geen evenwichtig voedingspatroon. En onze veeteelt is ook al niet duurzaam: de schaalvergrotingen in de gangbare landbouw gaan ten koste van het dierenwelzijn. Dat merk je aan al de epidemieën die de laatste decennia opduiken.
Focus op duurzame landbouw
Alleen wordt het debat over duurzame voedselpatronen al te makkelijk verengd tot een debat over al dan niet vlees eten. Goed bedoeld, maar om echt duurzaam te consumeren is er een ruimere insteek nodig. Is het wel zinvol om alle heil te verwachten van een voedselpatroon gebaseerd op groenten en sojaburgers, zonder verder oog te hebben voor de manier waarop die geproduceerd worden? Niet alleen vlees heeft een te grote ecologische voetafdruk, ook voor groenten, fruit en andere landbouwproducten is dat het geval.Door alleen te focussen op de vleesetende consument, verliezen campagnes als 'Dagen zonder vlees' uit het oog dat ons hele landbouwsysteem moet veranderen. Een hommel of regenworm mag dan misschien niet zo aaibaar zijn als een koe of varken, maar jaarlijks doden kunstmest en pesticiden heel wat van deze nuttige beestjes. Heel wat groenten zijn dan ook afkomstig van gangbare monoculturen met dode bodems.
Niemand wint in de gangbare landbouw. Niet het milieu, want dat krijgt energieverspillende transporten, pesticiden en kunstmeststoffen te verwerken. Niet de biodiversiteit, want op een monocultuurakker zijn wilde planten en dieren niet welkom. Bovendien zijn deze akkers gevoelig voor allerlei plagen en ziekten, juist omdat het monoculturen zijn. Niet de boer, want hij moet hoge risico's nemen en krijgt daarvoor een stuk minder betaald dan een gemiddelde loontrekkende. En niet de consument, want een door winst gestuurde internationale voedselmarkt is nefast voor de voedselkwaliteit en leidt te pas en te onpas tot voedselschandalen.
Hoe moet het dan wel?
Duurzame en gezonde voeding is gevarieerd en komt van een biodivers landschap waar ook dieren deel van uitmaken. Om dat te bereiken, hebben we dus ook een (bio)diverse, agro-ecologische landbouw nodig. In 2008 concludeerden meer dan vierhonderd wetenschappers wereldwijd dat vooral kleinschalige landbouwsystemen een cruciale rol zullen spelen in de voedselvoorziening van een steeds grotere wereldbevolking. In het IAASTD-rapport 'Agriculture at a Crossroads' wordt agro-ecologische landbouw dan ook beschouwd als de toekomst.Dit type landbouw werkt samen met het natuurlijk ecosysteem in plaats van het te bekampen. Het gaat uit van kortere voedselketens en gesloten kringlopen en maakt efficiënt gebruik van nutriënten, water en energie. Agro-ecologie houdt rekening met de beperkte ecologische draagkracht van de omgeving. Gewassen en dieren zijn zo beter bestand tegen ziekten, plagen of extreme klimaatomstandigheden.
En kan dat dan niet vegetarisch? Nee. Dieren maken een essentieel deel uit van de kringloop van een divers agro-ecologisch landschap. Van nature eet een koe geen maïs of soja uit Brazilië, maar gras. Handig, want mensen kunnen geen gras verteren. De mest van de koe maakt het grasland en de akkers vruchtbaar. Het bodemleven verwerkt de mest, waarna gewassen de voedingsstoffen opnemen. Zo worden kringlopen gesloten. Zelfs bij ons zijn er heel wat gronden die landbouwkundig enkel gevaloriseerd kunnen worden als graasgronden, zoals valleigebieden en natuurreservaten. Niet voor niets zet de natuurbeweging vaak vee in voor het beheer van hun natuur.
Wil je dus op een zinvolle en hedendaagse manier vasten? Kies dan voor bio, lokaal en seizoensgebonden. Biologische landbouw is een agro-ecologische landbouwmethode en kan je gemakkelijk herkennen dankzij het biolabel. En ja, eet gerust wat minder vlees. Minder maar beter.
Bron: BioForum