"Bert van Ruitenbeek: "Dijkhuizen staat met rug naar de samenleving"

Bert van Ruitenbeek, directeur Stichting Demeter (keurmerk biologisch-dynamische landbouw) en voorzitter Stichting Zaadgoed, heeft de volgende reactie geschreven naar aanleiding van de uitspraken van Aalt Dijkhuizen over een verdere intensivering van de landbouw:

De redeneringen van bestuursvoorzitter Aalt Dijkhuizen van de landbouwuniversiteit Wageningen om de landbouw verder te intensiveren bij de opening van het Academisch jaar is kortzichtig, demagogisch en getuigt ook van een dedain voor de roep uit de samenleving voor een echt duurzame landbouw. Het rapport van de IAASTD uit 2008, het grootste internationale multi-disciplinaire onderzoek naar het wereldvoedselvraagstuk, geïnitieerd vanuit een aantal VN-organisaties, kwam tot de conclusies dat juist inspanningen gericht op diversiteit, robuustheid en bodemvruchtbaarheid, dicht bij de afzetmarkt en binnen de ecologische grenzen van de eigen regio, op lange termijn nog kunnen zorgen voor volwaardige voeding voor de groeiende wereldbevolking.

De intensivering van landbouw heeft geleid tot meer vleesconsumptie, omdat de prijs hiervan kunstmatig laag is gehouden door landbouwsubsidies en afwenteling van maatschappelijke kosten, met alle negatieve gevolgen voor milieu, dierenwelzijn en de menselijke gezondheid. Monoculturen zoals in de Verenigde Staten zorgen ervoor dat bijvoorbeeld in de amandelteelt bijen over grote afstanden moeten worden aangevoerd voor de bevruchting, omdat er vrijwel geen insecten meer kunnen leven. Het microklimaat raakt in de enorme gebieden met maïs zo verstoord dat de kans op droogtes, branden en overstromingen toeneemt. De term natuurrampen wordt vaak misbruikt. Alleen een robuuste diverse landbouw is in staat om schommelingen in het klimaat op te vangen omdat onder andere de bodems beter in staat zijn water vast te houden.

Het zou fantastisch zijn als Wageningse onderzoekers hun kennis meer konden gaan inzetten om te zorgen dat er weer participatief onderzoek komt waarbij boer, mens en maatschappij betrokken worden. Natuurlijk is dat niet gemakkelijk voor een universiteit die steeds afhankelijker wordt van geldstromen van de grote toeleveranciers van de landbouw, de kunstmest, chemie en gentechindustrie. Toch zal het roer om moeten. De roep om verdere intensivering in de landbouw lijkt erg veel op de financiële crisis, alsmaar verder van de praktijk verwijderd, met een groeiend democratisch tekort en een roep naar meer van hetzelfde.

Natuurlijk heeft inzet op doelmatigheid en gebruik van technologie en kennis voor hogere opbrengsten in de landbouw gezorgd, maar de balans is volledig doorgeslagen. De bodemvruchtbaarheid neemt in veel gebieden af door overbemesting. En de landbouw is verslaafd geraakt aan fossiele brandstoffen. Maar er is een nieuw geloof ontstaan: genetische manipulatie van gewassen, dat met veel lobbygeweld en met morele argumenten wordt overgebracht door bedrijven als Monsanto. Hetzelfde bedrijf dat ooit DDT aan de man heeft gebracht. Een meerderheid van de Europese bevolking maakt zich daar terecht zorgen over. Gengewassen vergroten de afhankelijkheid van boeren van enkele multinationals die octrooien hebben op deze gewassen die bovendien monoculturen en multiresistente onkruidgewassen in de hand werken, met desastreuze gevolgen voor de voedselzekerheid op lange termijn.

Het signaal van de heer Dijkhuizen is daarmee vooral een alarmsignaal aan ons allen over het belang van het behoud van echt onafhankelijk en participatief onderzoek ten dienste van de samenleving en laat zien dat in ieder geval de voorzitter van de universiteit nog met de rug naar de samenleving staat.

Bert van Ruitenbeek