Er was eens een oudere vrouw die de oorlog nog had meegemaakt. Die vreselijke jaren van ellende, verlies en schaarste hadden een blijvend effect op deze 'grande dame' en ze stond in haar familie bekend als een zeer zuinig persoon. Wanneer ze, heel af en toe, met een vriendin of haar zoon een hapje buiten de deur ging eten, bleef dat bij een glaasje water en een soepje of een salade.
Haar zoon had de oorlog niet meegemaakt, was succesvol en ging regelmatig naar de mooiste en lekkerste restaurants. Op een dag wilde hij zijn moeder trakteren, maar hij wist dat zij zo min mogelijk geld wilde uitgeven. Dus belde hij een ouderwets, klassiek restaurant in de stad waar men nog 'de vrouwen menukaart' gebruikte. Voor de mensen die niet weten wat een 'vrouwenkaart' is: dit is een kaart met gerechten maar zonder prijzen… want manlief betaalt toch! Kortom een stoffig, seksistisch symbool uit de naoorlogse jaren. Maar de zoon had bewust voor dit restaurant gekozen omdat, in tegenstelling tot alle andere restaurants, ze deze kaart nog hadden. Hij maakte een reservering en vroeg aan de ober om, speciaal voor zijn moeder, een van de menukaarten te voorzien van prijzen... maar dan wel zo’n veertig procent minder duur dan de prijzen op de standaard kaart.
Zo gezegd, zo gedaan. Toen moeder en zoonlief kwamen eten en de oude dame zag dat de prijzen wel erg schappelijk waren voor zo’n chique tent, besloot ze om maar lekker te genieten. Ze koos zonder blikken of blozen een heerlijk viergangenmenu, inclusief kaasplankje en glaasje port. Haar zoon moest even slikken toen hij de rekening kreeg voorgeschoteld. Maar ja, hij was blij dat zijn moeder zo had genoten. En hij wist per slot van rekening waar hij mee bezig was. Het was een mooie maar dure avond.
Dit is een waar gebeurd verhaal. En de persoon die mij dit vertelde was een neef van de oude dame. Hij legde aan mij uit dat de speciale aangepaste menukaart van de dame (met de veel te lage prijzen), eigenlijk symbool staat voor alle prijzen die wij momenteel betalen, niet alleen in de Horeca, maar zeker ook in de supermarkt.
Ons huidige voedselsysteem brengt namelijk een groot aantal verborgen, externe kosten met zich mee. Verborgen kosten zijn de kosten die wij als maatschappij betalen maar die niet in het prijskaartje worden meegenomen. Denk bijvoorbeeld aan kosten die worden gemaakt om ons water schoon te maken, de bodem te herstellen en klimaatschade te compenseren. Deze kosten worden onder andere direct en indirect veroorzaakt door de productie en gebruik van kunstmest en chemisch-synthetische gewasbeschermingsmiddelen, ontbossing, grootschalige monoculturen etc. En zoals gezegd staan deze kosten 'niet op de kaart'. Volgens berekeningen van de voedsel- en landbouworganisatie van de Verenigde Naties (De FAO) bedragen de totale verborgen kosten voor het milieu wereldwijd ongeveer 2,100 miljard dollar. De sociale, gezondheidskosten zijn zelfs nog hoger en bedragen 2,700 miljard dollar.
Om ons landbouw- en voedselsysteem structureel te verduurzamen moeten wij met zijn allen de Echte Prijs gaan betalen. Nu worden wij dagelijks geconfronteerd met de keuze tussen goedkoop of duurzaam. En zolang dat zo is, wordt het knap lastig om echt grote, cruciale stappen te zetten. Als biologische sector voelen wij ons dan ook enorm gesteund door de oproep van de ACM (Autoriteit Consument en Markt) aan het kabinet om serieus aan de slag te gaan met de Echte Prijs. Er is geen tijd meer om elkaar voor de gek te houden.
Foto: Dreamstime