"Op donderdag 15 augustus organiseerde de WUR een open dag waar, samen met het BioImpuls klassiek veredelingsproject, het gentechproject DuRPh werd gepresenteerd. In het DuRPh project worden bestaande aardappelrassen middels genetische manipulatie (gentech) resistent gemaakt tegen de ziekteverwekkende schimmel Phytophthora infestans. In het BioImpuls-project wordt de gewenste resistentie met succes verkregen middels het kruisen van gecultiveerde en wilde aardappelrassen. De sfeer tijdens de publieksdag werd door verschillende deelnemers als open ervaren. Ik heb een andere indruk opgedaan."
"Je kunt een publieksdag organiseren om publiek voor te lichten, maar ook om geprezen te worden om de openheid die ermee gepaard ging. Als schone schijn over openheid voldoende is kun je als volgt te werk gaan:
- Je verstuurt uitnodigingen via een beperkt netwerk. Je krijgt dan vooral mensen over de vloer die al langer een band hebben met je organisatie. Het was mijn indruk dat de meeste bezoekers van de publieksdag een dergelijke band met de WUR hebben.
- Je zorgt dat niet duidelijk is wie vanwege professionele betrokkenheid op de publieksdag aanwezig is. Professioneel betrokkenen kun je natuurlijk geen 'publiek' noemen. Wanneer ze niet goed te onderscheiden zijn, door een naambordje op hun kleding bijvoorbeeld, heeft echt publiek de neiging ze toch tot hun eigen categorie te rekenen.
- Je geeft minimale achtergrondinformatie over de gebruikte technologie, zodat alleen ingewijden het goed kunnen volgen. Je doet alsof de benodigde achtergrondkennis als vanzelfsprekend bij iedereen aanwezig is en controleert niet met wat vragen of die veronderstelling klopt. Publiek zonder de achtergrondkennis houdt zich dan waarschijnlijk wel stil. Ook al vraag je achteraf of er nog vragen zijn over de inhoud.
- Je verzuimt aan te geven dat gentech een sterk omstreden techniek is. Dat helemaal niet is vastgesteld dat de veiligheid voor mens, dier en milieu door toepassing van gentech niet in gevaar wordt gebracht. Dat vanwege de nog steeds beperkte kennis over de werking van genen, gentech gevaarlijke verrassingen oplevert. Dat de technieken die gebruikt worden om genetisch materiaal te wijzigen dusdanig grof zijn ten opzichte van de complexiteit van genetische codering, dat ook dit gegeven regelmatig gevaarlijke verrassingen oplevert. Gevaarlijk voor mens, dier en/of milieu. Je geeft ook niet aan dat bedrijven en onderzoekers die zich bezighouden met gentech zich armslag verwerven met onheuse middelen als wegwerken van ongewenste onderzoeksresultaten, ontduiken van veiligheidstoetsing en nog vele andere brutale methoden. Met als gevolg dat de wereld is opgescheept met zeer onaangename voldongen feiten. Zoals het feit dat het vrijwel onmogelijk is geworden om in Noord-Amerika nog biologische maïs of biologische soja te verbouwen. Dit soort aspecten breng je niet naar voren.
- Je brengt wel naar voren dat de in het DuRPhproject gebruikte technieken en methoden een klein aantal kritiekpunten tegen gentech omzeilen. Je bent je immers wel degelijk bewust van de vele kritiekpunten die gentech oproept, evenwel zonder dat je ze allemaal kenbaar wilt maken.
- Je gebruikt het woord 'duurzame' in de naam van je gentechproject, zodat je project meelift met het milieuvriendelijke imago van dat woord. Het begrip duurzaam in 'Duurzame Resistentie tegen Phytophthora' slaat op de tijd dat het resultaat van het project gebruikt kan worden. Niet op duurzaam omgaan met bronnen en milieu. Toch verbindt de klank van duurzaam het project gemakkelijk met andere milieuvriendelijke zaken."
"Het is dus mijn indruk dat het doel van de publieksdag over BioImpuls en DuRPh sterk neigt naar de schijn ophouden van openheid. Meer dan naar echte openheid over de inhoud en achtergronden van de gepresenteerde projecten. Misschien heb ik het mis en worden komende publieksdagen anders georganiseerd. Dat zou me goed doen. Goede voorlichting van het publiek over het werk wat aan de universiteiten wordt gedaan levert een belangrijke bijdrage aan de democratische samenleving."
Karel Eigenraam
Voor meer informatie: Karel Eigenraam