Tholen - De Belgische landbouw heeft het op het moment niet makkelijk, "Nieuwe regels rond PAS, MAP 7, nieuwe GLB. Probeer als landbouwer hier maar je weg in te vinden. Als dat allemaal nog niet genoeg is, stokt het ook nog eens met de afzet en de prijszetting." Nico Vandevannet van biobedrijf De Levende Aarde uit Hertsberge probeert zich een weg te banen door deze uitdagingen.
Het korte keten bedrijf heeft een areaal van circa 5 hectare. "Hoe het allemaal begon? Mijn vader heeft in 1984 het eerder gemengde bedrijf met koeien en varkens langzaamaan omgevormd naar een groenteteeltbedrijf", legt Nico uit. "Eerst gangbaar en in 1999 schakelde hij om naar de biologische teelt. Zoals veel bedrijven in deze periode werd de stap gezet naar de bioteelt, na het uitbreken van de dioxinecrisis. Het moest ook anders kunnen," vond hij." Vanaf het begin bestond de hoofdmoot uit vollegronds witloof. Daarnaast werd er ook prei en aardappelen geteeld. "Deze werden vanaf het begin op de boerderij aangeboden in een kleine hoevewinkel. Gaandeweg zijn er verschillende teelten bijgekomen en inmiddels zijn we nu op een 40-tal soorten beland."
Verkoop met een gezicht
Tijdens de gangbare teelt werd het grootste deel van het bedrijf vermarkt via de veiling, bij het omschakelen ging dit echter niet meer. "De veilingen hadden toen nog geen bio-afdeling zoals dat nu het geval is. De afzet gebeurde toen via handelaren die gespecialiseerd waren in bio-producten", vervolgt Nico. "Het was eigenlijk van anoniem verkopen weer terug naar de verkoop met een gezicht (van de teler). Voor ons gaf dit ook weer meer waardering voor het werk en de ziel die in het product wordt gestopt." Begin 2022 is vervolgens de eerste verkoop via een boerenmarkt gestart. "Het hedendaagse resultaat is 4 markten en de hoevewinkel. Hiervan zijn er 2 boerenmarkten, 1 wekelijkse markt en 1 standplaats op de parking van een (bewuste)hoeveslager."
De verkoop aan de groothandels is daarmee ook ten einde gekomen, maar het bio-bedrijf levert nog wel aan een handelaar die gespecialiseerd is in klanten die ook allemaal via het korte-keten- principe werken. "Het is een systeem waar enkel op bestelling wordt gewerkt. Er wordt dus slechts geoogst wat besteld is en de dag erop ligt het bij de klant/winkel. Dit zorgt ervoor dat alles zo vers mogelijk is, en dat er bovendien geen oogstoverschotten zijn. Doordat er geen verliezen zijn in de tussenhandel is de marge voor de teler ongeveer 5% hoger, wat in deze tijden toch mooi is."
Prijszetting
Het blijft echter een moeilijk gegeven om een goede prijs te krijgen voor je product, zo stelt de teler. "Iedereen is het erover eens dat de basisprijs van onze landbouwproducten naar boven moet. Gebeurt dit niet dan zijn we, denk ik, aan de laatste generatie lokale landbouwer toe. Laatst sprak ik een collega en die stelde dat de basisprijs minimaal 30% omhoog moet, enkel om de inflatie te compenseren."
De prijzen zijn namelijk, zo legt Nico uit, op eenzelfde niveau blijven hangen als 10 jaar geleden. "Als je dan een gemiddelde inflatie neemt van 2% per jaar en maar liefst 12% in 2022 kom je op 30% uit. Tot op heden is er echter geen enkele handelaar die bereid is om dit te betalen. We horen van Europa constant dat voedsel goedkoop moet zijn, maar dit komt ergens van de Romeinen. Daar was het brood en spelen, zo heb je alles onder controle. Als je goedkoop voedsel kan aanbieden, dan komen de mensen niet in opstand. Het resultaat is wel dat er bijna geen telers meer zijn om goedkoop voedsel te produceren. Het wordt een grote uitdaging om hierin te overleven."
Een ander hekel punt, waar de teler tegenaan hikt, is het feit dat de consument niet meer weet hoe en waar zijn voedsel vandaan komt. "Laatst had ik op de markt een klant die zei: 'Er zit water in het witloof'. Ik heb vervolgens met enkele vragen proberen te achterhalen wat nu precies het probleem was. Wat bleek? Toen hij het stoofde kwam er water uit en hij was daar van geschrokken. Hij had namelijk grondwitloof gekocht bij mij, en verwachte totaal niet dat daar water in zat. Ik vermoed dat hij eerder had verwacht dat er grond uit zou komen tijdens het stoven. Het wordt echt weer tijd dat we de consument leren hoe haar voedsel tot geproduceerd wordt."
Corona trok mensen naar de markt
Gedurende de coronabeperkingen merkte het bedrijf een grote toestroom richting korte keten bedrijven. "Dit kwam destijds voornamelijk omdat het bijna het enige was waar mensen terecht konden. Er kwam vrij veel tijd vrij om weer zelf te gaan koken, maar ook om even een ommetje te maken langs de boer of markt." Van deze hoogconjunctuur is, volgens Nico, na de pandemie echter niet veel meer over. "Nu 2 jaar later hebben we ongeveer een derde vergeleken met onze klanten voorheen. Daarentegen is het bestede bedrag per klant wel fors omhoog gegaan, zodat we de omzet wel hebben kunnen compenseren. We kunnen toch stellen dat vooral de bewuste klant is overgebleven."
"Opvallend is wel dat we iedere week nieuwe klanten zien verschijnen. Dat is natuurlijk een mooi verschijnsel, maar het blijkt wel moeilijk om deze nieuwe klanten aan je te binden. Het aantal klanten die we per week bedienen blijft ongeveer gelijk. Dus er haken er evenveel af als dat er per week bijkomen. Iedereen is daardoor op zoek naar het ideale bindingsmiddel voor zijn klanten."
Onderscheiden
Nico geeft aan dat jezelf onderscheiden in deze tijden daardoor van groot belang is. "Doe als teler of handelaar waar je goed in bent en wat je goed kan. Zo kan men zich onderscheiden van de rest. Binnen een paar jaar weet je of dit een goede keuze was. Vroeger kon je het maken door een goede of slechte teler/handelaar te zijn. Tegenwoordig overleef je door, de al dan niet, juiste keuzes die je in het verleden hebt gemaakt. Voor ons is dat de stap naar biologisch. Deze smaak is simpelweg authentiek. We zeggen wel eens; 'het smaakt zoals het zou moeten smaken'. Daar proberen we dan ook aan te werken." Het bodemleven is dan ook het paradepaardje van De Levende Aarde. Zo wordt er sinds 2009 niet meer geploegd. "Verder krikken we ons organische stof op via een mengeling van groenbemesters. Tevens gebruiken we gesteente melen om de sporenelementen op peil te brengen. Die gesteente melen zijn als het ware het zout in je aardappelen, en dat proef je."
Voor meer informatie:
Nico Vandevannet
De Levende Aarde
Breeweg 22
8020 Oostkamp, België
+32 (0)473 20 04 07
info@delevendeaarde.be
www.delevendeaarde.be