In de loop der jaren nam de interesse voor de vraaggerichte teelt steeds verder toe, waaruit de huidige telersvereniging is ontstaan. In 2004 werd De Schakel officieel opgericht. Bij de telersvereniging zijn meer dan vijfhonderd telers aangesloten. Naast biologische groenten telen zij vooral ook gangbare vollegrondsgroenten. Het merendeel van de geteelde groenten gaat naar de verwerkende industrie.
Het kantoor van De Schakel staat in Helmond.
Bio-conserven in opkomst
Een groot deel van de groenten van De Schakel wordt verwerkt in conserven- en diepvriesproducten. Juist het bio-areaal voor dit segment groeit sterk. Sneller ook dan de groei van het areaal verse bio-groenten die onbewerkt in het supermarktschap belanden. Cees: "De bio-sector is naar mijn mening erg goed in marketing en daar profiteren ook bio-conserven en bio-diepvriesproducten van."Cees: "Voor verwerkte bio-groenten gelden dezelfde kwaliteitseisen als voor verse producten. Het voordeel van bio-diepvriesproducten en bio-conserven is dat er geen kwaliteitsverlies optreedt door een eventueel lagere omloopsnelheid in het winkelschap. Ook kun je bij verpakte groenten een boodschap meegeven op de verpakking, een marketingvoordeel. Bij de teelt van verse groenten komen de groenten na oogst direct in het winkelschap. What you see is what you get, waarbij een eventueel lagere omloopsnelheid het product niet verser gaat ogen."
Ook het kleinere prijsverschil tussen bio-conserven en bio-diepvriesproducten ten opzichte van gangbare conserven- en diepvriesgroenten helpt mee in de stijgende vraag naar bio-conserven en bio-diepvriesgroenten. Cees: "Het prijsverschil tussen verse bio-groenten en gangbare groenten in het winkelschap is veel groter. Bij verwerkte groenten komen zowel voor gangbaar als biologisch verwerkingskosten." De consument zal dus eerder kiezen voor een potje of doosje met daarin bio-wortelen of bio-diepvriesspinazie dan voor in vergelijking met gangbare groenten veel duurdere verse bio-groenten.
Tijd voor de oogst: waspeen wordt gerooid.
Vuist maken
'Samen sterker' luidt het devies van de telersvereniging. Maar wat hebben telers eigenlijk aan zo'n vereniging? Cees: "Door onze omvang kunnen we meer innoveren en onze krachten bundelen tijdens prijsonderhandelingen. Ook zijn wij door onze omvang een interessante aanvoerder voor afnemers met dekking over meerdere regio’s. Bij een door noodweer mislukte oogst, kunnen wij uitwijken naar een andere regio."En die spreiding gaat zelfs de grens over. Ook telers uit België en Duitsland zijn bij De Schakel aangesloten. Om telers uit die landen bij de vereniging te betrekken, zijn er regiocommissies om daarmee de afstand tot het verenigingsbestuur beperkt te houden.
Inschatten
Vraaggerichte contractteelt vergt een nauwkeurig proces van zaai tot oogst tot levering. De winterperiode is cruciaal in dit proces. Cees: " 's Winters gaan wij om tafel met de fabrikant om zijn vraag naar product in te schatten. Rond welke periode wil de fabrikant het product hebben? In welke vorm? En in welke hoeveelheden? Tegelijkertijd zit een ander deel van mijn collega's om tafel met de teler om zijn wensen in te schatten en te kijken welke percelen er geschikt zijn voor welke teelten."Vervolgens is het zaak tot op de week nauwkeurig in te schatten wanneer de oogst klaar is. Vraag en aanbod worden nauwgezet met elkaar afgestemd. Cees: "Omdat wij zorgen dat vraag en aanbod in balans zijn, daalt voor de teler het afzetrisico. De teler weet dat hij zijn product sowieso kwijt raakt tegen een vooraf bepaalde prijs."
Ondanks nauwkeurige inschattingen komt overproductie soms toch nog voor. Telen blijft natuurlijk ook een natuurproces. Cees: "In de contracten met afnemers bedingen wij een solidariteitsregeling, zodat de teler ook voor overproductie een goede vergoeding krijgt."
Net als bij de gangbare teelten is ook de vraag naar bio-producten voor De Schakel leidend in de keuze om (nieuwe) biogroenten te gaan telen. Cees: "Eigenlijk zie je dat daar waar de vraag naar gangbare groenten groeit, ook de vraag naar biogroenten toeneemt. Dat wij in 2016 begonnen zijn met de teelt van bio-kruiden en bio-pompoenen heeft dus alles te maken met een toenemende vraag. Dat kan ook een klant zijn die vraagt of wij naast zijn reguliere afname van erwten ook knolselderij kunnen leveren uit bioteelt. De tendens is sowieso wel dat fabrieken steeds meer interesse krijgen in bio-groenten."
Biologisch telen stimuleren
De Schakel probeert ook de biologische teelt te stimuleren. Telers worden aangemoedigd biologisch te gaan telen. Daarbij geldt wel dat er balans moet blijven tussen vraag een aanbod. Ondertussen doet De Schakel haar best om bijvoorbeeld door middel van certificeringen stappen te zetten. De Schakel biedt Veldleeuwerik en producten die voldoen aan On the way to PlanetProof (het vroegere Milieukeur) aan. Ook is er overgestapt op het ERP-systeem waarmee de klant zoveel mogelijk informatie inzichtelijk krijgt over de herkomst van het product dat hij koopt.Zelf heeft De Schakel nog geen eigen keurmerk. Cees: "Zo'n vijftien jaar geleden zijn wij al gestart met het toenmalige Milieukeur, maar al snel daarna is dat toen weggeëbd. In 2017 hebben we vervolgens een doorstart gemaakt met On the way to PlanetProof. Wanneer de vraag naar bio-producten daarom vraagt, zal De Schakel telers waar nodig helpen om aan de benodigde certificeringen te voldoen. Daarvoor zetten wij onze teeltbegeleiders in."
Kasgroenteteelt ontbreekt in het biologische segment (net als in het gangbare segment). Volgens Cees ligt toevoeging van biologische kasgroenten aan het assortiment voorlopig ook niet in de lijn der verwachtingen. "Ik zie eerder het areaal voor de teelt van verse bio-groenten toenemen, maar zeg nooit nooit. Voor verse groenten spreek je dan overigens wel over kleinere aantallen dan voor de verwerkende industrie. Het zal eerder over pallets en kisten dan over vrachtwagens vol gaan."
Voor meer informatie: c.geven@tvdeschakel.nl
Auteur: Thijmen Tiersma (voor vakblad Primeur)