Bio-dynamische kasteler Rob van Paassen uit Oude Leede is dit voorjaar het experiment aangegaan met zaadvaste puntpaprika's en gele pepers, die inmiddels geoogst worden. Aan de klanten van Estafette de eer om van de eerste oogst uit deze proeftuin te proeven. Omdat de opbrengst nog maar klein is, verdeelt Estafette de oogst elke zaterdag over een paar Estafette-winkels. Afgelopen zaterdag 6 augustus waren ze te vinden in de Estafette-winkels Amsterdam Bos en Lommer, Amsterdam Zeeburg, Zutphen en Ede. Komende zaterdag zijn ze te proeven bij de Estafette-winkels in Delft, Den Haag, Driebergen en Nijmegen.
Presentatie van de zaadvaste puntpaprika's bij Estafette Bos en Lommer afgelopen zaterdag:
Estafette Odin is blij met de puntpaprikaproef van Eosta, omdat deze mooi aansluit op het eigen Odin Proeftuinenproject voor zaadvaste rassen. Dit driejarige project heeft als doel: meer variatie op het land, meer variatie in het winkelschap en daarmee meer variatie op het bord dankzij zaadvaste rassen voor de biologische teelt. Het is een initiatief van Estafette Odin BV, in samenwerking met het Louis Bolk Instituut en de volgende bio-dynamische producenten: GAOS in Swifterbant, De Groenen Hof in Esbeek en de MaatschapDames en Heren Vos in Kraggenburg. Net als bij Eosta gaat het om het vinden en toepassen van geschikte zaadvaste rassen waarmee biologische en bio-dynamische telers in de regio ook in de toekomst uit de voeten kunnen en die de diversiteit in het winkelschap behouden of zelfs verbreden. Dankzij het Odin Proeftuinenproject heeft inmiddels een aantal zaadvaste rassen van onder andere wortels, rode bieten, venkel, koolrabi en zomertarwe een plekje in de Estafette-winkels veroverd.
Eosta
Eosta brengt deze zomer voor het eerst zaadvaste paprika's en tomaten op de markt, onder de merknaam Nature & More. Op dit moment worden vrijwel alle paprika's en tomaten geteeld met hybride rassen, waar steeds vaker patenten op liggen. Dit laatste bemoeilijkt de uitwisseling van materiaal voor verdere veredeling. Gert Kögeler, commercieel directeur van Eosta, is fel gekant tegen de EU-patenten: "We moeten voorkomen dat telers voor hun zaden straks afhankelijk zijn van een monopolist met gepatenteerd zaadgoed. De voortgaande consolidatie van de zadenmarkt en de EU-patenten op natuurlijke eigenschappen van planten zijn een gevaar voor de autonomie van boeren. Door patentvrije zaadvaste rassen op commerciële schaal in de markt te zetten, bieden we een tegenstem."Vier zaadvaste paprika's en 1 peper: Ferenc Tender, Pantos (onrijp), Sweet dreams (onrijp), Joelene's Rustic Red Italian, Sarit Gat peper.
Zaadvaste rassen zijn een levende zadenbank
Zaadvaste rassen passen ook goed bij biologische plantenveredeling. Gert Kögeler: "In de biologische landbouw is diversiteit en aanpassing aan veranderende omstandigheden belangrijk. Daarom doe je de veredeling bij voorkeur niet in het lab maar op het veld. Zo zorg je ervoor dat de gewassen zich goed aan de lokale omstandigheden aanpassen. De levende biodiversiteit die je daarmee in stand houdt is waardevoller dan de bevroren zaden die in een kluis op Spitsbergen of andere genencentra worden bewaard. Als je die zaden over 100 jaar tevoorschijn haalt, passen ze minder goed bij de wereld zoals hij dan is. Door te werken met zaadvaste rassen, werken we aan een levende zadenbank voor de toekomst."Samenwerking met Louis Bolk Instituut
Eosta heeft de zaadvaste paprika- en tomatenrassen geselecteerd in samenwerking met het Louis Bolk Instituut. Daarbij zijn veel rassen gebruikt die twintig, dertig jaar geleden door professionele veredelaars zijn ontwikkeld. Deze leveren betere prestaties dan de traditionele oude landrassen maar commercieel geschikte variëteiten zijn schaars. In de afgelopen decennia zijn namelijk vrijwel alle inspanningen gegaan naar het veredelen van hybride rassen. Die hebben een betere opbrengst, maar kunnen niet door de teler vermeerderd worden. De zaadvaste rassen die Eosta uiteindelijk koos, komen veelal uit Duitsland en de VS, waar de zoektocht naar geschikte zaadvaste rassen al langer bezig is.Verdienmodel
Veredeling van zaadvaste rassen vraagt om een ander verdienmodel. Bij hydride en gepatenteerde rassen kopen boeren elk jaar zaad zodat veredelingsbedrijven kunnen blijven verdienen. Bij zaadvaste rassen (mits rechtenvrij) hebben boeren de mogelijkheid om zelf zaad te vermeerderen voor eigen gebruik. De beloning voor de veredelaar moet dan op een andere wijze geregeld worden. Eosta experimenteert daarom met modellen waarbij de teler, het zaadbedrijf en de handel met elkaar deze zaadvaste soorten tot een succes kunnen maken.Voor meer informatie: www.estafette.org en www.eosta.com