Recordomzetten in de natuurvoedingshandel, booming business voor bio-abonnementskisten en een herwaardering van de waarde van lokale leveringsketens. De bio-branche profiteert momenteel van de coronacrisis. Maar geldt dat voor alle bedrijven in dezelfde mate? En welke kansen ontstaan er op de middellange termijn voor de branche? Daarover werd navraag gedaan bij landbouwbedrijven, verwerkingsbedrijven en marktdeskundigen.
Eind maart verklaarde de Duitse Bondsregering de landbouw, en daarmee ook de biologische landbouw, tot systeemrelevante infrastructuur. In maart stegen de omzetten voor bio-levensmiddelen met 27 procent vergeleken bij dezelfde maand vorig jaar. Enkele winkels uit de natuurvoedingshandel bereikten zelfs een omzetstijging van tot wel 60 procent. Bedrijven met bio-abonnementskisten spreken van een regelrechte opleving van de vraag en verzoeken hun klanten deels al om de kisten zelf af te halen.
Verdere groei
Momenteel maakt de biologische landbouw een verdere groei door vanwege de plotselinge crisis. Maar zal de actuele boom de biologische landbouw ook op de middellange termijn sterker maken? Het zou tenslotte ook denkbaar zijn dat de angst voor levensmiddeltekorten eerder voor de conventionele teeltwijze spreekt, met verwijzing naar grotere oogsten en gunstigere prijzen voor levensmiddelen. Des te meer stelt zich de vraag waar de biologische landbouw in de crisis punten scoren kan en waar zwakke plekken duidelijk worden.
"Voor nu is de tijd van de hamsterinkopen voorbij, ook bij de bio-producten“, zegt Diana Schaack, marktanalist voor de biologische landbouw bij de Agrarmarkt Informations-Gesellschaft (AMI) in Bonn. Bovendien tonen de cijfers tot nu toe volgens Diana dat bio-producten bijzonder populair waren. Want de door de crisis veroorzaakte omzetgroei lag bij veel bio-producten hoger dan in de totale levensmiddelenmarkt. "Opvallend is dat er naast de veel gevraagde producten zoals pasta, meel en linzen, ook een sterke vraag is naar verse producten“, zegt de deskundige.
Een voordeel voor de bio-sector is volens haar het geringe aandeel van bio-producten in de buitenshuisverzorging. "Het instorten van de vraag in deze sector heeft dus nauwelijks gevolgen“, aldus Diana. Bij de directe verkoop is de ontwikkeling daarentegen verschillend. Bedrijven met boerderijwinkels die goedgelegen zijn in de buurt van steden hebben een echte boom beleefd, terwijl bedrijven met directe verkoop in ongunstig gelegen gebieden te maken kregen met een dalende omzet en het wegblijven van klanten vanwege de strenge coronaregels rondom de deur uitgaan.
Dat bevestigt ook bio-teler dr. Wilhelm Schäkel, die een 500 hectare groot bedrijf in Zempow (Brandenburg) runt. De belangrijkste inkomstenbronnen van het bedrijf zijn de rundvleesproductie, eigen hennepproducten en boerderijtoerisme. "Aangezien we in onze vakantiewoningen geen toeristen mogen ontvangen, is de omzet in de boerderijwinkel sterk gedaald", vertelt Wilhelm. "Want toeristen maken hier vanwege onze afgelegen ligging de hoofdomzet uit.“
Ook bij de verkoop van bio-rundvlees was er voor hem tot nu toe geen sprake van een omzetstijging, prijzen en afzet bleven vrijwel ongewijzigd. Bovendien vindt hij nauwelijks nog afnemers voor het verder mesten van zijn koeien uit de moederkoehouderij. Wilhelm wijt dit aan de huidige onzekerheid onder de mesters wat betreft de marktontwikkeling.
Er was daarentegen wel sprake van groei bij zijn eigen hennepproducten, vooral bij de zelf gemaakte hennepthee. "Hier is de afzet plotseling geëxplodeerd, omdat de importproducten uit China weggevallen zijn", zegt Wilhelm. Er is daarom ook veel meer vraag naar zijn hennepolie vanuit de tussenhandelaren. Wilhelm leverde de gewenste hoeveelheden tot nu toe echter beperkt, omdat er vanwege de coronacrisis leveringstekorten zijn ontstaan bij de producent van olieflessen in Italië.
Andere situatie
Anders is de situatie op het Stautenhof van Christoph Leiders, zijn bedrijf is verkeersgunstig gelegen tussen Krefeld en Mönchengladbach. Het bio-bedrijf heeft zich gespecialiseerd op de directe verkoop van eieren en vlees dat in de bedrijfseigen slagerij verwerkt wordt. "Alle dieren die we verwerken, stammen van ons eigen bedrijf. Zo langzaam aan raakt het vlees bij ons op, vooral het gevogelte en varkensvlees", vertelt Christoph.
Desondanks lijdt ook zijn bedrijf onder de beperkingen. Want veel van zijn klanten komen vanwege de bistro die op het erg gevestigd is, om aansluitend in de winkel inkopen te doen. "Deze klanten vallen nu weg omdat de bistro gesloten is“, aldus Christoph.
Daarom haalt hij hier ook geen wezenlijk grotere omzet, in tegenstelling tot nabijgelegen bedrijven die bio-abonnementskisten uitleveren: "Zij hebben momenteel veel te doen en verkopen tot wel 70 procent meer producten.“ Nieuwe klanten ziet Christoph niet in zijn winkel, daarvoor in de plaats blijft zijn stamclientèle hem trouw. "Zij komen weliswaar minder vaak, maar kopen daarvoor in de plaats duidelijk meer dan voor de crisis“, aldus Christoph.
Ook de Bohlsener Mühle bij Uelzen, die zich gespecialiseerd heeft op de verwerking van bio-graan, merkt de groeiende vraag in coronatijden. "We hebben in maart circa 20 procent meer omzet gehaald dan in dezelfde maand vorig jaar“, vertelt Ingke Alsen, perswoordvoerder van het bedrijf. "Alles wat we momenteel produceren gaat direct vanaf de lopende band door de kwaliteitscontrole en in de vrachtwagen. Daardoor raakt onze planning iets buiten haar voegen.“
Maar een schaarste bij bio-graan ziet zij momenteel niet. Tot op spelt na zijn alle magazijnen goed gevuld. "Hier betaalt het zich uit dat wij ons graan voor een groot deel van Duitse bio-bedrijven afnemen. Zo zijn we grotendeels onafhankelijk van internationale leveringsketens“, zegt Ingke.
Maar wat betekenen deze momentopnamen voor de verdere ontwikkeling van de biologische landbouw? Jan Niessen, professor voor strategische marktbewerking in de bio-branche aan de Technische Hogeschool Nürnberg, ziet vooral kansen voor de biologische landbouw door de crisis. Net als de Bohlsener Mühle bouwt de totale bio-markt veel meer op regionale structuren en hierdoor is de bio-markt onafhankelijker van import en export. Dat zorgt voor stabiliteit bij de leveringsketens en prijzen.
Echter werden juist op dit gebied ook zwakke plekken van de biologische toegevoegde waardeketen duidelijk.
Daartoe telt Jan bijvoorbeeld de grote afhankelijkheid van China op het gebied van bio-zaaigoed en sojavoedermiddelen, die vooral bij de teelt van bio-producten volgens EU-standaard in worden gezet. "Het zou nu een goed moment zijn om eens goed na te gaan denken over deze afhankelijkheid“, meent Jan.
De maatschappelijke ontwikkelingen tijdens de crisis geven hem vertrouwen. Jan: "De mensen koken noodgedwongen veel vaker zelf en houden zich daardoor automatisch meer bezig met de productiewijze, de kwaliteit en herkomst van levensmiddelen. En daarbij komen ze dan automatisch vaker bij bio-producten uit.“ Bovendien ziet men dat de consumenten bij het thuis eten zichzelf vaker iets willen gunnen omdat restaurantbezoeken wegvallen. Dat wil zeggen, ze zijn bereid om meer geld voor hoogwaardige levensmiddelen uit te geven. En dat zijn vaak bio-producten.
Dat een mogelijke daling van de koopkracht bij het aanhouden van de crisis zich uit zal werken op de bio-markt gelooft hij daarentegen niet: "Bij de financiële crisis van 2008 hadden we een soortgelijke economische situatie zoals nu. Destijds had het koopkrachtverlies geen invloed op de vraag naar bio-levensmiddelen. Ik ga ervan uit dat dat ook voor deze crisis kan gelden.“
Ook vanuit politieke kant verwacht hij eerder wind in de rug voor de biologische landbouw. Zo hebben milieuministers uit 17 EU-lidstaten in een gezamenlijke publicatie begin april bevestigd dat men ondanks de coronacrisis verder vast zal blijven houden aan de zogenaamde European Green Deal voor duurzaamheid en klimaatbescherming.
Een mogelijke, op duurzaamheid gerichte "heropbouw" van de Europese economie, houdt voor hen ook een verdere ecologisering van de landbouw in.
"Bovendien heeft de politiek in de de actuele crisis geleerd om sterker naar de wetenschap te luisteren“, meent Jan.
"En de resultaten van vele wetenschappelijke onderzoeken tonen immers tamelijk eenduidig aan welke voordelen de biologische landbouw voor het milieu en de biodiversiteit biedt." Desondanks is voor hem één ding duidelijk: "Welke weg de juiste is, daarover zal met zekerheid nog gestreden worden in de politiek, dat ziet men reeds nu al."
Bron: Fränkische Nachrichten