De officiële opening van de biologische Vredelinger kippenfokkerij op 4 oktober jongstleden trok veel belangstelling. De fokkerij werd op 4 september door Skal gecertificeerd en dit werd op dierendag gevierd op de Eemweideboerderij. Wytze Nauta stuurde het volgende verslag:
De feesttent was met 50 bezoekers goed vol en lekker warm op deze onstuimige dag waar de storm Lorenzo ook nog even voorbij kwam.
Poppe Braam, CEO van DO-IT B.V. uit Barneveld en één van de huidige financiers van de fokkerij sprak als eerste en prees de fokkerij van de Vredelinger om zijn kleinschaligheid en betrokkenheid van de fokker als tegenstelling van wat er in de grootschalige kippenbedrijven gebeurt. "Wie de kip kent weet dat ook dit dier aandacht nodig heeft", stelde Poppe.
Boven: Poppe Braam en Bert van Ruitenbeek laten de hanen bij de kippen. Rechts een biologische dubbeldoel Vredelingerhaan.
Lisanne Stadig die bij de Dierenbescherming verantwoordelijk is voor de pluimveesector, vertelde vervolgens dat de Dierenbescherming achter het fokken van dubbeldoeldieren staat omdat dat sterkere dieren geeft wat resulteert in meer dierwelzijn. Dat ook de voorschakels in de fokkerij, de ouderdieren biologisch worden gehouden is voor het een pré. Dat bij de Vredelingerfokkerij alle voorouders biologisch worden gehouden met uitloop en dergelijke vindt de Dierenbescherming helemaal geweldig en passen bij het streven van de sector.
Bert van Ruitenbeek, directeur van Demeter Nederland sprak vervolgens over de onverantwoordelijkheid die is ontstaan in de grootschalige landbouw en dierhouderij en pleitte voor een meer maatschappelijk verbonden landbouw, ook in de biologische landbouw. Hij zette in het verleden de actie Adopteer een Kip op. In deze lijn adopteerde hij deze dag ook de Vredelingerfokkerij en doneerde vanuit Stichting Demeter 1500 euro voor de verdere ontwikkeling van dit pionierproject.
Na deze toespraken was het tijd voor de officiële opening. Hiervoor togen de 50 gasten naar de kippenmobiel achter in de wei om daar de hanen bij de kippen los te laten. Met en toast met champagne die nog net niet over de hanen werd gegoten, kon de fokkerij van de 14de generatie beginnen. Poppe Braam en Bert van Ruitenbeek lieten vervolgens de hanen bij de kippen.
Terug in de tent was het tijd voor verdieping. Wytze Nauta vertelde hoe hij de fokkerij was gestart en hoe het in zijn werk ging. Een broedmachine heb je wel nodig volgens hem, anders haal je gewoon de aantallen niet. Verder is het eigenlijk vooral elk jaar weer het zelfde, verschillende families combineren via de hanen en deze hanen selecteren uit de beste kippen. Er wordt tot nu toe vooral geselecteerd op de kwaliteit van de eieren. Met behulp van een elektronisch systeem worden van nu af aan de legprestaties per kip bijgehouden.
"Maar het is natuurlijk niet de bedoeling om een 'turbo' kip te gaan fokken", stelde Wytze. "Die passen niet zo in het biologisch gedachtegoed." Het doel is een goede dubbeldoelkip te fokken, voor eieren én vlees. De kippen leggen nu ongeveer 70%, dus 250 eieren in een jaar. Daarna worden de kippen geforceerd geruid en kunnen ze nog een jaar lang leggen.
Een aantal veehouders die Vredelingers houden werd gevraagd naar hun ervaringen. Zij kwamen ook op een legpercentage van ongeveer 60-70%. De omstandigheden waren niet altijd ideaal en de kennis van het kippenhouden was daarbij ook niet altijd optimaal. Maar men is tevreden en houdt van de gezellige Vredelingers die ook goed op een zorgboerderij passen. De smaak van de eieren werd geprezen, klanten komen er speciaal voor. Eén van de veehouders kreeg met gemak 40 cent per ei.
Jan van Besten, student biologische landbouw aan de Wageningen Universiteit, doet momenteel onderzoek op de Eemweideboerderij naar de het rantsoen van de Vredelingerkippen. Het streven is de kippen zoveel mogelijk van het eigen bedrijf te voeren. Daarvoor is graan verbouwd (gerst en haver) en een zogenaamd 'saladebuffet' (gras-klaver en kruidenmengsel) ingezaaid van Pure Graze. Dit saladebuffet is ontwikkeld voor koeien maar is door Nauta ontdekt als voer voor kippen. Van Besten onderzoekt nu hoeveel de kippen van dit saladebuffet opnemen. Zijn eerste bevindingen zien er goed uit. "In een paar dagen vreten de kippen een veldje kaal en zo zijn we echt aan het stripgrazen, net als bij melkkoeien", vertelde hij. De gasten hebben dat ook zelf kunnen zien in het weiland. Naast dit stripgrazen worden de jonge kippen in de vaste hokken met uitloop om de dag gevoerd met vers saladebuffet. Ook dit wordt snel opgevreten. Per kip wordt nu met het stripgrazen ongeveer 50 gram saladebuffet opgenomen.
Tot slot werd Hans Fuchs, ketenmanager bij Bionext, uitgenodigd om wat over de marktkansen van dit Vredelingerdubbeldoelkipconcept te schetsen. Fuchs is momenteel doende met het 'Man in de Pan' project waarin ook markt voor de broederhaantjes, de broertjes van de legkip, wordt gepromoot. De Vredelingerdubbeldoelkip past daar goed bij. Op deze manier worden de broederhaantjes meer waard. Maar de eieren moeten het vooral doen, de prijs voor de consument moet omhoog, dat is duidelijk. De algehele trend van de prijs van de eieren in de winkel gaat al een tijd omhoog. Dit biedt kansen om ook een prijs van 40 tot 50 cent per ei voor een ei als dat van de Vredelingers te vragen in de winkel. In Duitsland krijgen boeren zelf al 43 cent per ei van kippen die kleinschalig in een kippenmobiel worden gehouden ('das Bauern Ei') en nog niet eens uit een biologische fokkerij komen.
Na deze presentatie ontspon zich een discussie over het slachten van de haantjes en de kippen. Dit is moeilijk in Nederland. De regelgeving is gebaseerd op de grootschalige ketens en er heerst daardoor een nul-tolerance beleid. Want als het in deze ketens een keer mis gaat zijn de gevolgen bijna niet te overzien. Maar voor de kleinschalige productie is dit nu bijna de dood in de pot. Er zijn bijna geen plekken meer waar je tot een paar honderd dieren kunt laten slachten. Door de regelgeving zijn de kosten te hoog. Maar de risico's zijn veel kleiner. Daarom moet er meer vanuit de kleinschalige initiatieven gezamenlijk gelobbyd worden voor een aparte regelgeving voor kleinschalige slachters was de conclusie.
Na deze slotconclusie werden de gasten nog getrakteerd op een biologisch en 'home made' HAANburgerbroodje. Dit viel in goede aarde en zo komt de haan ook tot waarde. Op naar meer biologische en dubbeldoelfokkerij in de biologische veehouderij. Proost!
Wytze Nauta
Stichting Biologische Veeverbetering
Voor meer informatie: www.biologischefokkerij.nl