De meeste biologische kippen komen nu nog uit gangbare fokkerij-industrie, zij worden biologisch opgefokt en leveren dan biologische eieren of vlees. Maar vanaf 4 september 2019 is er ook een biologisch SKAL gecertificeerde fokkerij, die van de Vredelingerkippen in Soest, nabij Amersfoort. Hier worden de fokkippen biologisch gehouden in kleine groepen met een ruime uitloop en biologisch voer. De kuikens uit deze kippen zijn dan al direct biologisch. "Dit is echt een primeur wereldwijd", vertelt Wytze Nauta van Stichting Biologische Veeverbetering, Bio Kip en de Eemweideboerderij. Op vrijdag 4 oktober a.s. zal dan ook een feestje worden gewijd aan deze stap voorwaarts in de ontwikkeling van de biologische landbouw.
Sinds 2009 wordt er gewerkt aan deze fokkerij. Omdat de kippen uit de gangbare fokkerijen niet sterk genoeg waren werd gestart met het fokken van een robuuste kip die ook geschikt was voor vlees. Zo kon tegelijkertijd een antwoord worden geven op het bezwaar vanuit de maatschappij op het doden van de eendagshaantjes, de broertjes van de legkippen en de onnatuurlijke vleeskippenfokkerij van de zogenaamde plofkippen. Omdat de nieuwe dubbeldoelkippen wel minimaal 250 eieren per jaar moeten kunnen leggen is er uitgegaan van een aantal hybridekippen uit de gangbare industrie. Deze kippen zijn gekruist met een paar dubbeldoelrassen (Sussex en Hagheweijder) en na 6 generaties fokken is er nog een Maranz haan ingekruist voor een donkerder bruine eikleur. Daaruit is nu de Vredelingerkip ontstaan, een nieuw ras speciaal voor diegene die met kippen helemaal biologisch wil gaan.
Eemweideboerderij
"Op dit moment worden de kippen gefokt op de Eemweideboerderij in Soest met financiële ondersteuning van DO-IT B.V. uit Barneveld en De Grote Kamp B.V. uit Uden. Het project is in 2009 begonnen vanuit het LBI met 4 jaar financiering van de IONA Stichting. De eerste 6 generaties zijn gefokt bij GerJan Slingenbergh, BD pluimveehouder in Ane (nabij Hardenberg). Daarna is de fokkerij voortgezet in Amersfoort met kleine bijdragen van o.a. de BD Vereniging, De Grote Kamp en DEMETER Nederland. De basis was echter steeds meer de opbrengst van de kippen zelf, de eieren en het vlees, vooral toen de fokkerij in 2012 naar Amersfoort werd gehaald in de schuur van een kennis die ik gratis mocht gebruiken. Zijn zoon Julian Smink heeft 5 jaar dagelijks op de kippen gepast voor een vrijwilligersbijdrage."
Diervriendelijke fokkerij
Door de fokkippen en hanen onder biologische omstandigheden te houden is meteen ook hun welzijn geborgd. In de gangbare fokkerijen worden ingeteelde zuivere lijnen gefokt in kooien en met gebruik van kunstmatige inseminatie (KI). Uit deze lijnen worden de hybriden gefokt voor de pluimveehouderij. Via deze zogenaamde hybridisatie kan men kippen fokken met een maximale eiproductie of maximale vleesaanzet. Door deze kippen in de biologische landbouw te gebruiken maak je dus ook gebruik van een fokkerij die niet bij het biologisch gedachtengoed past. De keten is dan niet gesloten maar de consument verwacht wel dat ook het uitgangsmateriaal op biologische wijze wordt verkregen net als bij de plantenteelt het geval is. Met de fokkerij van de Vredelingers wordt dus de gehele biologische keten voor pluimvee gesloten met biologisch voer, een diervriendelijke houderij in kleine tomen met hanen er bij en een uitloop voor deze fokkippen.
Robuuste kippen
"De Vredelingerkip legt ca. 250 lichtbruine tot bruine eieren in haar eerste jaar en kan makkelijk een tweede ronde worden gehouden. De hen weegt gemiddeld 2250 gram. Haar broertjes groeien in 18 weken tot gemiddeld 2kg gewicht. Door het wat zwaarder postuur kan de hen tegen een stootje, ze zijn zeer geschikt voor een leven in een mobiele wagen in de wei maar een vast hok is natuurlijk ook prima. Tot ongeveer 10-12 weken kunnen de haantjes en hennen samen worden opgefokt. Daarna is het beter dat de meeste hanen apart worden gehouden. Tot 18 weken gaat dat prima, zonder veel gekrakeel. De hennen kunnen na een jaar leggen ook worden geslacht voor vlees maar een keer ruien (van de leg halen, laten ruien en weer opstarten) kan ook. Op deze manier zijn er minder nieuwe kippen nodig en dit zorgt er voor dat er minder haantjes worden geboren. De afzet van hele haantjes is nog moeilijk in Nederland. De consument is gewend aan snel klaar vlees en eet vooral kipfilet. Een haantje klaarmaken is wat meer werk."
Toekomst
"Deze fokkerij is een voorbeeld dat het dus ook biologisch kan. Maar de sector en de consument zullen er nog wel wat aan moeten wennen. Vooral de productiekosten van deze kippen zijn hoger en dat vraagt ook om een hogere prijs in de winkel. Echter, in een pilot met Ekoplaza bleek dat met een prijs van bijna 50 eurocent per ei de eieren nog de winkel uit vlogen. Er is dus zeker een markt terwijl in deze pilot nog niet eens werd gefocust op de biologische fokkerij maar meer op het geluk van de kippen in de wei. De dubbeldoelkip wordt nog veel vergeleken met enerzijds de leghybriden en anderzijds de vleeskuikens. Dit is echter appels met peren vergelijken. Ze leggen minder eieren maar met dubbeldoelkippen is de vleeskuikenindustrie niet meer nodig en kunnen de broederhaantjes van de legkippen weer gaan dienen voor de productie van biologisch kippenvlees. Het gebruik van dubbeldoeldieren komt bij rundvee ook voordeliger uit de bus, met name voor het milieu en diergezondheid. Een grootschaliger houderij van een dubbeldoelkip zal ook het kostenplaatje veranderen. Nu is het allemaal nog kleinschalig en daardoor arbeidsintensief wat de kostprijs opjaagt. Een introductie breder in de sector zal dit zeker verbeteren."
Feest op 4 oktober
"Op vrijdag 4 oktober (dierendag) zal dit heuglijke feit worden gevierd. Op deze dag zullen op de Eemweideboerderij een paar hanen van de 13de generatie bij hun nieuwe groep kippen worden gelaten. Wie dit zal gaan doen is nog even een geheim. Daarna zullen in de feesttent verschillende gasten worden uitgenodigd om hun mening te geven over de ontwikkelingen richting meer biologische en diervriendelijke fokkerij. Daarbij zullen de resultaten van de fokkerij en de kippen worden toegelicht en zullen wij laten zien wat Vredelingerkippen eten. Helaas zullen wij ook wat van de kippen laten proeven, niet alleen de eieren maar ook het vlees. Wil je bij deze bijeenkomst zijn, hou dan de media in de gaten, de uitnodiging gaat spoedig de deur uit."
Voor meer informatie:
Wytze Nauta
Stichting Biologische Veeverbetering, Bio-KIP, Eemweideboerderij
www.biologischefokkerij.nl
www.eemweide.nl