Vanuit een gemengd bedrijf in Neerijnen kwam de vader van Gerard van Noord door ruilverkaveling in 1963 in Tuil terecht, waar hij fruitkwekerij Katijf begon. In 1981 kwam Gerard in het bedrijf, in 1990 nam hij het over. De kwekerij van appelen, peren en pruimen was toen nog een gangbaar bedrijf. In 2000 besloot Van Noord over te schakelen naar biologische teelt. "We probeerden ons te handhaven in een slechter wordende markt door steeds meer te produceren. Ik wilde een nieuwe uitdaging én ik wilde dichter bij de natuur komen te staan", kijkt Van Noord terug. Hij volgde een omschakelingscursus bij DLV en maakte de omslag.
"Ik vind de biologische wereld plezieriger en gemoedelijker dan de gangbare, opener en minder geheimzinnig. Gangbare kwekers zijn vooral op productie gericht, biologische meer op de consument."
Van Katijf komen veel verschillende rassen omdat Van Noord de kleinhandel goed wil kunnen bedienen. Een voorbeeld hiervan is fruitkweker Bart Pijenburg van Kavel 55, die ook biologische producten van andere leveranciers verhandelt. "Ik lever veel aan markthandelaren en aan bedrijven die biologische pakketten leveren, zoals Odin", legt de ondernemer uit. "De biologische groothandel is ook een klant, bijvoorbeeld handels- en verpakkingsbedrijf Vogelaar Vredehof, dat aan supermarkten levert, waaronder Albert Heijn."
Samen met vijf andere biologische fruittelers maakt Katijf deel uit van het samenwerkingsverband Biofruit. Binnen de groep coördineert Harmen Peters van Tuinderij 't Gelders Eiland in Lobith de verkoop en is Harrie van den Elzen van fruitbedrijf De Boomgaard in het Brabant- se dorp Zeeland de spil bij het sorteren van het fruit. De Dalinco van De Boomgaard is dit jaar uitgeroepen tot beste appel van Nederland.
Kwekerij Katijf teelt de appelrassen Elstar, Schone van Boskoop, Alkmene, Delcorf, Santana, Elise, Dalinco, Jonagored, Collina, Topaz, Coxs, Golden Delicious, James Grieve en op beperkte schaal Pinova. "De Collina en de Delcorf zijn vroege appelen, net als de James Grieve, die ik kweek uit een hang naar nostalgie bij consumenten", legt de fruitteler uit. "De andere appelen zijn later rijp. In combi- natie met de koelcellen, waarin plaats is voor 400 ton, kan ik mijn appels jaarrond verkopen."
Mensen met een appelallergie kunnen de Santana en de Elise beter verdragen dan andere appelen. Van Noord heeft de Santana aangeplant, toen hij omschakelde naar biologische teelt. "Veredelaars hebben de Santana ontwikkeld met als doel de schurftresistentie te verhogen", legt de fruitteler uit.
"Dat is goed gelukt en daardoor is dit ras relatief gemak- kelijk te telen. Toevallig kwamen de ontwikkelaars erachter dat de hogere resistentie samengaat met een verlaagde aller- gische reactie. Enkele grote supermarkten hebben Santana's in hun assortiment en verkopen ze met een bijsluiter. Daar staat in dat mensen met een appelallergie ze voorzichtig kunnen proberen door kleine happen te nemen."
Volgens Van Noord is de kleinhandel enthousiast over de Santana en de Elise, die kwekerij Katijf sinds een aantal jaren ook teelt. "In de verkoop van de anti-allergieappelen zit wel wat groei", concludeert de fruitkweker. "Van de men- sen heeft 1 procent een appelallergie en een beperkt deel van hen koopt Santana- en Elise-appelen."
Peren
In totaal is Katijf ongeveer 13 hectare groot. Daarvan bestaat zo'n 11 hectare uit appelboomgaarden. De Elstar is het hoofdras omdat die appel de meeste waardering krijgt bij biologische consumenten. Op zo'n 3,5 hectare staan Elstars, op 1 hectare Santana's en op 1 hectare Elises. Voor de perenrassen Conference, Gieser Wildeman, Concorde en Xenia is 1,25 hectare bestemd. "In 2011 heb ik 1 hectare Xenia-peren aangeplant", zegt Van Noord. "Dat zijn grote peren die lang houdbaar zijn. Het is een relatief nieuw ras uit het Oostblok." De bomen met de pruimenrassen Jubileum en Bleu de Belgique staan op 0,25 hectare van Katijf.Ondanks het ongustige weer in 2012 heeft de kwekerij een productie van ongeveer 30 ton per hectare gehaald, wat voor biologisch fruit een redelijke opbrengst is. De fruitteler legt uit dat de consumptie van biologische producten toeneemt met zo'n 12 procent per jaar. Daarom heeft hij in gemeente Waardenburg 2,4 hectare land bijge- kocht om uit te breiden en te verjongen met verse nieuwe grond. "In het bestemmingsplan staat dit perceel te boek als open gebied", leidt Van Noord zijn verhaal hierover in. "Toen ik bij de gemeente een aanplantvergunning aanvroeg, kwamen de buren met een bezwaarschrift. De juridische procedure liep tot aan de Raad van State, waar we verloren. Er komt een nieuw bestemmingsplan en ik hoop dat ik mijn land dan wel kan gebruiken. Ik beschouw die buren als burgermensen in het buitengebied die agrariërs willen dwars zitten. En dat nota bene in de Betuwe, hét fruitgebied van Nederland." Om toch aan de toenemende vraag te kunnen voldoen, heeft de fruitteler appelbomen aangeplant op een braakliggende hectare bij een pluimveehouder.
ZonnePanelen
Van Noord vindt het werk op het fruitbedrijf intensief. Hij is inmiddels 54 jaar en zijn beide zoons hebben voor een andere loopbaan gekozen. De fruitteler heeft een oproepkracht voor het snoeiwerk en zou graag een vaste kracht hebben om zijn taken te verlichten, bijvoorbeeld een fruittelerszoon. "Burgers hebben vaak een te romantisch beeld van een fruitkwekerij", vindt de ondernemer. "Sommige periodes zijn erg druk: je moet de bomen bespuiten met zwavel op het juiste moment en dat kan soms op vreemde tijdstippen zijn."Voor Katijf heeft de fruitteler geen uitbreidingsplannen meer. "We hebben al 25 jaar een beregeningsinstallatie om de bloesem tijdens nachtvorst en bij hoge temperaturen te beschermen", zegt Van Noord. "En ik heb een weerstation waarmee ik kan bepalen wanneer ik preventief spuit tegen schurft. Dit jaar ga ik mijn koelgebouw vernieuwen, de asbest moet eruit en dan komen er zonnepanelen op het dak. Zo kan ik nog duurzamer werken en bespaar ik energie."
Appelallergie
De verschijnselen bij een appelallergie zijn jeuk, irritatie van lippen, neus, ogen, tong en keel. Zo'n driehonderdduizend Nederlanders vertonen deze reactie, nadat ze in aanraking zijn geweest met eiwitten uit appelen. De Santana-appel kwam in 2007 op de markt en was de eerste appel die driekwart van de mensen met een appelallergie zonder klachten kan eten. Nadeel van de Santana is dat deze niet zo lang houdbaar is.Onderzoek door onder andere het Universitair Medisch Centrum Groningen en Wageningen UR heeft geresulteerd in de Elise-appel, die sinds 2011 op de markt is. De Elise is knapperiger en zoeter dan de Santana en langer houdbaar. De Santana-appel is tot half januari te koop, de Elise tot half juni. Overigens is het niet duidelijk of mensen die de Santana kunnen verdragen, ook de Elise zonder problemen kunnen eten. Voorzichtig eten met kleine hapjes is daarom het advies.
Biofruit
Samenwerkingsverband Biofruit bestaat uit zes telers: Katijf van Gerard van Noord en Lourdes Sanchez, 't Gelders Eiland van Harmen en Carla Peters, Boomgaard Bokhoven van Henri en Diny Albers, De Boomgaard van Harrie en Elliane van den Elzen, Fruitbedrijf William Pouw van de gelijknamige eigenaar en Levels Biofruit van Hans Levels. De telers van Biofruit vergaderen één keer per maand en knopen daar meteen een etentje aan vast.Volgens Harmen Peters van kwekerij 't Gelders Eiland in Lobith is het prettig om elkaar ook informeel te spreken. In 1998 is het samenwerkingsverband van start gegaan met vier telers. "Het is goed om de krachten te bundelen, als je aan supermarkten wilt leveren", vindt Peters. "Maar we wilden geen telersvereniging omdat we zelf verantwoordelijk willen blijven voor onze producten met eigen controlenummers. Daarin hebben we elkaar als gelijkgestemden gevonden."
De kwekersgroep breidt langzaam uit. "Ik ben het manusje-van-alles", vindt Peters. "Ik coördineer de verkoop en ben aan- spreekpunt van de groep. Richting supermarkten is de oprichting van Biofruit een prima stap geweest."
Bron: Nieuwe Oogst - gewas & Glas - Hanneke de Jong via website Prisma Fruit