Gerdine Kaptijn, projectleider GLB van Bionext, woonde begin mei voor Biohuis de IGOF in Zürich bij om de Nederlandse situatie en vragen in te brengen. IGOF is het internationaal overleg tussen verenigingen van biologische boeren uit alle lidstaten van Europa. Gerdine schreef de onderstaande impressie van het overleg:
"Eens per jaar ontmoeten we elkaar. Dit jaar in Zwitserland. Cedric Guillod, wijnboer en bestuurder van BioSuisse en dit jaar de organisator, heet ons welkom bij de avondmaaltijd. Het gesprek gaat gelijk over het weer. Overal in Europa is het seizoen laat begonnen en de winter is erg nat geweest. We praten ook over arbeidsmigratie, hoe Finland (pragmatisch) omgaat met Russische dreiging en dat veel Nederlandse boeren zijn vertrokken naar Zweden.
De volgende ochtend is het vroeg op. De vergadering vindt plaats bij FiBL, het biologische onderzoeksinstituut van Zwitserland waar ik in 2016 ook stage liep. Het is indrukwekkend om de modernisering van het onderzoek en de huidige schaal te zien. Ik neem een folder mee over het houden van ongecastreerde vleesvarkens, omdat ik weet dat de Nederlandse sector zich hiermee bezighoudt. Voorzitter Hans Bartelme van Naturland (Duitsland) opent de IGOF. Eenmaal om de tafel krijgen we een presentatie over het private biologisch keurmerk van Zwitserland, BioSuisse. De eisen voor het keurmerk zijn vastgesteld door de boeren en ondernemers in de keten via een soort ledenraad. Die inspraak wordt als een groot voordeel ervaren.
Boeren betrekken
We bespreken ook hoe we binnen IGOF meer boeren kunnen betrekken. Het is al lange tijd zo dat de personen die de vergadering bijwonen een beleidsachtige functie hebben, en lang niet altijd zelf boer zijn. Obstakels die genoemd en gedeeld worden zijn de taalbarrière, het moment in het jaar waarop de vergadering plaatsvindt en relevantie van de onderwerpen op de agenda. Ik doe de suggestie om vooraf vragen die leven bij boeren op te halen en daar enkele van te bespreken tijdens IGOF. Andere ideeën zijn om de fysieke meeting naar de winter te verplaatsen. Vervolgens is er een verkiezing van de leden van de stuurgroep van IGOF. Eén van de kandidaten, Michael Kierkegaard uit Denemarken, wordt het vuur aan de schenen gelegd over het standpunt van Organic Denmark over GMO. Mijn indruk na de verkiezing is dat de stuurgroep de IGOF goed vertegenwoordigt, met leden uit alle hoeken van de EU en met diverse visies op de toekomst van biologisch.
GLB
Het belangrijkste agendapunt is de toekomst van het gemeenschappelijk landbouwbeleid. Als IGOF ontwikkelen we een gezamenlijke visie op het GLB vanuit de biologische sector in Europa. Er liggen een aantal ideeën op tafel. Een belangrijk voorstel is om de basispremie per hectare te vervangen door een basisinkomen per boer. De ecoregeling blijft wel gebaseerd op hectares. Het argument is dat een basisinkomen eerlijker zou zijn, en dat je arbeid beloont in plaats van grootschaligheid. Vanuit Nederland gedacht is het gemiddeld genomen niet gunstig, en ook vanuit andere lidstaten zijn er veel kritische vragen. Bijvoorbeeld waar je het basisinkomen op baseert en hoe je het vaststelt. Ook voelt het voor een aantal lidstaten als een bijstandsuitkering, die je zou krijgen omdat je boer bent, niet om wat je doet.
Een ander discussiepunt is of biologisch apart erkend moet worden als duurzaam bedrijfssysteem en op basis daarvan automatisch de hoogste beloning moet krijgen. Mijn Finse collega benoemt dat biologisch zeker die meerwaarde heeft: 'Biodiversity is the ace on our sleeve', wat je kan vertalen in dat wij biodiversiteit als belangrijkste troef in handen hebben. De visie van IGOF blijkt in lijn met het Nederlandse model zoals wij dat nu hebben. Biologisch krijgt een basispremie + automatisch de hoogste beloning uit eco-regeling. Daarbij kun je dan nog extra geld krijgen via agrarisch natuur- en landschapsbeheer. Ik word daarom gevraagd door de Duitse collega's om op een later moment meer toe te lichten over het Nederlandse model, en hoe dat ons wel/niet bevalt. Op basis van de discussie wordt de visie aangepast en later dit jaar, online, verder met ons besproken. Terwijl we de dag afsluiten met een heerlijk biologisch en veganistisch diner praten we over bedrijfsopvolging, grondprijzen, kringlooplandbouw en de voor- en nadelen van een eigen keurmerk zoals BioSuisse.
Excursie
Op vrijdag reizen we met de leden van IGOF langs een aantal bedrijven om de biologische landbouw in de praktijk met elkaar te bespreken. De eerste stop is een typisch Zwitsers melkveebedrijf. Tot mijn verbazing vertelt de jonge boer dat hij in de zomer een aantal weken met zijn gezin op vakantie gaat. Vanaf juni tot september staat zijn melkvee op de berg en is het melken uitbesteed.
Verder hebben we het over dierenwelzijn – de kalf-bij-koe-discussie speelt overal – en klimaatverandering. Ook hier worden de zomers droger en de winters natter.
Wijngaard
Voor de lunch rijden we naar een biodynamische wijngaard. Een enthousiaste wijnboer vertelt ons over zijn overtuiging dat je druivensoorten op de plek moet telen waar ze vandaan komen, hoe oude rassen op zijn bedrijf tot hun recht komen en over ongefilterde wijn. In dezelfde adem door zegt hij dat koper- en zwavelgebruik noodzakelijk is voor de druiventeelt. Uiteraard praten we daar over door. De vertegenwoordigers van de andere aanwezige wijnlanden – Spanje, Portugal, Frankrijk en Duitsland – vertellen hoe zij ermee omgaan. De discussie blijft ingewikkeld, is mijn conclusie. We sluiten de IGOF af met een lunch op het wijnlandgoed, met veel brood, kaas, vlees en natuurlijk wijn!
Die vrijdagavond stap ik moe en voldaan in de nachttrein terug richting Nederland. Ik ben tevreden met hoe de vergadering is verlopen: ik heb mijn vragen kunnen stellen aan collega's en ook veel over de Nederlandse sector kunnen delen. Er is ook veel gelachen en ik heb afspraken gemaakt om op later moment nog wat zaken één op één uit te wisselen. Op mijn telefoon zie ik de foto's langskomen van het thuisfront. Ook daar is veel werk verzet want de aardappels zijn gepoot.
En zo is de kring weer rond: via IGOF kunnen we op EU niveau invloed uitoefenen op het beleid dat uiteindelijk op het boerenerf landt."
Voor meer informatie:
Gerdine Kaptijn
Bionext
030 2339970
[email protected]
www.bionext.nl