Bestaansrecht is tegenwoordig een veel gehoorde term in de politiek. Maar bestaansrecht voor wie of wat eigenlijk?
Voor dieren en planten?
Voor mensen op de vlucht voor oorlog en armoede?
Voor de allerrijksten?
Voor de gewone Nederlander?
Voor minderheden?
Voor toekomstige generaties?
Voor onze boeren?
Het cynische van dit rijtje is dat alleen op de vraag over het bestaansrecht van de allerrijksten volmondig ja geantwoord kan worden. Voor de overige groepen wordt het bestaansrecht steeds verder ondermijnd en afgebroken.
Terwijl we ecologisch gezien vrijwel alle grenzen van de draagkracht van de aarde hebben overschreden, blijft het aantal miljonairs en miljardairs gestaag toenemen, gefaciliteerd door de politiek en dankzij de immense (lobby)macht van multinationals. Shell, Unilever, Tata Steel, ING, Schiphol, Heineken, ga zo maar door. Daarmee heeft het multinationale bedrijfsleven de politiek inmiddels zover in haar greep, dat ze soms alleen nog door rechters tot de orde kan worden geroepen aan de hand van internationale verdragen voor rechten op 'bestaansrecht' en een leefbare omgeving. Onze 'last post' voor een sociale en leefbare wereld.
Elk jaar kunnen we in de Oxfam/Novib rapporten lezen dat de rijken rijker zijn geworden en de armen armer. In de rapporten van onder andere het Wereldnatuurfonds lezen we dat de biodiversiteit verder afneemt en ecosystemen instorten. Verder worden we steeds jonger en vaker chronisch ziek dankzij misleidende reclames voor suikerrijk, verslavend bewerkt voedsel en een leefomgeving die aan alle kanten wordt vervuild door landbouwgif en uitstoot van giftige stoffen door de industrie. En degenen die hier van profiteren vervuilen met hun gedrag ook nog eens verreweg het meest.
Gaat deze column nog ergens over biodynamische landbouw?
Jazeker wel. Omdat de biodynamische landbouw voortkomt uit een beweging die naast zorg voor gezond voedsel in balans met de natuur, ook staat voor sociaaleconomische rechtvaardigheid. En dat kun je – in dit 100-jarig lustrum van de biodynamische landbouw - op veel van onze Demeter bedrijven terugvinden. Landbouwbedrijven die uitgaan van de intrinsieke waarde van planten, dieren en mensen en daar zorg voor dragen. Die levendige verbindingen aangaan met mens en landschap in de directe omgeving.
De term 'Bestaansrecht' mogen we niet laten corrumperen door rechts populistische politici die zich voordoen als verdedigers van de gewone man en daarbij gemakshalve de schuld van de meeste problemen bij de zwakste en relatief kleine groep asielzoekers leggen, maar ondertussen de vervuilers ongemoeid laten. Dat is onverenigbaar. Bestaansrecht borgen betekent dat je zorgt voor schone lucht, water, voor natuur en voor gezonde voeding. Ofwel grenzen durft te stellen en vervuiling belast en goed gedrag stimuleert. Juist de industrialisering en schaalvergroting van de landbouw zorgt er bijvoorbeeld voor dat er steeds minder boeren overblijven. En toch weet bijvoorbeeld de BBB met haar voorvrouw het beeld op te roepen van opkomen voor de boer en de gewone man. Het is niet goed voor de Boer, niet voor de Burger en het is geen maatschappelijke Beweging, maar voortgekomen uit de belangen van de intensieve veehouderij.
Ons geluk hangt echt niet af van het recht van het individu om straks weer 130 km per uur te mogen rijden of van goedkoop vlees voor de barbecue. De uiteindelijke prijs van dit soort kortzichtig beleid waar we uiteindelijk in de vorm van welvaartsziekten, dierenleed en verlies aan natuur collectief een hele hoge prijs voor betalen. Een prijs die juist de 'gewone' man zal betalen. Wat we nodig hebben zijn politici en burgers die durven opstaan tegen misleidende reclame voor ongezonde voeding, tegen het gebruik van landbouwgif, tegen de intensieve veehouderij, tegen de vervuiling van onze waterbronnen door overbemesting en voor een gezonde samenleving.
De werkelijke betekenis van bestaansrecht kun je zien en beleven op onze biodynamische bedrijven met ruimte voor de natuur, de zorg voor gezonde voeding en een fijne omgeving voor mensen. Een levende landbouwcultuur! En daarmee eilandjes van hoop in toch wel bange dagen. Kijk hier voor de agenda met activiteiten.
Bert van Ruitenbeek, directeur Stichting Demeter
Demeter is het kwaliteitskeurmerk voor biodynamische landbouw en voeding