Door gestegen interesse van de consument in duurzaamheid, schieten duurzaamheidskeurmerken en -claims als paddenstoelen uit de grond. Maar de wildgroei maakt het voor consumenten niet bepaald eenvoudiger, en ook bedrijven vragen om meer duidelijkheid. Er is dus behoefte aan een etiketteringsregeling vanuit de Europese Unie. In dit artikel van Précon Consulting Group de laatste stand van zaken.
Eén van de belangrijkste aspecten van de Europese Green Deal is de 'farm to fork'-strategie. Het doel van deze strategie is het omvormen van het voedselsysteem in de Europese Unie (EU) om klimaatneutraliteit te bereiken in 2050. Om dit te bewerkstelligen zal zowel de vraag naar als het aanbod van duurzaam voedsel moeten toenemen. Dit is een uitdaging voor zowel het bedrijfsleven als de consument. Hiermee is ook de behoefte aan regelgeving en standaardisering ontstaan om een gelijk speelveld te creëren. Om de Europese Commissie te ondersteunen bij de ontwikkeling van een etiketteringsregeling voor duurzaam voedsel, heeft het Europees Economisch en Sociaal Comité (EESC) een initiatiefadvies uitgebracht.
Simpel, praktisch en wetenschappelijk onderbouwd
Het EESC adviseert over het algemeen een zo eenvoudig en bruikbaar mogelijke regelgeving te creëren, welke transparant is en wetenschappelijk onderbouwd. Het doel is hierbij niet om producten te verdelen in goed en fout. De regelgeving moet levensmiddelenproducenten juist inzicht geven in de status van hun producten zodat zij deze kunnen verduurzamen. Tegelijkertijd moeten consumenten bewustere keuzes kunnen maken. In eerste instantie moet de duurzaamheidsetikettering vrijwillig zijn, maar er worden wel bindende voorwaarden gesteld. Als een etiket niet voldoet aan deze voorwaarden, is het gebruik ervan verboden.
Definitie van duurzaam
Essentieel voor de regeling is een geharmoniseerd begrip van de term 'duurzaamheid'. Het EESC stelt dat we moeten vasthouden aan de algemene definitie van duurzaamheid. Daarin spelen de ecologische, economische en sociale dimensies alle drie een even belangrijke rol. Hoe vertalen deze pijlers zich naar etikettering? Voor ecologisch kun je denken aan een uitspraak als 'minder ontbossing' op een product zonder palmolie, voor sociaal aan 'goed voor mens en dier' op eieren van een zorgboerderij en voor economisch aan 'op weg naar een leefbaar inkomen' op een fairtrade koffieverpakking. Volgens deze holistische interpretatie van het begrip duurzaamheid voldoen verpakkingen die alleen op één of twee van deze aspecten focussen, per definitie niet. Deze mogen dus de overkoepelende term 'duurzaam' niet dragen.
Stoplichtsysteem
Beoordelingsschalen kennen we al van andere logo's, zoals de Nutri-Score. Het EESC is van mening dat dit soort systemen nuttig kunnen zijn in een etiketteringsregeling voor duurzaamheid en geeft hier dan ook specifiek advies voor. Zo kan het consumenten helpen bij hun aankoopbeslissingen en kan het bedrijven stimuleren om hun producten te verduurzamen. Belangrijk hierbij is wel dat de beoordelingscriteria waarop de scores gebaseerd worden, wetenschappelijk onderbouwd en voldoende transparant zijn voor de consument.
Gebruik bestaande regelingen
Het EESC erkent het belang van bestaande kwaliteitsregelingen, zoals die voor de biologische landbouw en geografische aanduidingen (BOB, BGA en GTS). Deze regelingen bevatten al elementen die aansluiten bij het verduurzamen van de voedselketen. Zo gebruiken producenten in de biologische landbouw minder bestrijdingsmiddelen en kunstmest, en kunnen producten met een beschermde herkomst meer geld opbrengen voor armere gebieden. Om deze regelingen nog verder in te kunnen zetten, moeten ze getoetst worden op duurzaamheid en eventueel aangevuld worden met nadere duurzaamheidsbepalingen.
Educatie van consumenten
In het advies van het EESC speelt ook de consument een cruciale rol. Deze kan namelijk met haar vraag de productie sturen. Het EESC is zich ervan bewust dat duurzaamheidsetikettering vooral consumenten aanspreekt die al interesse hebben in duurzaam eten. Zij kunnen als voorbeeld dienen voor consumenten die hier nog niet zoveel mee bezig zijn. Het EESC geeft het advies om deze laatste groep te onderwijzen zodat ze zowel bereid als in staat zijn om duurzamere keuzes te maken op basis van de etikettering.
Aandachtspunten
Tot slot nog een aantal punten om rekening mee te houden bij het opzetten van een regelgeving rondom duurzaamheidsetikettering. Zo is het belangrijk dat de regelgeving zich vooral richt op grotere producenten. Voor kleine producenten, zoals boerderijwinkels, zal wetgeving minder nodig zijn omdat zij al meer sociale druk ervaren om duurzaam te produceren. Daarnaast moet men bij het ontwerp van de regeling ook rekening houden met culturele en geografische verschillen tussen landen, en moet er ruimte zijn voor nationale wetgeving. Dit maakt het systeem wel ingewikkelder. Zeker op economisch en sociaal vlak zijn er grote verschillen tussen de EU-landen. Eenduidige eisen voor bijvoorbeeld het minimumloon voor de medewerkers van de voedselindustrie zouden moeilijk op te stellen zijn. Een ander voorbeeld is het feit dat in verschillende landen uiteenlopende ideeën bestaan over wat vereist is voor een hoge standaard van dierenwelzijn.
Hoe nu verder?
Genoeg stof tot nadenken dus. De Europese Commissie neemt dit advies mee bij het ontwerpen van het uiteindelijke wetsvoorstel. Daarnaast kunnen ook andere partijen ingeschakeld worden om onderzoek te doen en advies te vergaren. Vervolgens kunnen de lidstaten nog hun zegje doen over het ontwerp van het wetsvoorstel. Al met al zal het dus zeker nog enige tijd duren voordat er een nieuwe etiketteringsregeling is voor duurzaam voedsel, maar het eerste begin is er.
Voor meer informatie:
Précon Consulting Group
030 6566010
info@precon.group
www.precon.group