De stijgende kosten voor energie, grondstoffen en lonen in combinatie met een dalende koopkracht zetten de marges in de foodsector onder druk. Hoewel wordt verwacht dat de kosten in 2023 licht dalen, wordt het moeilijker voor levensmiddelenfabrikanten om de rekening verderop in de keten neer te leggen. In het eerste kwartaal gaf de helft van de bedrijven aan deze kosten te kunnen doorberekenen; in het derde kwartaal geldt dit slechts voor 44 procent. Dit zet de toch al lage marges in de foodsector verder onder druk en beperkt de budgetten voor innovatie en verduurzaming, blijkt uit de sectorprognose Food 2022-2023 van ABN AMRO ('Lagere koopkracht krijgt effect op levensmiddelenindustrie'). Aanhoudend hoge energieprijzen zullen daarom langere tijd voor hoge prijzen zorgen.
Sterke volumestijging in drankindustrie (+9 procent) slaat om in krimp (-2 procent) in 2023
Vooral kleinere levensmiddelenproducenten - zoals lokale bierbrouwers, slagers en bakkers - worstelen met de hoge kosten voor energie, verpakkingen en grondstoffen. De drankenindustrie krijgt daarnaast - na een sterke stijging in 2022 (+9 procent) - te maken met dalende volumes (-2 procent). ABN AMRO verwacht namelijk dat een daling van het horecabezoek tot lagere volumes zal leiden. Voor de zuivelindustrie (-1 procent) liggen eveneens lagere volumes in het verschiet, doordat de vraag- en aanbodkant onder druk staan. De wereldwijde vraag naar zuivel is gevoelig voor economische ontwikkelingen; nu de koopkracht in veel landen onder druk staat, gaat ook de zuivelindustrie dit merken. In de vleesverwerkende industrie (-1 procent) dalen de volumes naar verwachting licht, terwijl groente en fruit (+2 procent) de wind juist in de rug heeft. Zo ruilen steeds meer consumenten vlees in voor plantaardige producten. Ook zijn groente en fruit van alle verse voedingsmiddelen het minst in prijs gestegen, terwijl vlees juist duurder is geworden.
Grote omzetdaling blijft in 2023 ondanks dalende koopkracht uit
Hoewel duurzaamheid en dierenwelzijn belangrijk zijn, laten consumenten zich steeds meer door prijs leiden. "Zo zullen consumenten in het schap vaker voor een goedkoper huismerk kiezen, dan voor een merkproduct. Ook kunnen zij producten uitwisselen tussen categorieën. Voor vlees betekent dit bijvoorbeeld minder vlees – zoals kleinere porties - en goedkopere varianten - zoals gehakt of kip of minder biologisch vlees - of meer groente in plaats van vlees. Tegelijkertijd verkopen ook duurzamere producten, zoals biologisch voedsel, slechter als consumenten meer op de prijs gaan letten", vertelt Nadia Menkveld, Sector Econoom Agrarisch en Food van ABN AMRO. "Door deze verschuiving in koopgedrag verwachten we weliswaar dat de volumes in de foodsector licht onder druk komen te staan, maar niet sterk zullen dalen. En hoewel consumenten veel meer op prijs letten, blijft een flinke omzetdaling in 2023 uit. De kosten zijn immers hoog en de prijzen zullen daarmee ook relatief hoog blijven."
Koopgedrag consument veranderd
ABN AMRO verwacht ook dat restaurants minder vaak bezocht worden. Bovendien grijpen consumenten in het schap eerder naar een goedkoper huismerk dan naar een merkproduct, terwijl ze dit tevens vaker in discountsupermarkten als de Aldi en de Lidl doen. En er zijn meer producten die kunnen lijden onder de besparingsmentaliteit van de consument zoals gemaksproducten als voorgesneden groente of meer duurzame producten als biologisch voedsel. Verder kunnen consumenten kiezen voor een goedkoper dieet door bijvoorbeeld minder vlees te eten en wat meer groente. Of ze kunnen binnen een categorie kiezen voor goedkopere varianten, zoals gehakt in plaats van biefstuk. Tot slot kunnen supermarkten voor verschuivingen zorgen door met promoties nog beter te sturen waar consumenten hun geld aan uitgeven.
In opdracht van ABN AMRO vroeg onderzoeksbureau Q&A Insights aan circa 1000 consumenten of ze de komende feestdagen op een andere manier hun aankopen zullen doen in de supermarkt. Onderstaande grafiek laat de resultaten zien. Hieruit valt onder meer af te lezen dat 9% van de respondenten aangeeft niet meer of minder te kiezen voor biologische producten.
Klik hier voor een groter formaat.
Bron: ABN AMRO