Biodivers geeft ecologisch advies en verkoopt daarnaast gebiedseigen zadenmengsels die direct in natuurgebieden zijn geoogst. Niemand anders in Nederland doet dit op deze manier en op zo'n grote schaal, vertelt kwaliteitsmedewerker Yvonne Endhoven. Omdat het zo'n uniek bedrijf is en de wetgeving rond zadenmengsels complex, was certificering een hele puzzel.
Biodivers is het zadenbedrijf van Peter en Lidewei de Groot, dat gericht is op natuurontwikkeling en natuurherstel. Veel plantensoorten dreigen in Nederland te verdwijnen. Biodivers oogst in natuurgebieden door het hele land zaden die niet worden gescheiden maar als mengsel worden verkocht. Soms worden er andere zaden bijgemengd, omdat er nog niet voldoende volume is dat aan de eisen van Skal voldoet. Met deze gebiedseigen zaden hopen ze de biodiversiteit in Nederland te bevorderen.
Foto: Skal
Kwaliteitsmedewerker Yvonne Endhoven heeft het certificeringsproces uitgevoerd. De aanleiding was dat vanuit de overheid en de bedrijven waarvoor ze werken, steeds vaker werd gevraagd naar een keurmerk. “Zij laten zich ook vaker certificeren of werken zelf met klanten die om een certificaat vragen.” Maar omdat de werkwijze van Biodivers uniek is, was certificeren vrij ingewikkeld. “Wij als bedrijf weten dat wat we oogsten gifvrij is, uit natuurgebieden komt en is verzameld op plekken waarvan de herkomst zuiver is. De Skal-procedure richt zich erop dat je weet wat er gedurende het hele jaar door in zo'n gebied gebeurt. Want Skal zegt: het is biologisch als wij kunnen aantonen dat de richtlijnen gevolgd zijn. Daar zijn we als certificerend orgaan voor verantwoordelijk. Dat is waar het publiek vertrouwen in heeft.”
Gebiedseigen
Ze heeft talloze keren gebeld met het team Landbouw van Skal. “Welke moeilijke vraag we ook hadden, ze hebben ons altijd kunnen helpen of ons een zetje in de goede richting gegeven waardoor we weer door konden. Ze hebben vaak verwezen naar de website, die is heel goed en gedegen.” Als toezichthouder mag Skal geen advies geven, alleen informeren.
De veranderingen die Biodivers moest doorvoeren om zich te certificeren gingen voor een deel om het aanpassen van de procedures en de afspraken op papier. “We zijn veel meer gaan nadenken over onze processen en of er oplossingen te bedenken zijn om toch aan de eisen van Skal te voldoen. Waar dat lukte, voelde dat als een enorm cadeau.”
Ook hebben zij een extra magazijn laten bouwen met het oog op de traceerbaarheid en groeiende vraag naar inheems zaadgoed. “Elke partij zaad was al gescheiden en er was al precies na te gaan waar die vandaan kwam, de basis lag er dus al. We staan voor een goede kwaliteit van de zaden, en streven ernaar dat steeds meer zaden qua herkomst en genenbank uit eigen regio komen, we noemen dat gebiedseigen”.
Natuurherstel
Bij akkerranden of bijenmengsels wordt soms teveel gelet op wat mensen mooi vinden, zij kijken naar wat goed is voor dat specifieke gebied. “Een akkerrand met mooie dubbelgevulde bloemen ziet er prachtig uit, maar het trekt geen zweefvliegen en andere insecten aan. Terwijl je die je in je gewassen wil hebben om plaaginsecten te lijf te gaan. Zweefvliegen hebben een voorkeur voor echt inheemse planten. Speciaal doorgekweekte gevulde korenbloemen hebben helemaal geen meeldraden meer, geen insect kan daar nog eten halen.”
Soms zijn minder fraaie planten volgens haar nodig om de samenhang tussen de grond, het bodemleven en het insectenleven te herstellen. “Bij natuurherstel is kennis van zaken over wat waar en met elkaar kan groeien essentieel.”
Terugkijkend ziet Yvonne Skal als kwaliteitsmedewerker op afstand. “We hebben als bedrijf regelmatig om tafel gezeten om te praten over een vereiste van Skal. Begrijpen we wat er van ons gevraagd wordt, waarom het gevraagd wordt, past het bij ons, kunnen we dingen beter doen? Het is een vorm van bewustwording en dat vond ik een fascinerend proces.”
Toelatingsonderzoek
Skal-inspecteur Rosan de Groot over de toelating: “Biodivers wil de mix van zaden die het vergaart in natuurgebieden in stand houden en als bio verkopen, een heel mooi idee. Dat kan als je het hele perceel certificeert: dan is alles wat daarop staat biologisch. Maar grond certificeren kan alleen als je kunt aantonen dat je die grond het hele jaar in gebruik hebt. Dat geldt niet voor alle gebieden waar Biodivers oogst.”
De wetgeving over zadenmengsels is complex. “Een zadenmengsel mag niet als biologisch worden verkocht als daar een deel gangbaar in zit. Maar je mag wel zeggen: ik verkoop u deze biologische zaden en ik verkoop u deze niet bio te verkrijgen gangbare zaden en ik ga ze voor u mengen. In beide gevallen krijgt de ontvanger een gemengd pakket, maar alleen in het laatste geval staan wij het toe.
Welke zaden biologisch verkrijgbaar zijn, wordt bijgehouden in de Database voor biologisch uitgangsmateriaal. “Er is ook een lijst met zaden die niet biologisch te krijgen zijn. Die mag je gangbaar kopen, als ze maar niet ontsmet zijn. Voor gewassen die beperkt biologisch verkrijgbaar zijn of waarvan niet bekend is of ze biologisch verkrijgbaar zijn, moet je vooraf ontheffing aanvragen bij Skal. Dat is heel relevant voor hen om te weten. Dit was een ingewikkeld toelatingsonderzoek, waarbij ik een paar keer zaken met kantoor heb moeten afstemmen.”
"Ik heb gezien hoe ze hun proces hebben ingericht betreffende het zaden schonen en scheiden en opslag en daar waren ze zich enorm bewust van en heel goed mee bezig, dat was heel leuk om te zien.”