Tholen - Biologische tuinderij 'De Waog' in het Limburgse Neer stevent af op een jaarrond beschikbaarheid van biologische zoete aardappelen. Met de uitbreiding van bewaarcellen tot een capaciteit van 500 ton en de aanpassing dat deze cellen 's zomers gekoeld kunnen worden, kan teler Joep van de Bool zijn producten gedurende het hele jaar leveren. "Naar wens van onze afnemers. Deze biologische groothandelaren willen namelijk af van verre import."
Googelen
De Limburgse teler experimenteert sinds 2014 met de zoete aardappelen. "Hoewel we de zoete aardappel al ruim 25 jaar in het assortiment van onze boerderijwinkel hebben, is de verkoop in al die jaren niet zo hard gegaan. We verkochten gemiddeld een kistje per drie weken. In de winter van 2013 merkten we ineens een stijging van de verkoop en verkochten we drie kisten per week." Dat bracht Joep op een regenachtige zondagmiddag aan het googelen. "Ik zag dat de zoete aardappelen ook in Canada geteeld werd, dus dacht: dat moet hier ook kunnen."
Links: Zoete aardappel 'slip' 2 weken na het planten, de witte worteltjes worden uiteindelijk de knollen. Rechts: Net geplante zoete aardappel.
Joep kocht bij een groothandel enkele kistjes zoete aardappelen en kweekte daaruit wat stekmateriaal op dat hij in het voorjaar van 2014 uitplantte. "De zomer van dat jaar was koud en nat en we maakten veel fouten in de teelt. Daarom waren we aan het einde van het seizoen verrast wat er toch uit de grond kwam. Het kan alleen maar beter worden, dacht ik."
Voor het volgende seizoen vond Joep een Portugese teler van wie hij een half hectare pootgoed afnam. "Ik had regelmatig contact met die teler. In oktober nam ik een monster en schatte ik in dat ik zo'n 45 ton kon oogsten. Volgens de Portugese teler was dat een prima opbrengst en dat was voor mij een bevestiging dat de teelt Nederland goed mogelijk was."
Pat Fitzgerald op bezoek om de rassen te bekijken. Links Joep en rechts Wiel van de Bool.
Plantmateriaal
Ondertussen zocht Joep naar meer afzetmogelijkheden en vergrootte hij het areaal naar drie hectare. "Ook wilde ik graag beter plantmateriaal, maar het bleek vrij lastig om gekeurd, virusvrij plantmateriaal te krijgen. Het meeste materiaal komt bij Amerikaanse universiteiten vandaan en daar liggen allerlei licenties op." In de winter van 2016 vond Joep in Pat Fitzgerald van het bedrijf Nativaland in Portugal een leverancier van kwaliteits-plantmateriaal. "Hij heeft als enige in Europa een licentie van de Louisiana State University om rassen te mogen vermeerderen. In 2017 testten we enkele rassen op kleine schaal en dat bleek een enorme verbetering."
Paarse zoete aardappel 'Sakura'.
Onbekende rassen
De zoete aardappel kent twee hoofdrassen: Beauregard en Covington. Licentievrije rassen die iedereen kan telen. Maar er is meer, vertelt Joep. "Beauregard en Covington zijn als het aardappelras Bintje. Op zich prima, maar ouderwets en degelijk. Er is veel beter product te krijgen. Probleem is echter dat inkopers en groothandelaren vaak alleen die 2 namen kennen, waardoor het lastig is om andere rassen in de markt te krijgen. De rassen die wij telen zijn vorig jaar uitgebreid door proefcentrum PCG Kruishoutem getest. Deze rassen kwamen beter uit de smaakproeven dan de standaard rassen. Ook scoren deze rassen op andere punten zoals sortering en vorm beter, een belangrijk punt om te noemen is wel dat het gaat om Noord Europees geteelde zoete aardappel. Grondsoort en klimaat zijn namelijk sterk van invloed op de interne en externe kwaliteit. Ons hoofdras is Bellevue, voor snijderijen telen we ook Bayou belle. Voor de horeca hebben we echter weer de Burgundy, deze is diep oranje van kleur en is extra zoet. Naast oranje-vlezige zoete aardappelen telen we ook witvlezige en violette rassen. Ieder jaar testen we voor Nativaland enkele nieuwe rassen en zo blijf je zelf ook voorop lopen in deze teelt."
Rassenproef.
Afzet vraagt inhaalslag
Alle afzet van Tuinderij 'De Waog' gaat naar bio-groothandels, voornamelijk in Nederland, maar ook gaat een kwart naar België en een klein deel naar Duitsland. "Veel dan die landen reikt de markt tot nu toe niet. Je kunt wel naar Scandinavië exporteren, maar een handelaar daar zal het een worst wezen of het product uit Nederland of Spanje komt. Het is voor hem allebei buitenlands product, het enige wat dan telt is de prijs." Dat bataat van oorsprong een importproduct is, maakt het de afzet er niet gemakkelijker op. "Tegen de wereldmarktprijs kunnen we niet concurreren. Voor het salaris van een werknemer in Egypte komt hier niemand opdagen. Handelaren die Nederlandse bataat afnemen, moeten het echt waarderen en in de markt zetten als een Nederlands product. Dat vereist een inhaalslag qua marketing."
Het hoofdras van De Waog: Bellevue.
De groep Nederlandse telers die interesse heeft in de teelt van zoete aardappelen is groeiende. Joep schat in dat het areaal zo'n 235 hectare telt, waarvan 85 procent bestemd is voor de verwerkende industrie. "Het grote gevaar voor deze teelt is de kostprijs : door alle arbeid is het een dure teelt. Ik heb genoeg telers gezien die de teelt groot begonnen, maar na een seizoen stopten omdat de afzet tegenviel. Inkopers zijn altijd geïnteresseerd als je ze vertelt over je plannen, maar je wilt je afzet zwart-op-wit hebben, en uiteindelijk je product voor een eerlijke prijs verkopen."
Met een thermometer op het veld
Dit seizoen hoopt Joep 400 tot 500 ton te oogsten van zijn inmiddels 10 hectare. De teler probeert ieder jaar in week 21, na de IJsheiligen, te planten. Dit jaar werd dat een week later omdat het nog te koud was. De temperatuur is essentieel voor de teelt van bataat. "We planten stekjes die in het begin nog geen wortels hebben. Daarom zijn ze heel kwetsbaar. Een noordoostenwind kan al funest zijn." De stekjes worden geplant in aardappelruggen die bedekt zijn met biologisch afbreekbare folie, om onkruid tegen te gaan en de warmte beter op te nemen en vast te houden. Vooral zandgrond is geschikt voor de teelt van bataat, omdat die grond snel opwarmt in het voorjaar, en onder nattere omstandigheden minder schade aan de zoete aardappel geeft tijdens het rooien. In juli groeit binnen korte tijd het veld dicht en in augustus beginnen de wortels zich te vullen tot knollen. De oogst vindt doorgaans in de laatste week van september plaats. "Als het bijna tijd is om te oogsten lopen we elke morgen met een thermometer op het veld. De temperatuur mag nooit onder de 10 graden komen, want daardoor raakt de structuur van de knol beschadigd en dat gaat ten koste van de kwaliteit."
Links: Rooien van Bellevue. Rechtsboven: Bayou Belle. Rechtsonder: Paars- en witvlezige zoete aardappel.
Pionieren
Het oogsten gaat dit jaar waarschijnlijk een stuk makkelijker dan in voorgaande jaren, dankzij een nieuwe rooimachine. "In 2016 hadden we een oude bollenrooier naar eigen inzicht en op basis van wat foto’s en filmpjes uit Australië en Amerika omgebouwd. Ideaal was het niet, want de rooier kon onder vochtige omstandigheden soms niet genoeg grond verwerken. Nederlandse machinebouwers hebben tenslotte geen zoete aardappelrooier in het assortiment." Tot mijn vader op een beurs in Frankrijk aan het Deense Asalift de plannen liet zien. Zo kwam de bal aan het rollen, Na enkele keren samen te hebben gezeten, en onze rooier in het veld te hebben bestudeerd worden er dit jaar door Asalift drie prototypes gebouwd, waarvan er een voor ons bedoeld is."
Zoete aardappel in bewaring.
Hij voelt zich als 'simpel Limburgse tuinder' soms een heuse pionier. "We moeten heel veel zelf uitvinden. Zo'n rooimachine, maar ook machines om de zoete aardappelen te wassen en te sorteren. Gelukkig konden we gebruik maken van een POP3-subsidie 'Fysieke investeringen voor innovatie en modernisering van agrarische bedrijven' van de Provincie Limburg. Daardoor kunnen we stappen nemen om de teelt en de verwerking verder te ontwikkelen, en te verbeteren. Als we alle ontwikkelingen en het leergeld uit eigen beurs moeten betalen, zou het een duur verhaal zijn geworden."
Voor meer informatie:
Joep van de Bool
Biologische Tuinderij De Waog
06 46032061
joep@dewaog.nl
www.dewaog.nl