Dirk Duijzer, de nieuwe kopman van de Topsector Agri & Food, liet de afgelopen dagen flink van zich horen. In het panelgesprek van het tweede online #foodfriend-debat van dit jaar gaat hij in gesprek met biologische tuinder Jopie Duijnhouwer en HAS-lector Future Food Systems Frederike Praasterink. Onderwerp: de weg naar klimaatneutrale landbouw in 2050 en versnelling van de duurzame transitie. Die weg blijkt lang. De eerste uitdaging is om boeren weer georganiseerd te krijgen.
Het panelgesprek van #foodfriend bouwt voort op inleidende lezingen van hoogleraar Rogier Schulte en PBL-onderzoeker Gert Jan van den Born vorige week. Daarin werd duidelijk dat Nederland nog een lange weg heeft te gaan naar de klimaatdoelstellingen van Parijs, want sinds 2005 is er geen vooruitgang geboekt. De emissies zijn vooral hoog in de veehouderij (lachgas en methaan) en de glastuinbouw en het beheer van veenweidegebieden (CO2).
Dirk Duijzer, Directeur Bestuurszaken en Coöperatie bij Rabobank en het nieuwe boegbeeld van de Topsector Agri & Food, zette de voorbije dagen op allerlei plekken zijn visie uiteen. In Het Financieele Dagblad staat een verrassend interview waarin hij stelt dat de Nederlandse landbouw zich niet meer moet richten op bulkexport maar op regionaal gerichte kringlooplandbouw. Hiermee breekt hij vrij radicaal met voorganger Aalt Dijkhuizen. In De Boerderij stond twee dagen geleden een interview met een iets voorzichtiger verhaal. Duijzer benadrukt daar het belang van export - maar wel graag binnen een straal van 800 km. Hij wijst ook op de kloof tussen maatschappij en landbouw, waarmee hij aansluit bij hoogleraar Rogier Schulte, die in het vorige gesprek liet zien dat de maatschappelijke verwachtingen van landbouw nergens zo ver van de praktijk afstaan als in Nederland.
In Foodlog staat een interview waarin Duijzer een en ander nader toelicht. Hij hoopt onder meer dat nieuwe verbindingen tussen boeren en burgers ervoor zullen zorgen dat Nederlanders bereid worden om meer geld voor hun voedsel uit te geven. "Mijn voorzitterschap is geslaagd wanneer de landbouwsector dat voor elkaar krijgt."
In het panelgesprek vertelt Dirk Duijzer dat de grootste drempel op dit moment is dat de boerenorganisatie uit elkaar is gevallen. "We moeten eerst on speaking terms komen. De agrarische sector is nu verdeeld. Partijen hebben geen zin om na te denken over innovatie en blijven wijzen op wat ze al gedaan hebben. Maar ondernemerschap in dit land betekent: verder innoveren. We moeten de draad weer oppakken. De Rabobank wil daar graag het voortouw in nemen. We hadden een gesprek met 600 boeren en Carola Schouten gepland, maar dat is vervallen door Corona. De sector moet losgetrokken worden."
Terug naar de inhoud: het blijkt niet makkelijk om de klimaatcrisis los te denken van alle andere crises. Frederike Praasterink houdt een presentatie over het voedselsysteem als geheel. De noodzaak van een grote transitie blijkt uit berekeningen die aangeven dat de externe kosten van de wereldvoedselproductie de marktwaarde met 20% overstijgen, met andere woorden: de netto toegevoegde waarde van het wereldvoedselsysteem is negatief. Het gesprek gaat ook over de huidige polarisatie, natuurwaarden en ammoniak. Dirk Duijzer wil graag dat boeren erkenning krijgen voor wat al is bereikt. Daarbij wijst hij op de aanzienlijke ammoniakreductie sinds 1994 en op de rol die Rabobank daarbij heeft gespeeld. Volgens hem is er juist bij de grote middengroep boeren 'veel verdiend aan natuurwaarden'. Biologische tuinder Jopie Duijnhouwer gaat daar niet in mee. Volgens hem valt er weinig te juichen. Van zijn 26e tot zijn 40e woonde hij in het buitenland en hij 'schrok zich rot' toen hij in 1998 terugkwam in Nederland. "Er is zo ontzettend veel aan natuurwaarde verdwenen." Voor hem is dit een aanleiding geweest om zelf biologische boer te worden, op 700 jaar oude landbouwgrond in het Salland.
"Bio-landbouw misschien zelfs wel verzesvoudigen"
Duijzer geeft aan dat de Rabobank ook verantwoordelijk voelt voor de doelstellingen in de Green Deal richting 25% biologisch (rond 40:00 in de video). "We moeten de biologische landbouw zien te verdubbelen of misschien zelfs wel te verzesvoudigen", maar blijft erbij dat de grootste milieuwinst bij de brede middengroep te halen is. "Als je daar allemaal een paar procent mee gaat, verdien je wel op nationale schaal heel veel aan natuurwaarde met elkaar. Ik heb steeds die twee kanten wel gezien: de niches groter maken, de voorlopers meetrekken, maar de hele grote middengroep niet vergeten"
Organisator Wouter van der Weijden brengt het gesprek terug naar klimaat. Felix Rottenberg vraagt Frederike Praasterink, lector bij HAS Future Food Systems, wat er moet gebeuren om naar een klimaatneutrale landbouw in 2050 te komen. Praasterink somt een hele rits maatregelen op die zowel over klimaat als andere aspecten van verduurzaming gaan. Het uitfaseren van kunstmest (verantwoordelijk voor lachgas) is er een van. Overstijgend is de noodzaak tot een structureel beloningssysteem voor ecosysteemdiensten, zoals ook Rogier Schulte vorige week benadrukte. Praasterink pleit ook voor een omschakelfonds voor natuur-inclusieve en klimaatadaptieve vormen van landbouw.
Jopie Duijnhouwer zoomt verder in. Wat betreft CO2-uitstoot moeten de grote klappen in de glastuinbouw en de veenweidegebieden gemaakt worden. Anders hebben andere maatregelen weinig zin. "Op veenweide verliezen we 40 ton CO2 per jaar per hectare. Met bodembeheer kun je hoogstens 200 kilo CO2 per hectare per jaar vastleggen, als je het heel goed doet."
Dirk Duijzer maakt het concreet en verwijst naar de voorstellen in het stikstofadvies van Remkes en de Europese Green Deal: voor de veenweidegebieden moet de inzet liggen op extensiveren of uitkopen. Voor de glastuinbouw moet er ingezet worden op technologische oplossingen zoals aardwarmte of driedubbel glas.
Als het gesprek iets duidelijk maakt, is het dat de weg naar klimaatneutrale landbouw lang is. Organisator Bert van Ruitenbeek pleit daarom nog eens voor de G1000-formule, waarin boeren en burgers gebiedsgericht bij elkaar worden gebracht: op die manier wordt het gedeelde belang sneller duidelijk en kunnen echte keuzes worden gemaakt. Wouter van der Weijden wijst erop dat pijn onvermijdelijk is. Boeren moeten waardering krijgen voor wat ze al doen, maar er zullen ook heffingen komen. Dat moet in Europees verband en de eisen die Europa aan zijn eigen landbouw stelt, zullen ook aan import moeten worden opgelegd. "Dat gaat gedonder opleveren met handelspartners, maar dat moeten we er voor over hebben."
Verslag van Alexis de Roode.
Bron: Foodlog