In tijden van droogte blijven kruidenrijke graslanden groener vanwege een betere beworteling van de bodem door graslandplanten. Percelen met alleen raaigras herstellen minder snel of laten meer open plekken achter.
Uiterwaardenperceel (foto Biodivers, Peter de Groot).
Uit onderzoek aan dijken, wegbermen en graslanden is gebleken dat de wortels van een begroeiing met een groot aantal soorten kruiden en natuurlijke grassen, veel dieper reiken dan die van de grasbermen. Meerjarige kruiden en natuurlijke grassen houden met hun diepere wortels de bodem beter vast en ze gaan een samenwerking aan met het bodemleven. Een levende bodem is beter in staat te reageren op extremere omstandigheden, zoals grote hoeveelheden neerslag of aanhoudende droogte.
Maaibeurt bij grote hitte uitgesteld
Boeren, aannemers en groenbeheerders zagen af van maaien half juli vanwege de hitte. Bij droogte is de vegetatiezode van bijvoorbeeld dijken en taluds, maar ook van hooilanden op veen extra kwetsbaar voor beschadigingen. Oppervlakkig wortelende planten, plantrozetten en grassen zijn dan minder goed verankerd en raken los door bewerkingen. Vooral tijdens bewerkingen, waarbij het gemaaide gewas bijeen wordt geharkt en opgeraapt.
Schapen van de dijk
Begrazing door schapen gaf vorig jaar op een aantal locaties eveneens veel schade. In Gelderland werden alle schapen dit jaar voor aanvang van de hitteweek van de dijk gehaald. Het begrazingsverbod geldt nog zeker enige weken, totdat er weer voldoende regen is gevallen.
Juli 2019: Schapen van de dijk gehaald en maaiwerk uitgesteld om gewasschade te voorkomen. (Foto Cyril Liebrand)
Vegetatie raakt los
De harkbeweging door heel droge grond maakt dat vooral grassen en meerjarige plantensoorten beschadigingen oplopen en/of ontworteld raken. Wie maait op dijken of hellingen weet dat aangezien de zon daar loodrecht op schijnt, de temperatuur er nog veel meer oploopt, met nog meer uitdrogingsgevaar voor planten. In een te droge periode maaien geeft kans op stevige schade aan de vegetatie; daar waar grassen en meerjarigen uitvallen, wordt hun plaats ingenomen door ongewenste pioniers.
Biotoop weggevaagd
Het probleem van maaien in een zeer warme periode is niet alleen dat de aanwezige begroeiing als voedselbron wordt verwijderd, maar ook dat het bermbiotoop met de hierin voorkomende insecten nog extremer wordt t.a.v. de dagtemperatuur. De bescherming van hoger, koeler gewas valt weg en ook de temperaturen ín de bodem lopen hoger op. Het maakt het voor insecten moeilijk de hitte te overleven.
Schade wordt een jaar later zichtbaar
In 2017 en 2018 was de schade aan bermen, dijken en graslanden die wel op warme dagen gemaaid werden, aan het eind van het seizoen en het jaar erop te zien. Er ontstonden open plekken, de begroeiing was niet langer bodem bedekkend. Dijken, taluds en hooilanden gingen kaler de winter in, met grote plekken verdroogd gras. Het jaar erop blijken deze plekken opgevuld te worden door eenjarige pioniersplanten, bepaald geen blijvers met toekomst. De grote vraag is dan ook, wat er het jaar erop zal groeien. Hier wordt doorlopend onderzoek naar gedaan.
Verdroging zuid taluds: Oude IJssel (sterk zandige dijken): 8 oktober 2018. (Foto: Zoden aan de dijk, Cyril Liebrand)
Zandige dijktaluds: mei 2019: vooral veel eenjarige pioniers. Wat groeit hier volgend jaar? (Foto: Zoden aan de dijk, Cyril Liebrand)
Voor meer informatie:
Peter de Groot
Biodivers natuurzadenmengsels & ecologisch advies
06 13044912
www.biodivers.nl
Cyril Liebrand
EurECO ecologisch onderzoek & advies
06 20266462
www.zodenaandedijk.com