In Vlaanderen telen biologische veehouders vaak veldbonen in combinatie met triticale. Dit gewas voeren zij als ruwvoer. Droog geoogste veldbonen zijn echter ook interessant als eiwitrijk krachtvoer. In de buurt van Boulonge-sur-Mer is een demonstratie geweest van het toasten van veldbonen met een mobiele toaster. De hittebehandeling verhoogt de DVE-waarde van de veldbonen zodat ze de plaats kunnen innemen van soja en koolzaadschilfers in het rantsoen.
Mobiele toasters
Momenteel zijn in Frankrijk drie mobiele toasters actief, waaronder deze machine van de firma Protea Thermic uit Bretagne en die voor deze demonstratie naar de buurt van Boulongne-sur-Mer was gekomen. De toaster is gemonteerd op een vrachtwagen waarop ook een triage mogelijkheid zit om veldbonen te sorteren afkomstig uit mengteelten.
Bij het toasten worden de veldbonen door de machine geblazen met hete lucht van 280°C. De hittebehandeling duurt enkele tientallen seconden en de veldbonen verlaten de machine met een kerntemperatuur van 110°C. Met deze machine kan 4 ton per uur worden verwerkt. Het toasten heeft tot doel het eiwit bestendiger te maken. Door de hittebehandeling verminderen bovendien de anti-nutritionele factoren en wordt de bewaarbaarheid verhoogd tot ongeveer 6 maanden.
Verbetering van de voederwaarde
Veldbonen bevatten ongeveer 25% ruw eiwit maar het eiwit is vrij onbestendig. In rantsoenen met veel grasklaver is er meestal geen gebrek aan onbestendig eiwit met hoge ureumgehalten in de melk tot gevolg. Dit vormt niet alleen een verlies van eiwit maar is ook nadelig voor de gezondheid. Om voldoende DVE in het rantsoen te krijgen zijn vaak bestendigere eiwitbronnen zoals sojaschilfers nodig. Door de hittebehandeling wordt het eiwit minder snel afgebroken in de pens. De verhoogde bestendigheid zorgt dat de DVE waarde toeneemt. De bonen mogen daarna niet te fijn worden gemalen anders neemt de bestendigheid van het eiwit weer af.
De voederwaardebepalingen in Frankrijk voor getoaste veldbonen lopen sterk uiteen maar geven gemiddeld een verdubbeling van de hoeveelheid bestendig eiwit weer. Als we dat omzetten naar het DVE systeem kunnen we spreken van een toename 115 naar 174 g DVE per kg. Getoaste veldbonen hebben dan een DVE waarde tussen die van koolzaad- en sojaschilfers.
Voederproeven met melkvee
Op een aantal melkveebedrijven in de streek van Boulonge-sur-Mer werd afgelopen weideseizoen getoaste veldbonen gevoerd. Op één van de bedrijven werd in de maand mei 2,5 kg eiwitcorrector (1,8 kg sojaschroot en 0,7 kg koolzaadschoot) vervangen door 3 kg getoaste veldbonen. De rest van het rantsoen bestond uit maiskuil (9 kg ds.), graskuil (1,5 kg ds.), perspulp (1,5 kg ds.) naast weidegang (+/- 5 kg ds.). De koeien vertoonden een stijging van de melkproductie van 3L/koe/dag bij een gelijkblijvende vetgehalte en een licht dalend eiwitgehalte. Voorts nam het ureumgehalte in de melk af en kwamen de koeien beter in conditie.
Vorige stalperiode gingen 13 melkveehouders in Normandië aan de slag met de getoaste veldbonen. Bij 8 bedrijven ging de melkproductie omhoog (0,5-2,1 L/koe), 3 bedrijven noteerden een daling van de productie. Bij de meeste bedrijven was er een lichte daling van de gehaltes.
Economische overwegingen
Het toasten zelf kost ongeveer 50 euro per ton plus 25 euro per ton voor het malen. Bij aankoop van biologische veldbonen aan 400 tot 450 euro komen we aan ongeveer 500 euro per ton voor getoaste veldbonen.
Bij de Normandische veehouders die werden opgevolgd werd ook de economisch impact bekeken. Bij het vergelijken van de verandering in melkopbrengsten en voederkosten konden de 8 bedrijven die een stijging van de melkproductie ondervonden een positief saldo van 200 tot 700 euro per maand voorleggen.
Toasten van veldbonen heeft potentie
Uit praktijkervaring in Denemarken en Frankrijk lijkt het toasten van veldbonen een veelbelovende methode om de voederwaarde van een regionale eiwitbron op te waarderen. Voorlopig ontbreekt in Vlaanderen de infrastructuur om op de veebedrijven veldbonen te toasten.
Bron: CCBT (via BioKennis.org)