Al 36 jaar doet het Louis Bolk Instituut onderzoek naar duurzame landbouw en de relatie tussen landbouw, voeding en gezondheid. Doorgaans in opdracht van ministeries, provincies, natuurorganisaties, waterschappen en bedrijven. Directeur Jan Willem Erisman vindt de conclusie van de Amerikaanse onderzoeksanalyse voorbarig. "Daaruit blijkt een heel beperkte kijk op voeding. De meeste onderzoeken richten zich tot nu toe op het vergelijken van enkele inhoudsstoffen zoals vitamines en eiwitten. Als je het zo bekijkt, bevat een biologische appel net zoveel van deze gezonde stoffen als een gewone appel. Maar daarmee heb je het effect van die biologische appel op de gezondheid van mensen nog niet onderzocht", stelt Erisman. "Bovendien is nog maar een heel klein deel van de inhoudsstoffen onderzocht. Er zijn duizenden andere componenten die ook een functie hebben. Dit onderzoek toont vooral aan dat het te vroeg is om uitspraken te doen over gezondheidseffecten van biologische producten. Daarvoor is veel meer onderzoek nodig."
Weerbaarheid
Onderzoek naar de gezondheidseffecten van biologische voeding blijkt behoorlijk ingewikkeld. "Gezondheid is een lastig begrip", aldus Erisman. "Het hangt van meer af dan van voeding alleen. Ook leefstijl en genetische aanleg zijn bepalend. Als je gedegen onderzoek hiernaar wilt doen, moet je een of meer grote groepen lange tijd volgen. Dat is kostbaar en tijdrovend en dat kunnen wij niet alleen. Daarom proberen wij stappen te zetten met kleine gerichte studies en projecten. Een beter behapbare onderzoeksvraag is volgens ons: Vergroot biologische voeding je weerbaarheid? Hoe weerbaarder je bent, hoe beter je immers bestand bent tegen ziektes. In de biologische landbouw gaat het om de zorg voor een gezonde bodem. Kunstmest en chemische gewasbeschermingsmiddelen hoef je daarbij niet te gebruiken, want je wil juist de bodemvruchtbaarheid vergroten door het sluiten van kringlopen en het inzetten van resistente rassen. Zo ontstaat een landbouwsysteem waarin robuuste, weerbare planten groeien en droogteschade, ziekten en plagen minder kans krijgen."Onderzoek gezondheidseffecten
Om te onderzoeken of biologische voeding de gezondheid bevordert, deed het Louis Bolk Instituut onder andere een onderzoek onder zwangere vrouwen en jonge kinderen. Wat bleek? Moedermelk van vrouwen die biologisch-dynamische zuivel gebruikten bevatte meer gunstige vetzuren en minder ongunstige. De kinderen die overwegend biologische zuivel kregen, hadden op 2-jarige leeftijd 30% minder kans op eczeem. Ook nam het Louis Bolk Instituut deel aan een onderzoek naar de weerbaarheid van kippen. De conclusie was dat biologisch gevoerde kippen sterker en veerkrachtiger waren. Na ziekte bleken ze hun groei sneller te hervatten. Bovendien lieten ze een meer alerte immuunreactie zien. Ze leken beter te herstellen van de aanval op hun immuunsysteem.Natuurlijke oplossingen
Naast onderzoek houdt het Louis Bolk Instituut zich bezig met praktische innovaties voor landbouworganisaties en boeren. Erisman: "Door klimaatverandering krijgen boeren steeds meer te maken met droogte én heftige regenbuien. Daarom testen wij samen met boeren welke natuurlijke maatregelen goed helpen tegen verdroging van de grond en wateroverlast. In het project 'Bloeiend bedrijf’ werken we met boeren aan een natuurlijke plaagbestrijding door een rand wilde bloemen en planten te zaaien rondom de akkers. Dat ziet er niet alleen mooi uit, het trekt ook talloze insecten aan die de strijd aanbinden tegen plagen als bladluis, witte vlieg en spint."Echt duurzaam
Ook in de toekomst moet de biologische landbouw oog blijven houden voor duurzaamheid, vindt Erisman. "We moeten blijven innoveren om duurzaam te produceren. Het positieve milieueffect van biologisch geteelde sperziebonen is bijvoorbeeld minimaal als we deze importeren uit Kenya. Daar zijn domweg te veel milieuvervuilende vliegkilometers voor nodig. Wij pleiten dan ook voor meer nadruk op regionaal verbouwd voedsel, waar minder transport mee gemoeid is. Innoveren dus en blijven inzetten op duurzaamheid in de productieketens. De focus leggen op écht duurzame landbouw, met meer integratie tussen landbouwgronden en natuurgebieden. Alleen dan is het mogelijk onze productiesystemen weerbaar te maken en te houden."Toekomst
De wereldbevolking groeit, de voedselvraag neemt toe. Kan de biologische landbouw daar in de toekomst aan tegemoet komen? Erisman: "Feit is dat de vraag naar voedsel toeneemt en dat de huidige biologische landbouwproductie daar niet voldoende voor is. Daar staat tegenover dat er wereldwijd nog ontzettend veel ruimte is voor biologische landbouw. Maar liefst 80% van de landbouwgrond ter wereld wordt gebruikt voor intensieve veeteelt. Waarom niet kiezen voor minder vlees? En dan heb ik het nog niet eens over de wereldwijde voedselverspilling. Daar valt ook een wereld te winnen. Gaan we door met het uitputten van de bodem en gebruik van kunstmest en chemische gewasbeschermingsmiddelen, dan hebben wij over 20 jaar beslist een nog groter probleem. Kiezen voor écht duurzaam geproduceerd voedsel is dan ook slimmer dan ooit. Bovendien levert dat kwalitatief beter voedsel op en dat kan alleen maar positief zijn voor onze gezondheid!"Voor meer informatie: www.louisbolk.org
Auteurs: Marie-Jeanne Bisscheroux en Joke van der Leij van Eerlijke Kost, Zeist. Eerlijke Kost communiceert over eerlijke, biologische voeding: www.eerlijkekost.nl