'Andere landbouw? Andere economie!'

Met de regelmaat van de klok werkt Europa aan hervormingen van het landbouwbeleid. "Aan het landbouwmodel wordt iedere keer wat geschaafd, maar ecologie en economie blijven elkaars tegengestelden", constateert Wervel. "Het landbouweconomisch model wordt niet in vraag gesteld, maar dat is precies wat wij willen doen." Bio-boer en landbouweconoom Bavo Verwimp schreef hierover een brochure.

De Werkgroep voor een Rechtvaardige en Verantwoorde Landbouw (Wervel) stelde ooit een groep landbouwers voor de keuze: een melkveebedrijf met 400.000 liter melkquotum of één met 200.000 liter melkquotum, maar allebei met eenzelfde inkomen voor de boer. Bijna alle landbouwers kozen voor het grote bedrijf. Meer werk dus voor eenzelfde inkomen, maar als je aan de toekomst denkt, moet je blijkbaar aan groei denken.

"Voor velen is het echter niet helemaal duidelijk waarom groei zo dwingend is", schrijft Verwimp in de brochure 'Andere landbouw? Andere economie! - Ecologische economie als fundament voor een duurzame landbouw'. Door de efficiëntie te verbeteren, zijn van jaar tot jaar minder mensen nodig om dezelfde goederen te produceren. Zolang de economie snel genoeg groeit om deze verbetering van de arbeidsproductiviteit te compenseren, is er geen probleem. Gebeurt dat niet, dan verliest ergens iemand zijn of haar baan.

Meer werkloosheid zorgt voor minder koopkracht, verlies aan consumentenvertrouwen en daardoor vermindert de vraag naar consumptiegoederen nog meer. "Zo raken we al gauw in een negatieve spiraal", aldus Verwimp. De impact op het milieu en de natuurlijke hulpbronnen is een ander belangrijk pijnpunt van de groei-economie. "Energie en grondstoffen worden efficiënter ingezet per eenheid product", erkent Verwimp, "maar als gevolg van de economische groei neemt het verbruik in totaal wel significant toe." En dus blijft het een onaangename waarheid dat we roofbouw plegen, concludeert hij.

Verwimp is gewonnen voor de evolutie naar een 'stationaire economie', een economie die fysiek niet meer groeit. Ontwikkeling wordt dan niet meer beschouwd als kwantitatieve volumegroei, maar als de kwalitatieve verbetering van de levensvoorwaarden. "Het concept van de ecologische economie biedt een antwoord op de problemen van het groeimodel. Het vertrekt van het gegeven dat onze natuurlijk rijkdommen beperkt zijn. De ruimte en natuurlijke bronnen die we hebben, bepalen onze milieugebruiksruimte en dus ook de mate waarin onze economie kan groeien."

Wervel hamert er al langer op dat het neo-liberale marktmodel niet functioneert voor landbouw. "Ondanks alle maatregelen vanuit het landbouwbeleid, slagen we er niet in om het inkomen van Vlaamse boeren behoorlijk op te krikken", luidt de kritiek. Daarom pleit de organisatie al jaren voor een landbouwbeleid dat ecologische en economische aspecten geïntegreerd aanpakt.

Om ecologisch verantwoord aan landbouw te doen, zijn rechtvaardige prijzen nodig. Wervel koppelt die aan productiebeheersing. "De fetisj van de economische groei laten we los. Een duurzaam schaalniveau, rechtvaardige verdeling en het efficiënt gebruik van schaarse grondstoffen komen in de plaats", vat Wervel samen. In die visie is een sterke overheid nodig voor het regelen van de productiebeheersing en het garanderen van faire marktprijzen.

Bron: BioForum|VILT