Het project Boerderij van de Toekomst (BvdT) op de proeflocatie van Wageningen University & Research (WUR) in Lelystad ligt in 2026 grotendeels stil vanwege gebrek aan financiering. Het project bood de afgelopen vijf jaar een unieke praktijkomgeving om innovatieve oplossingen voor toekomstbestendige landbouw te ontwikkelen en testen.
© Jorg Tönjes
"Voor veel boeren zijn innovaties vaak nog te spannend en risicovol om zelf toe te passen. Wij vormen een soort tussenstap naar de praktijk", zegt projectleider Pieter de Wolf. "Binnen ons project voeren we geen standaardonderzoek uit met herhaling en referentie, maar doen we in een systeemsetting ervaringskennis op. Zo krijgen we een beeld van wat wel en niet werkt, welke oplossingen je kunt combineren en waar knelpunten, risico's en beperkingen liggen."
Onderzoekers combineren innovaties
Het Fieldlab van het project beslaat 20 hectare, waar onderzoekers verschillende innovaties combineren. "Zo werken we met gewasdiversiteit en bloemstroken om de biodiversiteit te versterken; gebruiken we vaste rijpaden om de bodemstructuur te verbeteren; werken we aan een rotatie met genoeg rustgewassen en groenbemesters; passen we de ICM-strategie toe om het gebruik van chemische middelen terug te dringen; en hebben we een circulaire bemestingsstrategie", legt Lennart Fuchs uit.
© WUR
Het project bood daarnaast een platform voor dialoog over de toekomst van de landbouw. "Door middel van een excursieprogramma bieden we bezoekers ruimte om met onze deskundigen en onderling de dialoog hierover aan te gaan", zegt Pieter. "Door deze opvattingen bij elkaar te brengen en kennis en ervaringen te delen, helpen we het debat hierover vooruit."
Financiering en gevolgen
Het BvdT-project werd de afgelopen zes jaar gefinancierd via een subsidie van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, met cofinanciering van de provincie Flevoland en WUR. Na afloop van de subsidie in juli 2025 diende WUR een nieuwe aanvraag in bij de RVO Regeling Experimenteerlocaties. "Mede door het succes van ons BvdT-project zijn de afgelopen jaren in andere regio's vergelijkbare initiatieven ontstaan. In combinatie met een beperkt budget was de concurrentie groot, waardoor wij buiten de boot vielen", aldus Pieter.
© WUR
Door het wegvallen van de financiering kan het systeem in Lelystad volgend jaar niet verder ontwikkeld worden. Nieuwe plannen, zoals een praktijkexperiment in Tollebeek, moeten worden uitgesteld. Ook verdwijnt een zichtbare plek voor dialoog over landbouwinnovatie. "Daarnaast is de kans aanwezig dat het netwerk van samenwerkingspartners en deskundigen dat we de afgelopen jaren hebben opgebouwd, wegzakt", zegt Lennart.
Wat blijft bestaan
Op het 20 hectare grote perceel wordt volgend jaar graan geteeld om de bodem te ontlasten, waarbij de vaste rijpaden behouden blijven. Ook blijft de voucherregeling actief, waarmee agrarisch ondernemers met korting de expertise en faciliteiten van WUR kunnen gebruiken. "Om onze zichtbaarheid te behouden, blijven we communiceren en bezoekers ontvangen", zegt Lennart.
Voor een duurzame voortzetting van het project benadrukt Pieter het belang van publiek-private samenwerking. "Willen we vraagstukken voor de lange termijn oppakken, dan moeten we dat doen met publiek-private samenwerkingen", zegt hij. "De overheid heeft uiteindelijk de sleutel hiervoor in handen."
Projectleiders blijven optimistisch
Ondanks de pauze blijven de projectleiders optimistisch. Pieter: "De pauze in Lelystad laat zien dat dit type onderzoek kwetsbaar is. Tegelijkertijd zien we hoeveel waarde er wordt gehecht aan plekken waar landbouwvernieuwing samenkomt in onderzoek, dialoog en ervaring."
