Tholen - Al jarenlang zet Noord-Brabant stevig in op biologische landbouw. "Vanuit Landbouw Innovatie Noord-Brabant (LIB) besteed ik al 25 jaar aandacht aan de biologische sector in Noord-Brabant. Sinds 2017 begeleid ik de kerngroep bio-boeren Brabant in hun belangenbehartiging richting de provincie, waarin ik samenwerk met collega's van ZLTO", vertelt Marjon Krol, kwartiermaker regio Noord-Brabant. In 2021 leidde dat tot een ambitieus visiedocument vanuit deze kerngroep: minimaal 15% biologisch in 2030 in Provincie Noord-Brabant. Deze ambitie werd overgenomen door de provincie in het Beleidskader Landbouw en Voedsel en later ook door het ministerie van Landbouw.
© Marjon Krol
Startbijeenkomst voor het concept Bioregio op 26 mei
Daarom was het geen verrassing dat RVO Krol vroeg om de rol van kwartiermaker op zich te nemen. Samen met andere kwartiermakers die dezelfde vraag hadden gekregen, waaronder Michaël Wilde en Bavo van den Idsert, werd besloten de krachten te bundelen.
Twee sporen
De Brabantse aanpak volgt twee lijnen: enerzijds het concept "Bioregio" uitwerken bij gemeenten en provincies, anderzijds concrete projecten ontwikkelen die de biologische afzet vergroten. "Op 26 mei organiseerden we een grote startbijeenkomst, met meer dan 100 deelnemers: gemeenten, ketenpartijen, onderwijsinstellingen en biologische boeren. We bespraken hoe het concept in de praktijk gebracht kan worden", licht Krol toe.
Later, bij een vervolgbijeenkomst op 31 oktober, lag de focus op gemeenten. Met het oog op de verkiezingen in 2026 werd besproken hoe gemeentes in hun beleid biologische landbouw kunnen stimuleren. "Ze hebben vaak een cateraar voor de eigen medewerkers, zijn eigenaar van grond, en kunnen bij verpachting en in gezondheidsbeleid bijdragen aan bio. Gemeenten vroegen om concrete criteria en ondersteuning; die hebben we aangescherpt en in januari volgt een vervolg", zegt Krol.
© Marjon KrolOp 31 oktober waren 18 gemeentes en 9 provincies in Den Bosch om Bioregio concreter te maken.
De tweede lijn richt zich op het ontwikkelen van projecten die tot directe vergroting van biologische afzet leiden. Krol: "RVO heeft inmiddels de Vabiola-regeling gepubliceerd. We bekijken nu welke projecten we kunnen formuleren die boeren en andere partijen ondersteunen bij hun plannen om de afzet biologisch te vergroten." Zo vond in november de Brabantse Bioboerendag plaats, met onderwerpen als grond, financiering en waar we deze subsidieregeling besproken hebben.
© Marjon KrolBrabantse bioboerendag op 25 november met meer dan 70 bioboeren.
Catering als hefboom voor biologische groei
Een belangrijk aandachtspunt is catering, die volgens Krol veel potentie biedt. "Veel instellingen willen bio aanbieden in hun catering, maar cateraars hebben grotere volumes nodig. Als naast de rijksoverheid ook provincies, gemeenten en grote werkgevers biologisch gaan inkopen, vergroot dat direct de afzet."
Praktijkvoorbeelden zijn er in Eindhoven en Helmond, waar de Green Business Club bijeenkomsten organiseert voor organisaties met bedrijfscatering, zoals gemeenten, universiteiten, scholen en bedrijven, over hoe ze meer biologisch in hun catering kunnen opnemen. "Zo willen we dat zij bio opnemen in hun catering. Catering is een logische hefboom: veel mensen eten dagelijks op het werk, dus kleine veranderingen hebben een grote impact. Hopelijk gaan de mensen dan thuis ook vaker biologisch inkopen."
Ook initiatieven van retailers spelen een rol. Ekoplaza en Odin geven lokale bioboeren meer zichtbaarheid in hun winkels vanuit de campagne Bio Dichtbij. "Met informatie op de winkelvloer en filmpjes maken we lokale helden zichtbaar. Dat vergroot de kans dat consumenten bij die boeren kopen."
Beleving en verbinding met de consument
Naast afzetvergroting is er volop aandacht voor belevingsconcepten. "Boeren willen heel graag meer 'beleef bio'. Samen met Visit Brabant en de Brabantse Food Alliantie willen we communicatie en aansprekende activiteiten organiseren, zodat nieuwe doelgroepen naar de bio-boerderij komen. Dat zorgt voor een beter gevoel bij bio én leidt tot meer aankoop."
Een concreet voorbeeld is Bioboerderij Het Schop en Het Erloom, waar 20 chefs gevraagd zijn om elke week met biologische producten te koken voor 200 eters. "Dit soort projecten willen we versterken. Chefs leren werken met biologische producten, bezoekers leren waar hun voedsel vandaan komt en maken kennis met de boeren; dat is cruciaal voor duurzame afzetgroei."
© Marjon KrolStudenten van horecaopleiding Koning Willem I College in Den Bosch serveren 1.000 biologische tosti's op de Bosche markt in Week van Ons Eten.
Uitdagingen en bestuurlijke timing
Hoewel de betrokkenheid groot is, kent het kwartiermakerswerk uitdagingen. "De Vabiola-regeling werd laat bekendgemaakt. Eigenlijk wil je dat nieuwe projecten al gestart zijn; dat is nu lastiger. Daarnaast kost het tijd bij gemeenten om besluiten te nemen; contracten met cateraars lopen vaak meerdere jaren en bestuursbesluiten zijn nodig."
Krol benadrukt dat dit geen gebrek aan enthousiasme betekent. "In de biologische sector zijn mensen zeer betrokken. Bij gemeenten en catering is de wens er ook, maar daar moet alles bestuurlijk verankerd worden."
Een belangrijk instrument om kennis en ervaring te delen, is de excursie naar de Biofach in februari. "Dit wordt al de vierde keer dat we vanuit Brabant zo'n excursie organiseren en dit keer sluit Provincie Zeeland ook aan. Dit jaar nodigen we ook gemeenten uit om mee te gaan. Dat vinden ze nog best lastig, zeker met de gemeenteraadsverkiezingen in aantocht, maar het is essentieel dat ze zelf ervaren hoe de biologische sector werkt", vertelt Krol.
Tijdens de excursie bezoeken de deelnemers eerst een biologische boerderij, met daarna een avondprogramma over biologisch in Duitsland. De volgende dag bezoeken we de beurs zelf. "Op de Biofach zien ze internationale trends, innovaties en producten, maar ook hoe andere regio's hun bioboeren ondersteunen en afzet vergroten. Dat is ontzettend waardevol, om kennis mee terug te nemen naar Brabant."
De excursie is niet alleen voor boeren en gemeenten, maar ook voor onderwijsinstellingen, cateraars en andere ketenpartijen. "We willen dat alle partijen die invloed hebben op de biologische keten begrijpen hoe alles samenhangt: van productie tot verkoop en consumptie. Zo creëren we een netwerk van ambassadeurs die later projecten in hun eigen omgeving kunnen opzetten of ondersteunen." De excursie staat open voor alle mensen die betrokken zijn bij de biologische sector in Zeeland en Noord-Brabant. Aanmelden kan door Marjon Krol een mail te sturen.
Toekomstperspectief: begeleiding en netwerk
Vooruitkijkend is begeleiding van cruciaal belang. "Veel partijen hebben ondersteuning nodig om plannen te formuleren, projecten in te dienen en uit te voeren. Als Vabiola-projecten goedgekeurd worden en ministeries en provincies opvolgen, kunnen we partijen blijven begeleiden."
Ze sluit af met een persoonlijke noot: "Het is fantastisch om te zien hoe alle partijen in Brabant willen samenwerken, zoals boeren, onderwijs, vrijetijdssector, provincie, gemeenten en ketenpartijen. Als we die begeleiding en netwerken kunnen voortzetten, dan kunnen we echt grote stappen zetten voor de biologische sector in Brabant."
Voor meer informatie:
Marjon Krol
+31 6 53 36 39 37
[email protected]
