Is wijnproductie aan de Nederrijn mogelijk? Met de nodige knowhow zeker wel. Gianluca Antoniazzi bewijst dit met zijn wijnranken in Geldern en Sonsbeck. De gediplomeerde oenoloog is nu met zijn wijnproductie en -handel Viniazzi lid geworden van het Agrobusiness Nederrijn-netwerk. Oenologie is de studie en wetenschap van wijn, afgeleid van de Griekse god van de wijn, Oeneus.
© Agrobusiness Niederrhein e.V.
Na zijn studie deed Gianluca Antoniazzi ervaring op bij verschillende wijnmakers in het Ahrdal, Italië en Nieuw-Zeeland, voordat hij in 2018 zijn droom van een eigen wijnhuis in Geldern begon te verwezenlijken. "Aan de voorwaarden voor wijnproductie aan de Nederrijn is voldaan", zegt Gianluca Antoniazzi. De bodem is goed, de gemiddelde temperatuur van 11,5 °C voldoet aan de eisen van meer dan 10 °C, en de totale zonnestraling is soms hoger dan aan de Moezel.
"Natuurlijk krijg je meer zon op een helling, maar dat is niet doorslaggevend voor de wijnkwaliteit", voegt hij eraan toe. "In Duitsland ligt van de ongeveer 100.000 hectare landbouwgrond ongeveer 80.000 hectare in het laagland. In Sonsbeck, Zwitserland, hebben we zelfs een helling van 10% – maar meer dan dat krijg je niet aan de Nederrijn", zegt hij met een grijns.
Beginnen is niet eenvoudig. In eerste instantie heb je een pachtgrond nodig voor 20 jaar. De aanvraagprocedure voor een aanplantvergunning is langdurig en is sinds 2016 alleen mogelijk buiten de geregistreerde wijnbouwgebieden. De maximale oppervlakte-uitbreiding per deelstaat ligt vast, waardoor aanvankelijk slechts 2,4 hectare van de 5,5 hectare waarvoor een vergunning werd aangevraagd, werd goedgekeurd.
In het begin heb je geduld nodig
Ten eerste duurt het aanplanten ongeveer twee jaar, en na het planten nog eens twee jaar voordat de oogst kan beginnen. Daarom opende Gianluca Antoniazzi een wijnwinkel in Geldern met Italiaanse wijnen, die hij zelf inkoopt bij wijnhuizen. De opening in 2020 viel samen met de coronalockdown. "Aanvankelijk dachten we dat het onze ondergang zou worden, maar toen bleek dat klanten hun wijn graag thuis dronken, en met slechts één klant tegelijk in de winkel kon de persoonlijke verkoop doorgaan", zegt Gianluca Antoniazzi.
De eerste 9.000 wijnstokken werden in oktober 2022 geplant. De focus lag op bijzonder schimmelresistente druivenrassen. Deze relatief onbekende rassen kunnen qua smaak concurreren met traditionele rassen, maar vereisen minder bestrijdingsmiddelen. In 2023, een jaar eerder dan verwacht, werden de eerste druiven geoogst en verwerkt tot wijn.
In Duitsland kopen klanten wijn voornamelijk op basis van het druivenras. In Italië kopen ze meestal wijn op basis van de teeltregio. Daarom is er in Duitsland weinig vraag naar onbekende druivenrassen. Gianluca Antoniazzi rekent erop dat zijn klanten de wijnen proeven en vervolgens overtuigd raken door hun smaak. Vaak is de eerste reactie: "Dat kan niet lekker zijn!" Maar de nieuwsgierigheid is er wel, en de wijn wordt geproefd. De smaak overtuigt en regionale producten worden door veel klanten zeer gewaardeerd, waarna de vraag naar het druivenras op de tweede of derde plaats komt.
En dus, zo is Gianluca Antoniazzi van mening, werkt de introductie van resistente, nieuwe druivenrassen beter in de Nederrijn dan in een van de bekende Duitse wijnbouwgebieden. Zijn klanten moeten ook wennen aan dunnere flessen. Consumenten associëren zware flessen vaak met kwaliteit, maar minder glas per fles bespaart CO2 en draagt bij aan duurzaamheid. Zijn wijnen worden geproduceerd volgens biologische normen, ook al heeft hij er geen certificaat voor. "Certificering kost veel geld, en die kosten worden niet terugverdiend in de prijs," voegt hij eraan toe. Hij maakt alles zelf, van de wijnstok tot de fles. Een nieuw gebouwde bottelarij maakt dit mogelijk.
Gianluca Antoniazzi ziet de wijnbouw in Duitsland in crisis. "Veel wijnmakers, vooral de kleinere, geven het op", legt hij uit. "De prijzen zijn gedaald, deels omdat er minder wijn wordt gedronken en wat er in Duitsland verloren gaat, wordt vervangen door Franse en Italiaanse wijnen."
2024 was een slecht wijnjaar. Dit kwam vooral door de aanhoudende regen tijdens de bloei, waardoor er aanzienlijk minder druiven aan de wijnstokken groeiden. De wijn die toen werd geoogst, was echter van goede kwaliteit. In zijn eerste oogstjaar was Gianluca Antoniazzi binnen 10 maanden uitverkocht. Toch heeft hij de wijn nog niet aan de horeca verkocht. Alleen particuliere klanten, en zelfs toen mochten zij zijn wijn in beperkte hoeveelheden mee naar huis nemen.
De termen "Niederrhein" en "Geldern" staan niet op zijn etiket. Evenmin noemt hij zichzelf een "wijnmaker" en spreekt hij over een "wijnhuis". Dit zijn traditionele termen die alleen onder bepaalde voorwaarden mogen worden gebruikt. Om het gebruik van deze termen op lange termijn te garanderen, richtte hij de "Wijnbouwersvereniging Nederrijn" op. Samen met drie collega's is het doel om vijf jaar lang druiven te oogsten om goede wijnen te produceren. In 2030 kunnen ze dan een aanvraag indienen voor een officieel wijnbouwgebied "Nederrijn".
Talrijke criteria, zoals een duidelijke geografische afbakening, documentatie van de wijnkwaliteit en monitoring van de productie om te garanderen dat aan de kwaliteitsnormen wordt voldaan, moeten worden nageleefd. "Helaas mogen Geldern en Sonsbeck dan ook niet op de fles", legt Gianluca Antoniazzi uit. Dr. Anke Schirocki van het Agrobusiness Nederrijn-netwerk wil zo lang niet wachten. Samen met Marcus Trappe, projectcoördinator bij Agrobusiness Niederrhein voor het Interreg-project Agropole Innovates, willen ze onderzoeken in hoeverre de Duits-Nederlandse grensoverschrijdende samenwerking op het gebied van wijnbouw verder kan worden ontwikkeld.
