Het is weer de tijd van het zomerfruit. Van aardbeien tot perziken: de zomerse smaak van zachtfruit vindt iedereen lekker. Maar elk jaar wanneer het fruit in de schappen ligt, rijst weer de vraag of en hoe je dit fruit veilig kunt eten. Op de sociale media barst het van de lijstjes met aanwezige residuen op zacht zomerfruit en influencers adviseren het fruit zelfs met baking soda te wassen. Kun je zomerfruit wel veilig eten en aan je kinderen geven en heeft het zin je fruit af te spoelen onder de kraan?
De bio-winkels staan deze zomer met een fruitcampagne stil bij deze vraag en gingen in gesprek met toxicoloog Paul Scheepers (Radboud Universiteit Nijmegen). Scheepers doet al jaren onderzoek naar middelen die schadelijk kunnen zijn voor de volksgezondheid, zoals pesticiden. Scheepers: 'Residuen laten zich er niet gemakkelijk met water afwassen. Schillen heeft bij hard fruit meer effect, maar dat is best lastig bij een aardbei of framboos.' Scheepers adviseert mensen om zoveel mogelijk biologisch zomerfruit te eten.
Effecten van residuen
Om landbouwgewassen zoals groenten en fruit te beschermen tegen bijvoorbeeld schade van plaagdieren zoals sommige insecten, worden pesticiden gebruikt. Residuen zijn resten van dergelijke bestrijdingsmiddelen op voedingsmiddelen. Over het algemeen zijn residuen op groenten en fruit laag en als veilig bestempeld. In ons lichaam worden de meeste pesticiden snel afgebroken en uitgescheiden. Toch zegt Scheepers dat we nog veel niet weten over residuen. 'We weten nog maar weinig over het cocktaileffect van meerdere residuen die tegelijkertijd op producten zitten en ook over het langjarige effect wanneer je residuen binnenkrijgt is nog weinig bekend.'
'Peel those apples'
Vorig jaar verschenen wetenschappelijk onderzoek (Nano Letters, American Chemical Society, augustus 2024) liet zien dat het wassen van fruit onvoldoende werkt om alle residuen van fruit te verwijderen. Om zo min mogelijk residuen binnen te krijgen adviseerden de onderzoekers om het fruit te schillen. Scheepers: 'Maar ook dan ben je nog niet alles kwijt. Veel zaden van gewassen zijn voorbehandeld met chemische middelen, waardoor ook de vrucht van de plant niet vrij is van deze middelen. Bovendien is schillen heel lastig bij zacht fruit als aardbeien, druiven en frambozen.'
Zorgen om insecticiden
Voor volwassenen worden residuen op fruit als veilig bestempeld. Voor kwetsbare groepen zoals baby's en jonge kinderen ligt dit anders. Zo zijn de normen voor kant-en-klare babyhapjes op aanwezige residuen heel erg streng. In een uitzending van de Keuringsdienst van Waren (januari 2025) werd uit veiligheidsoogpunt geadviseerd om voor zelfgemaakte babyhapjes altijd te kiezen voor biologische groenten en fruit die voldoen aan deze strenge normen. Scheepers: 'Ik maak mij het meeste zorgen om insecticiden. Er zijn steeds meer aanwijzingen dat insecticiden invloed hebben op de vroege ontwikkeling van het brein, wat bij te hoge blootstelling kan resulteren in gedragsproblemen van kinderen zoals ADHD. Voedingsmiddelen uit de EU worden als veilig bestempeld, maar voor producten van buiten de EU is dit een ander verhaal.'
Verdwijnen van de biodiversiteit
Het gebruik van insecticiden heeft ook een enorme impact op de biodiversiteit. 'Bij het gebruik van deze bestrijdingsmiddelen tegen een bepaalde plaag leggen onbedoeld ook andere insecten zoals bijen en andere bestuivers het loodje', legt Paul Scheepers uit. 'Dit leidt tot een zorgwekkend verlies van de soortenrijkdom aan insecten en wilde planten in landbouwgebieden en nabijgelegen natuur. 'Schokkend vond ik het recente nieuws over een busongeluk in de Verenigde Staten waarbij 250 miljoen bijen ontsnapten. Deze bijen waren op weg naar een monocultuur waar er helemaal geen insecten meer voorkomen die de landbouwgewassen kunnen bestuiven. Een direct effect van het intensief gebruik van pesticiden in de landbouw.'
Wat kun je wel doen?
Wassen van het zachte zomerfruit heeft dus weinig zin. Wat kun je dan wel doen om zo min mogelijk residuen binnen te krijgen? Scheepers: 'Zacht fruit? Fruit schimmelt snel, zeker bij warm weer moet het binnen 3 tot 4 dagen na de pluk wel gegeten worden. Zie je fruit dat na een week nog niet is beschimmeld, dan kun je er wel vanuit gaan dat er schimmeldodende middelen zijn gebruikt. Laat dit fruit lekker liggen, want je spoelt deze middelen er dus niet af. En ook wassen met baking soda heeft weinig zin. De hoge pH-waarde van baking soda breekt sommige pesticiden af, maar hiervoor moet je het fruit langere tijd in de week leggen en daarna nog goed afspoelen. Wat je beter kunt doen is kiezen voor biologisch (zacht) fruit. De biologische teler gebruikt dan ook biologische zaden en past bij de teelt geen chemisch-synthetische bestrijdingsmiddelen toe.'
Dit biologische fruit is in de biologische winkels nu volop verkrijgbaar en daardoor goed te betalen. En buiten het seizoen is er volop biologisch diepvriesfruit beschikbaar. Je herkent biologische producten aan het EU-biologisch keurmerk (het groene blaadje).
Ook tipt Scheepers het zelf kweken van zacht fruit. 'Met biologische fruitplantjes, geteeld met biologische compost, weet je zeker dat er geen residuen in het fruit zitten. Het is heel leuk om te doen en bovendien is er in de zomer bijna niet tegenaan te eten.'
Voor meer informatie:
Biowinkelvereniging
Bennekomseweg 43
6717 LL Ede
[email protected]
www.biowinkelvereniging.nl