Afgelopen jaar hebben vele organisaties van bioboeren, natuurbeschermers, stichtingen voor duurzaamheid et cetera een plan opgesteld waarin ze beschrijven hoe de Nederlandse landbouw zich moet gaan ontwikkelen", schrijft Wouter Kamphuis, doelend op het Groenboerenplan.
"Dat is een prachtig plan geworden, met eerlijke prijzen, terugdringen van kunstmest en geïmporteerd veevoer, grondgebonden landbouw, gesloten kringlopen, gegarandeerde continuïteit voor ‘goede’ boeren, ondersteuning voor boeren die willen verduurzamen, voorlichting over duurzame voeding, beperking van reclame voor ongezonde voeding, duurzaam inkoopbeleid (semi)overheidsinstellingen, versterking van de positie van de boer in de korte keten, goede toegang duurzame boeren tot betaalbare grond, verankering van de principes van natuurinclusief boeren in het agrarisch onderwijs, onderzoek mét en voor de bioboer, rechtvaardige, passende en stimulerende wet- en regelgeving ten behoeve van duurzame landbouw. Met de allermeeste van deze punten ben ik het hartgrondig eens en u waarschijnlijk ook. Al dit moois – aldus de plannenmakers- uit te voeren door….de overheid natuurlijk. Wie anders?
Toch heeft dat laatste iets wat me bevreemdt. Al gedurende bijna 100 jaar hebben in Nederland zowel boeren, als consumenten, als handelaren, in vrijheid, geheel op eigen kracht de biologische landbouw ontwikkeld. Daaruit is iets ontstaan wat goud, nee veel meer dan goud waard is: een beweging van vele prachtige, zelfstandige en creatieve mensen die zich dag in dag uit met succes inzetten om goed met de aarde om te gaan.
Al die tijd heeft de overheid zich consequent aan de kant van de industriële ‘landbouw’ en van het grote geld geschaard. En nu, nu het erom gaat dat de hele landbouw weer gezonder en duurzamer moet worden, verwachten we opeens alle heil van diezelfde overheid?
In een gezonde situatie is landbouw een zaak van boeren, consumenten en handelaren, en van niemand anders. Inderdaad: ook van ambtenaren en ministers dus, maar uitsluitend in hun hoedanigheid als consument. Inhoudelijke bemoeienis van de overheid met landbouw is vreemd, want ambtenaren en ministers staan niet met beide benen in de praktijk van de landbouw en kunnen er daarom niet echt feeling mee hebben.
Wat is dan wel de opgave van de staat? Ik gebruik nu bewust niét het woord overheid: dat suggereert dat er ook een ‘onderheid’ is. Een gezonde staat -dat zijn wij allemaal zelf, niets meer en niets minder dan dat- zal het ware recht vaststellen en handhaven, dat landbouwgrond zowel van iedereen als van niemand is! Van iedereen, want er is geen geldige reden te bedenken waarom de ene zuigeling meer of minder recht op grond zou hebben dan de andere. Van niemand, want geen mens heeft ooit grond gemaakt of zal ooit grond kunnen maken. Grond kan daarom in waarheid nooit verhandeld worden, maar alleen steeds geschonken aan een boer, die dan de ‘eigenaar’ is uitsluitend omdat en voor zolang hij of zij er daadwerkelijk voor zorgt. Dát is het wat we met elkaar in de staat moeten regelen om de hele landbouw gezond te maken."
Door Wouter Kamphuis, bd-boerderij ‘t Leeuweriksveld