Andere landen zoals Rusland en China bedreigen steeds meer en op verschillende manieren de nationale veiligheid. Dit komt onder meer door ingrijpende internationale ontwikkelingen die voor instabiliteit zorgen. De meest opvallende en zorgelijke ontwikkeling is natuurlijk de oorlog in Oekraïne, die aan verschillende nationale veiligheidsbelangen raakt.
Dit concluderen de hoofden van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD), de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) en de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). Ze doen dat in het tweede gezamenlijke dreigingsbeeld statelijke actoren (DBSA 2).
In reactie op het rapport roept het kabinet op tot versnelling en versterking van de beveiliging van Nederland. Lees de overheidsreactie hier.
Grotere dreiging
De territoriale veiligheid van de EU, de NAVO en Nederland staat hierdoor volgens hen steeds meer onder druk. Daarnaast blijft inmenging van andere landen de sociale en politieke stabiliteit van Nederland bedreigen.
Ook wordt Nederland steeds vaker geconfronteerd met dreigingen tegen de economische veiligheid. Deze dreiging bestaat al langere tijd, maar is de afgelopen jaren nog groter geworden.
Daarnaast staat de internationale rechtsorde in toenemende mate onder druk. Door de geografische ligging en open kenniseconomie heeft Nederland een belangrijke strategische, fysieke en digitale positie in de wereld. Er lopen hier bijvoorbeeld ondergrondse fysieke leidingen voor energievoorziening en er ligt er een hoog ontwikkelde digitale infrastructuur waar virtuele snelwegen van over de hele wereld elkaar kruisen.
Nederlandse bedrijven, onderwijsinstellingen en kennisinstituten beschikken over eigen hoogwaardige kennis en unieke knowhow. Dat maakt Nederland een aantrekkelijk doelwit voor spionageactiviteiten.
Pieter-Jaap Aalbersberg (Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid) zegt in het persbericht bij het rapport: “Voor de economische veiligheid van Nederland zijn drie elementen van essentieel belang: de continuïteit van vitale processen, het verkleinen van risicovolle strategische afhankelijkheden, en het voorkomen van de ongewenste overdracht van kennis en technologie. Vitale processen zijn kwetsbaar, dat hebben we op andere plekken in Europa gezien de afgelopen tijd. Deze dreiging moeten we niet onderschatten. Juist in deze tijd. Onze samenleving moet weerbaarder worden hiertegen, schokbestendig tegen aanvallen en verstoringen, dat is een opdracht voor iedereen. Dus burgers, bedrijven en de overheid.”
Erik Akerboom (Directeur-generaal Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst) reageert ook: “We zien dat de dreiging vanuit statelijke actoren vaak juist gericht is op bedrijven. Ze stellen zich de vraag: wie beschikt over de beste technologie? En dan komen ze al snel uit bij hoogwaardige kennisbedrijven in Nederland. Met name kleinere bedrijven zijn kwetsbaar. Dus stel jezelf de vraag: Wat heb ik te beschermen? Of wie kan er bij mijn systemen. Want het is meer dan ooit van belang om de juiste balans te vinden tussen commerciële belangen en de noodzakelijke veiligheid.”
Generaal Jan Swillens (Directeur Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst) stelt: “Dat Nederland een belangrijk doelwit is, blijkt onder meer uit een onderzoek van de MIVD dat cyberspionnen van de Russische militaire inlichtingendienst GRU afgelopen jaar Nederlandse routers hebben gehackt van particulieren en van het midden- en kleinbedrijf. Zorgelijk omdat de GRU deze routers kan misbruiken om cyberaanvallen tegen Nederland of bondgenoten uit te voeren. Ook ontdekten we dat de GRU actief betrokken is bij de inkoop van technologie die bijvoorbeeld voor wapens kan worden gebruikt. De GRU zet daarbij dekmantelbedrijven in Nederland in om de sancties en handelsbeperkingen te omzeilen. Een hele goede nationale en internationale samenwerking is nodig tussen overheidsinstanties en publieke organisaties om deze dreigingen aan te pakken.’’
Dreiging tegen de economische veiligheid
De dreiging tegen de economische veiligheid bestaat uit drie delen. Ten eerste blijven vitale processen, zoals water, energie en banken, kwetsbaar voor sabotage door andere landen. Niet alleen sabotage is een risico maar ook, als gevolg van investeringen en overnames, ongewenste invloed van andere landen op deze cruciale voorzieningen.
Ten tweede is er sprake van een toename van misbruik van risicovolle strategische afhankelijkheden. De Europese afhankelijkheid van Russisch gas heeft dat recent heel duidelijk gemaakt.
Tot slot zijn Nederlandse bedrijven, kennisinstellingen en wetenschappers op grote schaal doelwit van activiteiten om hoogwaardige technologie buit te maken. Nederland is een kenniseconomie en China vormt hierin de grootste dreiging voor de Nederlandse kennisveiligheid. Diefstal en het weglekken van kennis brengt het risico van ongewenst gebruik voor militaire doeleinden en oneerlijke concurrentie met zich mee.
Bekijk het rapport 'Dreigingsbeeld Statelijke Actoren 2' hier.