Laten we met de deur in huis vallen: bij Herenboeren Nederland werk je als boer in loondienst. Maar hoe werkt dat dan precies? En wat heeft dat te maken met de kwestie van méér of minder boeren in Nederland? Dan moet je allereerst iets meer weten over wat een Herenboerderij anno 2022 is. Een Herenboerderij is een kleinschalig, gemengd en natuurgedreven* bedrijf dat eigendom is van een coöperatie van 200-270 huishoudens. De coöperatiehouders zijn de directe afnemers van de producten en het loon van de boer wordt door de coöperatie betaald. Er zijn momenteel 14 Herenboerderijen in Nederland die op deze manier gerund worden. Ook zijn er ruim 35 initiatiefgroepen bezig hun eigen Herenboerderij op te zetten, waarvan er 9 in de startblokken staan om in 2023 te beginnen.
Leden van een Herenboerencoöperatie samen met de boer aan het werk.
Op de Herenboerderij fungeert de boer als agrarisch bedrijfsleider. Deze boer is in dienst bij Herenboeren Nederland en wordt gedetacheerd naar de lokale coöperatie. Tegenvallende oogsten worden gedragen door de coöperatie, waardoor de boer zich verzekerd weet van een stabiel en eerlijk inkomen. Een Herenboerderij is een gemengde boerderij, waarbij het grootste deel van de arbeidstijd naar groenteteelt gaat, maar er wordt ook fruit geteeld en vee gehouden. De boerderij bestaat uit ongeveer 20 hectare, waarvan gemiddeld 4 hectare groenteteelt, 1-2 hectare fruit, 40 varkens, 250 kippen en soms een aantal koeien. De 3 pijlers en 7 uitgangspunten van een Herenboerderij staan hier omschreven.
Met de huidige uitdagingen waar we in Nederland voor staan op het gebied van klimaat, biodiversiteit, natuur en gezondheid, wil Herenboeren Nederland sinds haar oprichting in 2013 een actieve positieve bijdrage leveren aan de omslag van het landbouw- en voedselsysteem. Daarbij zijn de komende jaren juist
méér boeren nodig dan minder. In dit standpunt staat Herenboeren Nederland nadrukkelijk niet alleen, getuige de uitgangspunten van het Groenboerenplan, dat op 6 juli jongstleden aan de ministers van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit werd aangeboden door een gelegenheidscoalitie van duizenden biologische-, biodynamische, agro-ecologische en kringloopboeren.
Op dit moment lukt het Herenboeren Nederland prima om vacatures te vullen met 'groene' en 'nieuwe' boeren. Maar sinds de start van Herenboeren is de gedachte telkens geweest om náást de bestaande sector te staan. Hoewel er op veel plekken animo voor overstappen lijkt, is het echter nog niet zo eenvoudig gebleken om boeren uit deze doelgroep te bereiken. Herenboeren Nederland, in 2013 opgericht door initiatiefnemer Geert van der Veer, roept boeren daarom nadrukkelijk op contact op te nemen als ze geïnteresseerd zijn om bij Herenboeren aan de slag te gaan. Op een aantal Herenboerderijen zouden boeren met tuinderservaring of boerendochters/-zonen met enige ervaring op dat gebied vrij snel intern opgeleid en ingezet kunnen worden. Extra bijzonder is dat zij daarbij de kans krijgen in loondienst te werken, zowel fulltime als parttime, in plaats van zelf hoge investeringen te doen in een nieuw bedrijf of een nieuwe werkwijze.
Om mee te helpen de transitie in de landbouw te versnellen is Herenboeren Nederland bovendien op een breed front actief. Van betaalbare toegang tot grond (wat heeft geleid tot het grondfonds Aardpeer.nl) en het samenbrengen van boeren en tuinders die samen willen werken aan systeemverandering in de landbouw (middels het platform Boerenraad.nl), tot de verwerving en verspreiding van kennis (in de vorm van kennisnetwerk DePlaatsen.com). Boer worden bij Herenboeren Nederland betekent dus onderdeel uitmaken van een dynamische speelveld. Maar daarin sta je als boer niet alleen. Boeren en coöperatiebesturen worden bij het opzetten en runnen van de Herenboerderij ondersteund door een landelijk team van procesregisseurs en specialisten, dat professioneel advies geeft en interne trainingen verzorgt.
* Herenboerderijen zijn niet aangesloten bij het Skal-keurmerk omdat ze alleen produceren voor een eigen afzetmarkt van de aangesloten huishoudens, oftewel de coöperatiehouders. Ze hanteren daarom niet de term 'biologisch'. In plaats daarvan spreken ze van een 'natuurgedreven' of 'natuurinclusieve' werkwijze. De coöperatieve boerderijen benutten de draagkracht van de bodem voor de voedselproductie. Ze gaan uit van een gezonde bodem in een gezond landschap, met biologisch als ondergrens. Ook heeft Herenboeren de doelstelling om uiteindelijk door te ontwikkelen naar input-0 in de kringloop op de boerderijen en elk jaar zet elke boerderij daar stappen in. Lees hier meer daarover.
Voor meer informatie:
Mariska Pater
Herenboeren Nederland
mariska@herenboeren.nl
www.herenboeren.nl