Het was niet bepaald een vrolijke uitzending van de Keuringsdienst van Waarde gisterenavond. De grootste uitbraak van vogelgriep, waar we momenteel mee te maken hebben, was onderwerp van gesprek. Het ging over lege uitloopweiden en volle stallen, maar er werd ook getoond hoe stallen worden geleegd. Waar kippen en eieren worden geruimd zodra het vogelgriepvirus wordt aangetroffen.
Grootste uitbraak ooit
Hoogleraar virologie Thijs Kuiken zegt dat we inmiddels spreken van een vogelgriepseizoen, omdat het de laatste vijf jaar elk jaar terug komt. Het virus is groter dan ooit, vertelt hij, en treft heel Europa. "Deze vogelgriepuitbraak is groter en heeft meer dieren doodgemaakt en meer landen besmet dan alle andere voelgriepuitbraken bij elkaar." Hij verwacht ook niet dat het weg zal gaan. "We denken dat het nu endemisch is geworden in de wilde vogelpopulatie. Dat het constant aanwezig blijft in de wilde vogelpopulatie. Net als Covid-19 endemisch aan het worden is in de humane populatie."
Hoe het virus een kippenstal binnenkomt is vaak moeilijk te zeggen. Kippenboeren spreken van Russische roulette. De kippenboeren die in de uitzending aan het woord kwamen wijzen naar wilde vogels als de boosdoeners. Maar Thijs Kuiken zegt dat de oorsprong in de pluimveehouderij ligt. "Vogelgriep van het ziekmakende type komt altijd uit de pluimveehouderij. Vroeger was het ook alleen maar in de pluimveehouderij. Wat verandert is is dat het virus overgegaan is van de pluimveehouderij naar de wilde vogels. Als de vogelgriep in een stal zit waar kippen erg dicht op elkaar zitten, kan er een selectie plaatsvinden voor een virus dat erg ziekmakend is."
Epidemioloog Arjan Stegeman vult aan dat de vogelgriep bij pluimvee in het verleden niet op een adequate manier bestreden is. "We hebben het uit onze handen laten glippen, maar de natuur toe.
Daar hebben we er geen controle meer over."
Vaccineren en afslanken
De oplossing wordt gezocht in een vaccin dat er wel al is, maar in Nederland niet wordt gebruikt. De biologische sector pleit voor vaccineren, berichtten we gisteren. Samen met het ministerie van LNV onderzoekt Bionext of er een een gecontroleerde veldproef kan komen voor een kansrijk vaccin.
Dat er nu niet wordt gevaccineerd heeft alles te maken met de handel. Volgens de huidige regels kunnen de producten na vaccinatie van de kippen niet meer worden geƫxporteerd. Kuiken: "En dat is nu geen optie, want zeventig procent van alle pluimvee vlees en van eieren worden geƫxporteerd. Als we in de toekomst problemen willen voorkomen moeten we anders omgaan met pluimveehouderij. Dan moeten we de pluimveehouderij afslanken."
In die stelling kan Poppe Braam van de Geluksvogel zich in vinden. Staande voor de mobiele kippenkar voor zijn 249 kippen, pleit hij ervoor dat de kippen worden gevaccineerd tegen het vogelgriepvirus. "Ik vind dat je vaccineren moet doen om de huidige impasse te doorbreken en vervolgens de hele sector moet terugbrengen naar meer natuurlijke omstandigheden."
Een nachtmerrie voor kippenboeren? Dat niet, volgens Thijs Kuiken. "Ik denk als een kippenboer op een goede manier in zijn bestaan kan voorzien met een kleiner aantal kippen dan vindt hij dat prima. Maar dat moeten wij als maatschappij beslissen. We moeten drastisch het aantal dieren verminderen die we produceren, en daarmee moeten we ook drastisch minder kippenvlees en eieren gaan eten. "
Dat als gevolg daarvan een ei een stuk duurder zal worden, is onvermijdelijk. Poppe Braam denkt dat een ei niet minder dan 50 cent moet kosten. "Het ei vandaag de dag met een opbrengst aan de boer van ongeveer zeven cent is veel te goedkoop. Je kunt voor zeven cent niet een kip eieren laten leggen en dan ook nog rekening houden met welzijn."
De uitzending is hier terug te kijken.