Wat is de waarde van een hardwerkende bedreigde vleermuis?
.. en welke rol speelt de biologische landbouw? Eén van de eerste keren dat ik een biologische fruitteler bezocht was in Zuid-Afrika. Ik was op familiebezoek in Kaapstad en besloot om naar de stad Grabouw te rijden. Hier bezocht ik de familie Prevost, teler van biologische appels. Zoals zo vaak op biologische bedrijven, keek ik mijn ogen uit. Tussen de appelbomen scharrelden eigenwijze eenden op zoek naar lekkere slakken, de bijtjes zoemden vrolijk rond en de vele vogels lieten zich volop gelden. Wat mij verder vooral opviel, waren het groot aantal vleermuiskastjes. Tijdens de rondleiding vertelde de gepassioneerde teler Mike dat de vleermuizen zijn allergrootste vrienden waren, aangezien ze elke nacht een zeer groot aantal schadelijke insecten opeten. Ook vertelde hij dat van de twee vleermuissoorten (de Cape Serotine en de Egyptian Freetailed bat) die zich in zijn boomgaard hadden gevestigd, de Egyptian Freetailed een bedreigde soort is. Hij was blij dat hij een bescheiden rol kon spelen om deze soort te beschermen.
Mijn hart gaat altijd harder kloppen van dit soort verhalen, maar dat is helaas niet zo relevant. In de mondiale landbouw en voedselsector wordt er voornamelijk gekeken naar de prijs. Deze wordt berekend op basis van kosten en marges en niet naar waarde van de natuur en positieve rol van de boer. Het feit dat wij de verborgen kosten van schadelijke praktijken en de maatschappelijke impact van duurzame teelt (zoals de bodem, natuur, vleermuizen, eenden, wormen en bijen van Mike) niet meenemen in ons kostenplaatje, is een belangrijke reden waarom het zo slecht gaat met onze planeet.
Wat er nu gebeurt, is dat de kosten van biodiversiteitsverlies, klimaatverandering, bodemverarming, watervervuiling en gezondheid worden afgewenteld op de belastingbetaler, derdewereldlanden en toekomstige generaties. Dat is, heel simpel gezegd, niet eerlijk, ontzettend dom en kortzichtig. Alsof wij een prachtige Rembrandt verbranden zodat wij een maaltijd kunnen koken.
Wat is de waarde van een slak etende eend? Een insect vretende bedreigde vleermuissoort? Een hardwerkende worm? Dat is bijzonder moeilijk om te berekenen. Zeker omdat de waarde veel verder gaat dan alleen het feit dat ze schade van gewasbeschermingsmiddelen en kunstmest compenseren. Toch is het inmiddels mogelijk om in grote lijnen de maatschappelijke kosten te berekenen. Zo heeft de Boston Consultancy Group berekend dat in 2020 de Duitse landbouw een bruto toegevoegde waarde van 10 miljard euro had, maar dat de maatschappelijk kosten 90 miljard euro bedroegen. Dus voor iedere euro die je verdient, maak je negen euro verlies.
Het is een totaal onhoudbaar situatie en toch gaan wij er vrolijk mee verder. Dat is toch gek? Zeker als je weet dat niemand 's ochtends opstaat met het idee van 'goh laat ik vandaag een rivier vervuilen, lekker veel C02 de atmosfeer in jassen, arbeidsmigranten uitbuiten, mijn gezondheid in gevaar brengen'. Maar indirect, door de keuzes die wij maken, is dat helaas wel het geval. Het is lastig om een schuldige aan te wijzen, want dan kom je al snel bij het systeem. Het Systeem. Het klinkt als een onheilspellende despotische Netflix-serie waarbij wij allen als een soort marionetten worden bestuurd en niet meer in staat zijn om onze eigen keuzes te maken. Zo ver is het gelukkig niet. Maar het is ook niet zo dat wij als kleine groep bezorgde burgers het systeem zonder hulp kunnen veranderen. De politiek is aan zet en moet goed gedrag belonen en slechte praktijken belasten. Simpel gezegd: wij hebben nieuwe spelregels nodig, want deze werken niet. Als we de echte prijs voor onze voeding gaan betalen, zal niemand nog vallen over het prijsverschil met biologisch. Die is er dan namelijk niet meer. Hierdoor zullen steeds meer mensen kiezen voor waardevolle, gezonde en lekkere biologische producten die een positieve bijdrage leveren aan onder andere het beschermen van bedreigde diersoorten, zoals de Egyptian Freetailed bat!
Lees het nieuwe Greenpaper over prijs. Download hem kosteloos via deze pagina.