Onlangs is bij uitgeverij Noordboek Nieuw Boeren verschenen van onderzoeksjournalist en schrijver Kees Kooman. Hierin beschrijft hij tien boerenfamilies van Schiermonnikoog tot Zeeland en Limburg, die de transitie naar een nieuwe landbouw hebben ingezet. Dat is nodig ook, want de sector staat onder grote druk: stikstofproblemen, regelgeving vanuit de overheid, klimaatverandering, een uitgeputte bodem, dierenwelzijn en te lage prijzen.
Stikstof, stikstof, stikstof. Nederland is sinds een ingrijpende uitspraak van de Raad van State afgelopen zomer in de ban van de stikstof die natuur en milieu aantast. Hoe te ontsnappen aan het verdict dat economische groei dreigt te verstikken?
Het grootste deel van Nederland (54 procent) wordt beheerd door onze boeren die steeds goedkoper moeten produceren. Tussen de 70 en 80 procent van wat hier 'intensief' wordt geproduceerd op akkers en in veestallen, is bestemd voor de export. En belandt niet zelden beneden kostprijs op de wereldmarkt, terwijl alle problemen (stikstof) 'voor ons' zijn. "We zijn al meer dan honderd jaar verkeerd bezig", zegt de Brabantse 'varkensfluisteraar' Kees Scheepens met betrekking tot overdoses van (kunst)mest, oftewel overdoses stikstof die de natuur de afgelopen decennia in toenemende mate heeft vernietigd.
Hoe het anders kan, en hoe het anders moet vertellen 'toekomstboeren' uit verschillende disciplines in Nieuw Boeren: Je leent het land van je kinderen. Het boek is het sluitstuk (na Boerenbloed en Dit is uw land) van een trilogie. Kees Kooman laat zien wat er sinds de Tweede Wereldoorlog goed en fout is gegaan op het platteland. En hoe het probleem dat nu na de uitspraak van de RVS ook andere sectoren van de Nederlandse economie lam legt, vrij simpel kan worden opgelost. Maak van 'niche' 'gangbaar' en richt je wereldberoemde landbouwexpertise op kwaliteit in plaats van alle (te) goedkope bulk (kwantiteit).
Uit Nieuw Boeren: De 91-jarige ex-boer Frans Claessens beweert met zekere trots dat het succes van zijn dorp gebouwd is op stront. De overlast van de stank die een gevolg was van de vele stallen in zijn omgeving nam je op de koop toe. De boeren roken het trouwens al snel zelf niet meer. Koeien, varkens, kippen, geiten, schapen brachten de welvaart naar plekken in Nederland die bekend stonden om arme grond en arme inwoners. De mest gebruikte je om de arme gronden te cultiveren en zo kon armoede plaatsmaken voor welvaart. Win-win.
De in 2017 teruggetreden rentmeester van het landgoed Twickel, graaf Albert Schimmelpenninck, laat noteren dat er slechts één oplossing is om het door overbemesting 'vernielde' platteland in balans met de natuur te brengen: krimp de Nederlandse veestapel met twee derde in.
Over de auteur
Kees Kooman is een gerenommeerd journalist en schreef eerder boeken over de landbouw die uitstekend ontvangen werden. Zie voor meer informatie www.keeskooman.nl.