Via diverse kanalen was er afgelopen week volop aandacht voor een Amerikaans-Zweedse studie in Nature. Hun conclusie: biologische landbouw zou per kilogram product meer CO2 produceren dan intensieve conventionele productie. De studie introduceert een nieuwe berekeningsmethode voor het effect van CO2 emissies tussen landgebruik en natuur. Afbraak van natuur ten gunste van landbouw heeft een grote impact op de CO2 emissies. In de studie komt een vergelijking voor tussen gangbare en biologische bonen en graan (geteeld in Zweden) met de constatering dat biologisch per kilogram product een hogere CO2 emissie heeft, omdat er meer landbouw grond en dus afbraak van natuur voor nodig zou zijn.
Op zichzelf is zo’n vergelijking zinvol, maar deze twee voorbeelden zeggen niets over de algemene vergelijking van CO2 emissies in gangbare en biologische landbouw. Enerzijds omdat effecten als koolstoftoename in de (biologische) bodem, verhoging van biodiversiteit en schoon water niet zijn meegerekend. Anderzijds omdat er studies zijn van teeltvergelijkingen in andere landen waar de opbrengstverhouding veel gunstiger is voor biologische landbouw dan in deze twee voorbeelden. Ook de afbraak van bodemvruchtbaarheid van de gangbare landbouwsystemen is niet meegewogen. En dit was ook niet het doel van de studie. En de belangrijkste: de lagere biologische opbrengst zou tot gevolg hebben dat er minder ruimte overblijft voor de natuur. Dus biologisch zou de reden zijn dat er wereldwijd natuur verdwijnt? Studies naar bijvoorbeeld boskap laten keer op keer zien dat er bos ontgonnen wordt voor de verbouw van soja, palmolieplantages, het houden van vee en voor het hout zelf. Niet omdat er meer land voor biologische productie nodig is.
Wie op basis van deze studie de biologische landbouw probeert af te schrijven, diskwalificeert zichzelf. Van media kan je (misschien) een artikel van die strekking verwachten op basis van uitspraken over het onderzoek, maar een wetenschapper met een brede visie prikt deze conclusie meteen door. Bionext brengt graag een andere vergelijking naar voren: hoe kun je verwachten dat de intensieve productiewijze die een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan de huidige crisis op de terreinen van onder meer klimaat, bodemvruchtbaarheid, biodiversiteit en waterkwaliteit ook de oplossing gaan brengen voor diezelfde problemen? Door nog intensiever te worden, in de vooronderstelling dat elke % opbrengst een groei van het aantal hectares natuur betekent? Mooi sprookje, de realiteit is helaas anders.
In de biologische landbouw kiezen we juist om met de natuur samen te werken. Die insteek kan zorgen voor een systeemverandering, waardoor natuur, bodem en water beschermd worden tegen uitputting en vervuiling. Nu is die inclusieve vorm van landbouw nog duurder. Biologische boeren én consumenten kiezen hiervoor omdat ze geen landbouw willen die kosten afwentelt op de algemene maatschappij. Als nu de maatschappelijke kosten ook in het product opgenomen worden, gaat die systeemverandering een stuk sneller. Alleen stoppen met externaliseren van de kosten naar de omgeving, kan tot een wezenlijke verandering leiden. Zolang een hamburger die 100 euro maatschappelijke kosten met zich meebrengt, voor de consument slechts 1euro kost, staat er geen enkele rem op afbraak van natuur en oerwoud ten gunste van grootschalige en goedkope sojateelt en uitbreiding van het aantal palmolieplantages.
De biologische landbouw en voeding brengt als systeem alle onderdelen met elkaar in verbinding en in die samenhang zit de oplossing. Biologische boeren werken elke dag aan meer natuur. Als consument kan iedereen ook een bijdrage leveren: niet alleen door te kiezen voor producten uit de biologische of natuurinclusieve landbouw, maar ook door minder dierlijke consumptie (minder maar beter vlees), drastische verlaging van de 30 tot 40% voedingsverspilling, een gezond voedingspatroon en een eerlijke prijs voor de boer.
Dit is een blog van Bavo van den Idsert.