In maart gaf de Tiense Suikerraffinaderij aan dat ze ook biologische suikerbieten willen produceren en verwerken. Ook in andere Europese landen is er steeds meer interesse om biobieten te verwerken. Een marktoverzicht via Bio zoekt Keten.
De vraag naar biologische landbouwproducten groeit jaarlijks met gemiddeld zo’n 10%. Ook de vraag naar biologische suiker neemt jaarlijks toe. In 2015 importeerde de Europese Unie 170.000 ton biologische rietsuiker. Om een gelijkaardig volume aan bietsuiker te produceren zou er ongeveer 19.000 ha biologische bieten nodig zijn (gerekend met een opbrengst van 50 ton bieten/ha en 18% suikergehalte). Naar schatting worden er vandaag zo'n 5 à 6.000 ha biobieten geteeld in Europa. Een merendeel daarvan komt uit Duitsland, met 2.300 ha. Andere productielanden zijn Oostenrijk (1.700 ha) en in mindere mate Zwitserland.
Doordat het bietengewas maar langzaam dichtgroeit is onkruidbestrijding en dus bij uitbreiding de teelt van biologische bieten niet eenvoudig. Hoewel er heel wat ontwikkeling en vooruitgang is in de mechanische onkruidbestrijding, blijven machines vaak nog te duur voor de laag salderende teelt van suikerbieten. Bovendien blijft nog 100 à 200 uren manueel (en dus duur) wiedwerk nodig. Om de teelt sneller van start te doen gaan en zo de onkruidbestrijding te vergemakkelijken wordt geëxperimenteerd met het planten van bieten. Op die manier kan men bovendien een aantal extra groeidagen winnen die bijdragen aan het suikergehalte van de bieten. Daarnaast moet ook gekozen worden voor bietenrassen met een goede ziekteresistentie. Dat probleem stelt zich trouwens ook in de gangbare teelt, waar steeds minder gewasbeschermingsmiddelen zijn toegelaten.
Biologische bieten worden in de praktijk als eerste gerooid in het begin van de campagne. Ze moeten namelijk apart van (en in de praktijk dus vóór) de gangbare bieten verwerkt worden. Het areaal is nog te klein om langer dan enkele dagen bio te verwerken. Afhankelijk van de verwerkingseenheid is er ongeveer 250 ha bieten nodig voor 1 productiedag (12500 ton bieten). Probleem is dat door deze vroege oogst en het later planten in bio de suikergehaltes laag blijven. Dat komt bovenop een volume-opbrengst die sowieso gemiddeld al lager ligt dan in de gangbare teelt. De biobieten verwerken aan het einde van de campagne is ook geen optie omdat ze het zo lang niet uithouden, omwille van ziekten zoals vergelingsvirus, rhizoctonia en Cercospora.
Duitsland
In Duitsland worden ongeveer 2.300 ha biologische bieten geteeld op zo’n 250 bedrijven. Südzucker verwerkt reeds sedert 2003 biologische bieten in de fabriek van Warburg. Aanvankelijk werden hier ook bio suikerbieten van de Nordzuckergroep verwerkt, maar in 2009 werd deze samenwerking stop gezet. In 2017 is Nordzucker opnieuw gestart met de verwerking van biologische bieten, maar ditmaal in eigen beheer in de vestiging van Schladen. Daarnaast wordt in Zuid-Duitsland nog zo’n 750 ha biologische bieten geteeld die verwerkt worden in het Zwitserse Frauenfeld. Voor 2018 wordt gerekend op een verdere uitbreiding van het bio bietenareaal.
Bij een gemiddelde opbrengst van 50 ton bieten/ha en een suikergehalte van 18% leverde dit in 2017 ongeveer 20.700 ton biologische bietsuiker op. Bij gangbare bietenteelt wordt uitgegaan van een opbrengst van 75 ton bieten/ha.
Nordzucker betaalde in 2017, 95 (éénjarig contract) à 100 (3-jarig contract) euro/ton bieten (met een gehalte van 17,9% suiker). Er worden ook bieten ‘in omschakeling’ gecontracteerd aan 65 euro/ton, maar enkel bij een 3-jarig contract. Er is geen hoeveelheidsbegrenzing. Bij het Zwitserse Frauenfeld is sprake van een prijs van 95,53 euro/ton bij 17,3% suikergehalte. Voor 3-jarige contracten wordt een premie van 2,5 euro/ton extra betaald. Ook bij Südzucker is sprake van gelijkaardige prijzen. Men verwacht echter een prijsstijging tot 110 euro/ton.
Oostenrijk
In Oostenrijk worden reeds 10 jaar biologische suikerbieten geteeld.
De suikerfabriek Agrana biedt een basisprijs aan van 26 euro/ton (dit is de prijs voor gangbare suikerbieten) met een biopremie van 60 euro/ton. Hierbij is geen hoeveelheidsbegrenzing. Tot slot wordt ook een areaalbonus van 250 euro/ha uitbetaald.
2018 is een moeilijk teeltseizoen gebleken. De hitte, de droogte en een ongeziene populatie van bietensnuitkevers leidden tot een uitval van 70%. Omwille van de beperkte oogst zal de verwerking van de bieten in een kleinere eenheid in Tsjechië plaats vinden.
Nederland
Suiker Unie produceerde ongeveer 15 jaar geleden biologische bietsuiker. Ook enkele Vlaamse telers leverden toen biobieten. Omwille van hoge kosten en beperkte afzet, werd dit project destijds stop gezet. Momenteel onderzoekt Suiker Unie de mogelijkheden om biologische bieten te verwerken in de fabriek in het Duitse Anklam.
Frankrijk
In Noord-Frankrijk is er interesse om biologische suikerbieten te telen en te verwerken. In 2017 werden alvast proeven gerealiseerd om de technische en economische haalbaarheid van de suikerbietenteelt beter te kunnen evalueren. Tegelijk onderzoekt men de mogelijkheid om “kleinere” verwerkingseenheden voor suikerbieten in het leven te roepen. De grote schaal van de huidige suikerfabrieken is namelijk niet aangepast aan de kleine schaalgrootte van de biosector.
België
In België heeft de Tiense Suikerraffinaderij aangegeven biologische bieten te willen verwerken. Bij zusterbedrijven uit de Südzucker-groep is er ervaring met het biologisch telen van bieten zodat de suikerfabriek voor een snelle introductie in ons land gaat. Om de aanwezige kennis aan te passen aan onze landbouwomstandigheden werd 2018 een jaar van veldproeven. De echte opstart van teelt en verwerking gebeurt in 2019. In eerste instantie zullen de bieten in Duitsland verwerkt worden, tot het volume voldoende groot is om de verwerking tot suiker in België te realiseren.
“Op een kleine oppervlakte doen we dit jaar ervaring op, en gelijktijdig peilen we naar de interesse bij landbouwers. Of de biobieten in Vlaanderen of Wallonië geteeld zullen worden, maakt ons niet uit. Al zou het kunnen dat Waalse bioboeren zich meer tot bietenteelt aangetrokken voelen omdat hun Vlaamse collega’s zich vooral toeleggen op groenten en aardappelen”, zegt Erwin Boonen, directeur landbouwgrondstoffen van de Tiense Suikerraffinaderij. Door het verwerken van biobieten zal er bietenpulp geproduceerd worden die geschikt is voor biologisch vee. Ook dat is een bijdrage aan de vraag naar lokaal en biologisch voedsel.
Tegelijk kondigde de Waalse regering deze zomer aan om 7,6 miljoen euro te willen investeren in een nieuwe suikerfabriek in Feluy. Een coöperatie van 1.800 bietentelers wil er een state-of-the-art verwerkingseenheid voor 1,5 miljoen ton suikerbieten bouwen. Deze site zou mogelijk ook biologische suikerbieten kunnen verwerken.
Italië
Tijdens de voorbije SANA-beurs in Bologna ondertekenden COPROB (Italiaanse coöperatie van bietentelers) en FederBio Servizi een samenwerkingsakkoord om de allereerste teelt en verwerking van biologische suikerbieten vanaf 2019 te faciliteren. Het programma bestaat uit een multi-actorenbenadering, waarbij verschillende gewassen in de rotatie, volgens de eigen keuze van de akkerbouwer, onder contract kunnen geteeld en afgezet worden.
Bron: Bioforum Vlaanderen