Het is lunchtijd en er staat een rij voor de burgers bij Krowarzywa, een vegan burgerrestaurant in de Poolse hoofdstad dat online is uitgeroepen tot het beste door studenten, families en zakenlui in pakken. Dit is Warschau, waarvan je misschien zou denken dat de lunch er bestaat uit een stuk vlees met saus. Maar bij Krowarzywa (wat levende koe betekent en het woord groenten in zich heeft) werd geen enkel dier leed aangedaan tijdens het bereiden van het eten. De burgers zijn gemaakt van gierst, tofu of kikkererwten. De bestverkopende 'vegan pastrami' is gemaakt van seitan, een vleesvervanger op basis van tarwe-eiwit.
In Warschau zijn zo'n 50 veganistische restaurants te vinden, wat niet betekent dat daar heel veel veganisten wonen. In de rij staat Kassia die beweert helemaal niets tegen het eten van vlees te hebben. Ze komt hier omdat ze het eten lekker vindt. Chef Kornel Kisala denkt dat de meeste klanten vlees eten. "Het maakt dieren niets uit of je een vegan burger eet omdat die in de mode is of omdat die lekker is." 60% van de Polen beweert dit jaar minder vlees te gaan eten. Af en toe vegetarisch of veganistisch eten is een manier om dit te doen.
Interesse in veganistische voeding is booming in de wereld der rijken. Vele beroemdheden zoals Bill Clinton, Mike Tyson, Beyoncé en noem ze maar op beweren het te zijn. In Amerika steeg de afzet van plantaardige voeding met 20% tot juni dit jaar. Dat was 10 keer de groei in alle voeding dit jaar en 2,5 keer de groei van vegan food van vorig jaar.
McDonald’s biedt McVegan burgers in Scandinavië aan. De Amerikaanse restaurants van TGI Fridays verkopen sojaburgers waarin bloed door bietensap vervangen is. Tyson Foods, een van de grootste vleesproducenten ter wereld, kocht onlangs 5% van Beyond Meat. Het Britse Waitrose introduceerde in 2017 een lijn veganistische voeding.
Sommigen zien hier grootste dingen in. Zoals Eric Schmidt, voormalig voorzitter van Google, die de plantaardige vleesvervangers de toekomstige technologie noemde. De oprichter van het eerste veganistische gezelschap zei in 1944: "Ooit zullen mensen met afschuw kijken naar het idee dat men zich ooit met producten van dierenlichamen voedde." Velen delen deze hoop.
Toch groeit wereldwijd de vleesconsumptie met gemiddeld 3% per jaar sinds 1960. Dit wordt over het algemeen veroorzaakt doordat mensen in armere landen meer geld hebben om vlees te kopen. In 1970 werd er in China nog maar 14 kilo per vlees per persoon gegeten, nu is dat al 55 kilo. Ook in rijke landen wordt meer vlees gegeten. Daar is de groei alleen niet zoveel als het ooit was en staat deze op 0,7% jaarlijks sinds 1991.
Het idee dat veganisme in veel landen onder jonge mensen leeft, lijkt waar te zijn. In veel landen neigen de veganisten naar politiek links. In Amerika doet 15% van de democraten het zonder vlees en 4% van de republikeinen. Amerikaanse veganisten zijn armer dan gemiddeld en 2 keer zo vaak single. Driekwart ervan is vrouw. Dit komt allemaal overeen met de associatie tussen veganisme en goed voor de gezondheid, eenvoud, milieuvriendelijk - een impliciete afwijzing van de waarden en slagaderen van een oudere rood-vlees-etende man.
Veganisme is niet gemakkelijk vol te houden. Het groeiend aantal vegan restaurants en de beschikbaarheid van plantaardige producten in de schappen zou hierin kunnen helpen. Toch kan gezegd worden dat het aantal mensen die soms of regelmatig veganistische voeding eet sneller toeneemt dat de mensen die vlees-, eier-en zuivelloos leven. De meeste mensen zijn 'flexitariërs' en eten soms vlees en soms plantaardig.
Flexibele vrienden der Aarde
In rijke landen worden mensen om drie redenen flexitariër: hun eigen gezondheid, het milieu en het welzijn van dieren. Wat alle punten betreft hebben ze gelijk; de eerste twee punten kunnen ook bereikt worden zonder strikt veganistisch te zijn.
Over direct bewijs dat veganistische en vegetarische diëten goed voor de gezondheid zijn wordt getwist. Analyses geven verschillende resultaten. Wel lijkt bewezen te zijn dat het eten van grote hoeveelheden rood of bewerkt vlees niet goed voor de gezondheid is. Er zijn echter veel oorzaken, zowel op het gebied van voeding als daarbuiten, voor een slechte gezondheid. Het is moeilijk te vatten wat precies de oorzaken zijn van obesitas, hoge bloeddruk en diabetes. Er zijn onderzoeken die aangeven dat een dieet zonder vlees minder overlijdens genereert, maar daarin wordt niet onderzocht of er ook minder mensen sterven als ze een beter gebalanceerd dieet met minder vlees volgen.
Rood vlees bevat proteïnen. Maar mensen hebben ook proteïnen uit planten nodig. In rijke landen halen mensen hun meeste proteïnen uit vlees. Wanneer je meer proteïnen eet dan je nodig hebt krijg je ook veel calorieën binnen, die omgezet kunnen worden in vet. Veganisten eten minder proteïnen en krijgen minder energierijke voeding, en dus calorieën, binnen. Misschien komt het door deze keuzes, meer dan door veganisme zelf, dat de uitkomst van sommige onderzoeken veganisme aanwijzen als 'gezonder dan vlees eten'.
Op het gebied van milieu hebben veganisten en vegetariërs ook een punt. Telen vergt minder dan veeteelt. Voor vee is erg veel land nodig. Alon Shepon van het Weizmann Institute heeft onderzocht dat het wereldvoedselaanbod met een derde zou stijgen als we alleen maar plantaardige proteïnen zouden nuttigen.
Koeien boeren ook heel wat gassen op. Runderen leveren 7 keer meer gassen op dan varkens en pluimvee, 12 keer meer dan soja en 30 keer meer dan graan. Vee draagt dus bij aan de opwarming van de Aarde. Een goede leverancier van proteïnen zijn insecten.
Veel veganisten en vegetariërs geloven dat het eten en doden van dieren verkeerd is. Veganisten onthouden zich ook van melk en eieren omdat ze in die sectoren veel uitbuiting en dierenleed zien. Kalveren worden direct van hun moeder gescheiden en kuikens meteen na het uitkomen gedood.
#MooToo
Peter Singer, filosoof aan de Princeton University, beargumenteert dat de mens zich boven de dieren stelt en de macht heeft. Volgens hem komt het neer op 'lijden'. "Wat lijden betreft zijn dieren onze gelijken." Dat dieren lijden staat vast. Zou het dan beter zijn als dieren die lijden niet bestonden? In een veganistische wereld zijn koeien, blije of verdrietige, niet nodig. Zouden we wilde dieren in de weiden laten lopen wanneer er geen koeien meer zijn? Wat wilde dieren betreft verafschuwen mensen het uitsterven van een ras. Wat is het verschil met vee?
Singer wil wettelijke rechten voor dieren, maar daar lijken rechters en regelwetgeving niet erg in geïnteresseerd te zijn. Het verminderen van dierenleed wordt via de wet en druk van de consument soms wel aangepakt. Veganisten hebben hier in feite niets mee van doen.
De mens ontwikkelde zich als omnivoor; het bewijs hiervoor leveren het gebit en de ingewanden. Bij een beperking van de voeding doet een vlees de mens goed. Veel mensen vinden vlees ook lekker. Alleen in India is vanuit godsdienstige redenen 30% van de bevolking vegetarisch.
Dit maakt veganisme en de verspreiding van plantaardige voeding niet irrelevant. Een mix van ethische zorgen, innovatief koken en gemakkelijker veganistische boodschappen in de supermarkten kunnen ervoor zorgen dat mensen minder vlees eten. Er zullen dan duurzame granen voor gezondheid en happiness zijn, wat we (als de normen voor de vleessector veranderen) met de dieren kunnen delen.
Bron: economist.com