En dat kan, betogen bestuurders van GGD Nederland, zorgverzekeraar Menzis, Ziekenhuis Gelderse Vallei, het Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen, Big Move, Trimbos instituut en Alterra Wageningen UR. Door gebruik te maken van de kracht van groen is, vooral in stedelijke gebieden, veel gezondheidswinst te behalen. Dat levert een forse vermindering op van de druk op de gezondheidszorg. Minder kosten voor ziekteverzuim, een betere algemene gezondheid en minder risico's op welvaartsziekten. Een win-win situatie dus.
Het wordt hoog tijd om serieus te gaan investeren in gezondheid. Daar valt veel te halen: een verbetering van de kwaliteit van leven, gezondere leefstijl, economische voordelen, sociale cohesie en een hogere kwaliteit van de omgeving. Half september hebben in dit kader consumenten, patiënten, zorgaanbieders, zorgverleners en zorgverzekeraars gezamenlijk een toekomstagenda voor de zorg aangeboden aan politiek en samenleving. Een agenda die tegemoet komt aan de politieke en maatschappelijke wens van kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van de zorg. Voorgesteld wordt om meer aandacht te geven aan preventie en om gezond gedrag te stimuleren. Het gaat daarbij niet alleen om een dagelijks rondje joggen of een wekelijks bezoekje aan een sportschool om een beginnend buikje weg te werken. Het gaat ook om het terugdringen van 'welvaartsziekten' als depressies, obesitas en hoge bloeddruk. Depressie is de grootste oorzaak van verzuim. Ziekteverzuim als gevolg van psychische aandoeningen kost de samenleving jaarlijks 2,7 miljard euro. Overgewicht gaat ook gepaard met hoge kosten voor de gezondheidszorg, namelijk 1,2 miljard per jaar. Daarnaast draagt overgewicht bij aan arbeidsverzuim, waarvan de kosten door VNO/NCW op 600 miljoen euro per jaar worden geschat.
Van buiten word je beter
De laatste jaren zijn er vanuit de omgevingspsychologie steeds meer aanwijzingen dat een groene en natuurlijke omgeving een positieve uitwerking heeft op de gezondheid van mensen. Dat blijkt bijvoorbeeld uit onderzoek van het Wageningse onderzoekinstituut Alterra, dat in 2000 de discussie hierover al aanzwengelde in het essay 'Van buiten word je beter'. Nationaal en internationaal onderzoek wijst verder op een positieve correlatie tussen de nabijheid van natuur en de gezondheid van mensen. Deze relatie verloopt via verschillende wegen. Groen vangt fijn stof af en reduceert hittestress. Dat laatste wordt steeds belangrijker, omdat de temperaturen in de stad mede door klimaatverandering en verstening steeds hoger oplopen. Groen nodigt op zichzelf al uit tot een gezondere leefstijl, zoals wandelen en fietsen, een ommetje maken of sporten. Met name bij kinderen en bij jongeren tussen 12 en 17 is er steeds meer bewijs voor een positieve relatie tussen bewegen en de aanwezigheid van voldoende groen in de omgeving. De aanwezigheid van groen blijkt ook gepaard te gaan met meer sociale samenhang in een buurt. Verder is uit onderzoek bekend dat groen stress reduceert en de concentratie bevordert. En verrassend: de positieve effecten van de nabijheid van groen op de gezondheid blijken het grootst voor mensen die veel thuis zijn, zoals thuis werkende vrouwen en ouderen, en voor mensen met lage inkomens en opleiding.
Wandelen beter dan medicijnen
Mensen die wonen in een gezonde omgeving voelen zich niet alleen gezonder, ze komen ook minder bij de huisarts. Uit diagnoses van huisartsen onder meer dan 300.000 mensen in Nederland bleek dat van de 24 ziektebeelden er 18 beduidend minder voorkwamen in een omgeving met groen op minder dan 1 kilometer van het woonhuis, met name angststoornissen en depressieve klachten. Bij kinderen gold dit effect nog sterker. Maar ook gezondheidsproblemen als hoge bloeddruk, hartklachten, rug- en nekklachten, ademhalingsproblemen, darmstoornissen, migraine en duizeligheid doen zich minder vaak voor in groene omgevingen. Uit onderzoek van het VUmc blijkt dat actief bewegen het optreden van dementie tot wel tien jaar uitstelt. Onderzoek naar de effectiviteit van geneesmiddelen laat zien dat voor lichte gevallen van psychische klachten een half uur wandelen buiten vaak effectiever is dan de medicijnen. Daarnaast zijn er ook veel aanwijzingen dat zieke mensen sneller herstellen in een groene omgeving. Uit onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat het aantal ligdagen in het ziekenhuis minder wordt als de zieke uitzicht heeft op groen.Miljardenbesparing mogelijk
De economische baten van natuur op gezondheid kunnen groot zijn. Adviesbureau KPMG heeft recent, op basis van onderzoek in de Amsterdamse wijk Bos en Lommer, een eerste economische vertaling gemaakt van het effect van een groene omgeving op gezondheid. "Investeren in groen leidt tot forse besparingen op zorgkosten en ziekteverzuim", luidt de hoofdconclusie van dit rapport. Op basis van berekeningen, wetenschappelijke kennis en statistieken komt KPMG tot de conclusie dat door 10 procent meer groen in Bos en Lommer jaarlijks alleen al 800.000 euro kan worden bespaard op de kosten van verzuim en zorg voor depressieve patiënten. Een voorzichtige opschaling van het effect van meer groen naar de omgeving van 10 miljoen mensen, laat zien dat er dan sprake is van een besparing van 400 miljoen euro. Het grootste deel hiervan bestaat uit minder verzuimkosten, omdat jaarlijks 50.000 mensen minder ziek worden. En onlangs nog berekende adviesbureau Cap Gemini in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken dat een daling van het ziekteverzuim met 1 procent alle Nederlandse bedrijven samen jaarlijks 2,6 miljard euro aan kosten scheelt. Gezonde werknemers zorgen bovendien voor een hogere productiviteit. Een toename hiervan met 1 procent door duurzaam werken is goed voor 6 miljard euro extra per jaar. Ondanks deze en vele andere wetenschappelijke aanwijzingen wordt er in het overheidsbeleid en de medische wereld echter nog weinig gebruik gemaakt van de gezondheidsbevorderende effecten van groen.
Kabinet aan zet
De ondertekenaars van deze brief zijn ervan overtuigd dat investeren in groen een goed middel is om de arbeidsproductiviteit en de gezondheid van de Nederlandse bevolking op peil te houden. Zo kan er bezuinigd worden zonder dat dit ten koste gaat van de kwaliteit of toegankelijkheid van de zorg. Een nieuw kabinet kan daartoe een aanzet geven. Investeren in groen loont echt. Niet alleen door het bestaande groen toegankelijker en meer geschikt te maken voor allerlei vormen van gebruik, maar ook door méér groen aan te leggen in de steden en in hun directe omgeving. Daarnaast door vanuit de gezondheidszorg gericht in te zetten op 'natuur op recept'. Een doordacht en verantwoord beleid op het gebied van de volksgezondheid is per definitie een beleid dat zich niet alleen richt op kostenbeperking, maar vooral op de samenhang tussen gezondheid en de kwaliteit van de leefomgeving.
Bron: website Wageningen UR