Manifest: 7 overheidsmaatregelen voor duurzaam werken

Een oplossing vinden voor de financiële crisis was het belangrijkste onderwerp tijdens de verkiezingen, en is dat nog veel meer tijdens de formatiebesprekingen. Het is te hopen voor Nederland dat VVD en PvdA verder kijken dan bot snijden in subsidies en het verhogen van belastingen. We zitten op dit moment namelijk middenin wat misschien wel de belangrijkste omwenteling is in het bedrijfsleven sinds de industriële revolutie. Door de opkomst van Het Nieuwe Werken, zzp'ers en mobiele manieren van werken zijn we op weg naar een compleet nieuwe, meer duurzame, manier van organiseren en samenwerken.

Stichting TelewerkForumHNW roept VVD en PvdA op om de volgende maatregelen te nemen.

1. Versoepel de arbeidsmarkt
De grote groep zzp'ers en flexwerkers in Nederland heeft er voor gezorgd dat Nederland het in tijden van crisis relatief goed doet. In plaats van het verder versoepelen van het ontslagrecht, zou het nieuwe kabinet er beter aan doen om beleid te maken om het aantal flexwerkers te vergroten. Het is immers maar een kleine stap van mobiel werken naar zzp'er. Stimuleer flexwerkers om de volgende stap te zetten.

Het is bekend dat het risicobewustzijn van zzp'ers lager is dan van mensen in loondienst en dat ze daarom vaak geen arbeidsongeschiktheidsverzekering afsluiten. De overheid kan deze groep stimuleren door het fiscaal aantrekkelijker te maken om wel een dergelijke verzekering af te sluiten. Daarnaast is het belangrijk om de arbeidskorting voor zzp'ers niet af te schaffen, om de flexibilisering van de arbeidsmarkt te vergroten.

2. Stimuleer de thuiswerkplek
Nog niet iedereen beschikt thuis over een geschikte werkplek. In de weinige nieuwbouwprojecten die er gerealiseerd worden, wordt nog onvoldoende rekening gehouden met de mogelijkheden hiervoor: denk aan een af te scheiden werkplek. De overheid kan hieraan bijdragen door de bouw van woningen met een afgescheiden werkplek te stimuleren. Dat geldt ook voor de eerdergenoemde driegeneratiewoningen; door het bij elkaar brengen van mensen en het stimuleren van goed nabuurschap, kunnen de kosten voor de AWBZ omlaag.

3. Voorkom een escalatie van de kantorencrisis
Wonen en werken zijn in Nederland nog steeds te veel gescheiden. Maak hier nieuw beleid voor, zorg dat nieuw te bouwen kantoren ook eventueel over een aantal jaren modulair kunnen worden omgebouwd tot woonruimte. De huidige leegstand is 15 procent, over tien jaar staat 25 tot 40 procent van alle kantoorgebouwen leeg. De overheid zou fiscale prikkels moeten wegnemen, die er in sommige gevallen voor zorgen dat leegstand fiscaal aantrekkelijker is dan herbestemming; door een te hoge boekwaarde is het voor eigenaren van vastgoed vaak niet aantrekkelijk om een pand te verhuren aan particulieren. Ook bestemmingsplannen zitten hierbij vaak in de weg. De overheid wordt eveneens gevraagd creatieve alternatieven voor kantoorruimte te faciliteren, zoals smart work centers, herbestemming voor starters woningen en studentenhuisvesting, zodat leegstand voorkomen wordt. Stimuleer beleggers om actief hun vastgoedportefeuille te transformeren, door barrières weg te nemen.

Daarnaast is het belangrijk om partijen bij elkaar te brengen die een rol kunnen spelen in het voorkomen van een vastgoedcrisis met meer onorthodoxe oplossingen: lokale overheden, woningbouwcorporaties, vastgoedeigenaren, institutionele beleggers, banken en investeringsmaatschappijen. Daar is in juni een begin mee gemaakt in de vorm van het Convenant aanpak leegstand kantoren, waarin de overheid samen met brancheorganisaties op zoek is gegaan naar een oplossing voor dit dreigende probleem. Het is met name van belang dat de partijen zoeken naar een creatieve oplossing en verder kijken dan het slopen van bestaande panden.

4. Laat effecten van duurzaam werken doorrekenen door het CPB
De effecten van duurzaam werken op de economie zouden tot uitdrukking moeten komen in de modellen van het CPB. Deze effecten zijn niet alleen economisch, maar ook ecologisch en sociaal-maatschappelijk. Het doorrekenen van deze effecten gebeurt nu nog niet: door de positieve resultaten meetbaar te maken, stimuleert de overheid draagvlak bij werkgevers en werknemers.

5. Investeer in glasvezel
Nederland is gebaat bij een snellere uitrol van glasvezel. Breng gemeentes met achterstallig onderhoud op bestrating en riolering in kaart en kijk of de combinatie met het leggen van glasvezel kosten bespaart en ons land vooruit brengt. Buitenregio's kunnen door (goedkoop) glasvezel een impuls krijgen.

6. Arbeidsparticipatie en emancipatie
Traditioneel werkt een groot deel van de Nederlandse vrouwen parttime. Duurzaam werken geeft niet alleen vrouwen de mogelijkheid om weer fulltime aan de slag te gaan, maar ook de arbeidsparticipatie van mannen kan er door worden gestimuleerd: waar zij nu vaak werken op 36-uurscontracten, kan dat door een betere werk-privé-balans worden opgeschroefd naar 40 uur. Zo vergroot je het arbeidspotentieel van de hele beroepsbevolking.

Een andere maatregel om de arbeidsparticipatie te vergroten, is het stimuleren van de werkgelegenheid in de callcenter-industrie. Op dit moment heeft Nederland maar liefst 120.000 contactcenter-agents: dit werk kan voor een belangrijk deel vanuit huis worden gedaan (en dat gebeurt ook al voor een deel). Voor een grote groep (gedeeltelijk) arbeidsongeschikten biedt dit een mogelijkheid om toch weer aan de slag te gaan. Dit kan het aantal WAO'ers aanzienlijk verminderen.

7. Overheid als werkgever
De overheid is de grootste werkgever van Nederland. In deze rol zou ze een voortrekkersrol moeten innemen op het gebied van Duurzaam Werken. Tot nu toe had dit vooral betrekking op werknemers die tijd- en locatie-ongebonden kunnen werken. Hoewel Duurzaam Werken kostenvoordelen voor werkgevers met zich meebrengt, zou dit (ook voor de overheid) niet leidend moeten zijn. Het accent zou met name moeten liggen op het mentale domein van cultuur- en gedragsverandering - de kostenbesparing die hiermee samenhangt is een mooi bijvangst. Ook zou de overheid voorop moeten lopen in de ontwikkeling van zelfroosteren, waarin medewerkers meer zeggenschap krijgen over hun eigen werktijden - wat met name een positieve stimulans is voor werknemers die wél gebonden zijn aan een tijd en plaats.

De grootste vergissing die een nieuwe regering zou kunnen maken, is het nemen van maatregelen die niets anders doen dan botweg de uitgaves van de overheid verlagen en de inkomsten vergroten, gebaseerd op economische principes van de vorige eeuw. We zijn op weg naar een nieuwe economische realiteit, waarin de verhouding tussen werkgevers en werknemers op zijn kop staat en flexibeler wordt dan ooit tevoren.