Bij Ekoplaza gaat samenwerking verder dan alleen productinkoop; het draait om inzicht in het bedrijf achter het product. De biologische supermarkt werkt bedrijfsbreed met vaste telers, waardoor er een netwerk van stabiele ketens is ontstaan, die elkaar versterken en helpen innoveren. "Het gaat niet alleen om het product dat we nodig hebben, maar om de onderneming erachter. Die proberen we te begrijpen, en dat vraagt om vertrouwen en langetermijndenken," vertellen inkoopmanager René Oosting en Steven IJzerman, verantwoordelijk voor kwaliteit en duurzaamheid bij Ekoplaza.
© Ekoplaza
Samenwerken van akker tot winkel
Udea koopt niet in op de spotmarkt. Het gehele AGF-assortiment is gestoeld op afspraken met vaste telers, zonder dat deze zijn vastgetimmerd in contracten. Ze werken samen op basis van onderling vertrouwen en continue afstemming. "We geven wel programma's af, zodat onze telers weten op welke volumes ze kunnen rekenen," legt René uit. "Maar we zeggen niet: je moet dit jaar voor 50 cent per kilo leveren. We kijken samen wat de opbrengst per hectare is. Als een teler in een goed jaar vier keer zoveel oogst als het jaar ervoor, dan is er ruimte in de prijs. En in een moeilijk jaar beweeg je weer de andere kant op. Zo blijft het voor iedereen houdbaar."
Volgens Steven is dat precies wat samenwerking in de biologische keten ook echt duurzaam maakt. "We beschouwen de uitdagingen van onze telers als gezamenlijke vraagstukken. Als een product moeilijk door onze keten loopt, dan zoeken we samen naar oplossingen. Je moet elkaars problemen durven voelen, anders kun je geen toekomst bouwen."
Die openheid zorgt ervoor dat Ekoplaza en haar telers flexibel kunnen reageren op veranderingen in de markt. Afgelopen zomer was er bijvoorbeeld een overschot aan aardappelen. "In plaats van te wachten tot de markt klemloopt en iedereen tegen veevoerprijzen gaat verkopen, kijken wij vroegtijdig: wat kunnen we ermee? Kunnen we er chips van maken, of promoten we onze stamppotten extra? En in de winkels geven we aardappelen dan bewust een prominentere plek, zodat ze sneller verkopen," zegt René. "Is de oogst kleiner, dan doen we het omgekeerd, dan draaien we het volume wat terug, zodat het aanbod in balans blijft met de schappen. Die flexibiliteit is het voordeel van een eigen retailketen met eigen snijderij en maaltijdproductie, en nauwe banden met leveranciers."
Centrale rol
Ekoplaza speelt daarnaast een centrale rol binnen het bredere netwerk van toeleveranciers. "Wij werken niet productgericht, maar bedrijfsgericht," zegt Steven. "We kennen de bedrijven waarmee we samenwerken door en door. Daardoor kunnen we veel breder meedenken dan alleen over dat ene gewas. Soms komt er dan iets nieuws uit voort. Zo hebben we een aantal AGF-telers kunnen koppelen aan onze leverancier van muesli, die de wens had om met Nederlandse spelt te werken. Zo verbinden we verschillende ketens vanuit onze onderneming." Die rol betekent soms ook dat hele nieuwe ketens ontstaan, zoals een teeltprogramma voor lupine als eiwitgewas. Steven: "Het mooie is dat we daarmee niet alleen nieuwe producten creëren, maar ook bijdragen aan biodiversiteit en bodemgezondheid. Duurzaamheid is geen bijzaak, het is de manier waarop we ondernemen."
© Ekoplaza
Links coördinator inkoop AGF René Oosting en rechts kwaliteitsmanager Steven IJzerman
Voor Udea is dat bedrijfsbrede denken essentieel voor een duurzaam voedselsysteem. "We willen dat onze telers gezond kunnen blijven telen, letterlijk en financieel. Door met hen mee te denken over nieuwe gewassen of verwerkingsmogelijkheden, bouw je aan toekomstbestendigheid. Het gaat niet om meer van hetzelfde, maar om samen groeien."
Ook bij buitenlandse producten wordt die visie toegepast. Steven vertelt over een project in de Dominicaanse Republiek, waar Ekoplaza al jaren bananen afneemt. "We hebben daar samen met de teler geïnvesteerd in een druppelirrigatiesysteem met zonnepanelen. Daardoor hoeven ze geen dieselpompen meer te gebruiken en is er minder schimmeldruk. Hierdoor stijgt de opbrengst, de kosten dalen en de impact op het milieu vermindert drastisch doordat ze minder plastic hoeven te gebruiken bij de teelt. Het is investeren in elkaars bedrijf, niet alleen in de oogst van dit seizoen."
De samenwerking met telers is niet alleen gebaseerd op handel, maar ook op kennisdeling. "We begeleiden elk jaar minstens één bedrijf dat omschakelt naar biologisch," vertelt Oosting. "Dat kan een jonge ondernemer zijn of een bestaande teler die de overstap wil maken. We kijken mee met data, opbrengsten, afzetmogelijkheden en helpen richting financiers. Banken zijn huiverig geworden, maar wij laten zien dat er gezonde bedrijfsmodellen achter bio schuilgaan."
Volgens Steven zijn dat soort initiatieven nodig om de sector verder te laten groeien. "De biologische sector heeft pioniers gehad die de weg hebben vrijgemaakt. Dankzij hen is het überhaupt mogelijk dat de overheid nu doelen stelt voor vijftien procent biologische landbouw. Maar groei vraagt stabiliteit. Telers en boeren durven pas te investeren als ze weten dat hun afzet zeker is. Daarin kunnen wij een rol spelen: zekerheid bieden, realistische prijzen afspreken en meedenken."
Van keten tot consument
Ekoplaza probeert die manier van werken ook zichtbaar te maken voor de consument. Via het loyaliteitsprogramma 'Ekovriend' wordt een groeiende groep klanten betrokken bij de duurzame projecten van het bedrijf. "We hebben inmiddels bijna 240.000 klanten met een pas," vertelt IJzerman. "Met hun punten kunnen ze korting krijgen, maar we gebruiken het programma ook om verhalen te delen: over onze telers, over projecten met bananen of over nieuwe teelten in Nederland. Zo kunnen klanten letterlijk investeren in de keten waarvan ze deel uitmaken."
© Ekoplaza
Transparantie is volgens hen cruciaal. Steven: "De consument van nu wil niet alleen een product, maar ook een verhaal dat klopt. Daarom communiceren we niet alleen over prijs of promotie, maar over de waarden die achter onze ketens zitten. We merken dat mensen wel iets willen doen, maar niet altijd weten hoe. Wij helpen door de complexe keuzes al vóór hen te maken. Wie bij ons koopt, weet dat we ons druk maken over herkomst, verpakking en arbeidsomstandigheden."
In het AGF-assortiment worden ook duidelijke keuzes gemaakt. Deze volgt de seizoenen, maar biedt tegelijk een verrassende breedte. "Bij ons vind je postelein, snijbiet, gele watermeloenen of verse Nederlandse knoflook," zegt René. "Groenten die elders uit de schappen verdwenen zijn, maar bij ons nog steeds gewaardeerd worden." Hardlopers liggen jaarrond in de schappen. "We werken zoveel mogelijk met producten uit Nederland, en verder kijken we naar voetafdruk en kwaliteit van producten die we daarbuiten halen. Binnen Europa werken we met vaste telers in Spanje en Italië, die we kennen zoals we onze Nederlandse telers kennen. Exoten zoals bananen en avocado's kopen we in via gespecialiseerde importeurs. We hebben geen luchtvrachtproducten, dat is een harde grens."
Steven vult aan: "De biologische consument accepteert dat niet alles het hele jaar door verkrijgbaar is en de groep bewuste kopers groeit. Voor wie minder kennis heeft, zorgen wij dat de keuze automatisch goed is. We nemen de verantwoordelijkheid voor die balans."
Toekomst
De biologische sector staat voor groei, de overheid heeft duidelijke doelen gesteld om het aanbod biologisch te vergroten. Er zijn tegelijkertijd grote uitdagingen, energieprijzen, regelgeving en de verhoudingen tussen telers en politiek zetten druk op de keten. "We zijn nuchter positief," zegt René. "We geloven niet in zwart-witdenken tussen gangbaar en biologisch. Het gaat erom dat de hele AGF-sector duurzamer wordt, met biologisch als voorloper. Onze rol is om te laten zien dat het kán, dat je duurzaam kunt ondernemen en tegelijk commercieel gezond blijft. Het mooiste is als je ziet dat het werkt, dat telers zich gesteund voelen, dat consumenten vertrouwen krijgen, en dat iedereen in de keten er beter van wordt. Want uiteindelijk is het probleem van de teler ook ons probleem."
Dit artikel komt uit de november editie van het vakblad Primeur. AGF-Primeur ook ontvangen? Abonneren kan hier.
Voor meer informatie:
Ekoplaza
De Kempkens 1000
5465 PR Veghel
0413 313502
[email protected]
www.ekoplaza.nl
