Nu de EU-lidstaten de laatste fase van de onderhandelingen over de Verordening betreffende de productie en het in de handel brengen van teeltmateriaal (PRM) ingaan, heeft een grote coalitie van meer dan 200 boeren, kwekers, zaadbewaarders en milieuorganisaties dinsdag 25 november een gezamenlijke brief gestuurd aan de EU-landbouwministers, waarin dringend alarm wordt geslagen: als de komende dagen geen essentiële waarborgen voor agrobiodiversiteit en boerenrechten worden hersteld, loopt Europa het risico vast te zitten in een zaadsysteem dat ongeschikt is voor klimaatbestendigheid, duurzame landbouwpraktijken en voedselsoevereiniteit.
© Hilda Weges | Dreamstime
De ondertekenaars – waaronder vertegenwoordigers van de biologische en agro-ecologische landbouw, kleine zaadbedrijven en natuurbeschermingsnetwerken – waarschuwen dat het huidige voorstel van de Raad niet de juridische ruimte biedt die boeren, kwekers en zaadinitiatieven nodig hebben om de Europese gewasdiversiteit te behouden en te ontwikkelen. Integendeel, het dreigt een zware tegenslag te worden voor bepaalde essentiële rechten die al in verschillende Europese landen erkend zijn. Volgens de huidige planning van de Raad wil het Deense voorzitterschap de steun van de lidstaten testen tijdens de attachévergadering op 28 november, gevolgd door een mogelijk Coreper-mandaat medio december, waarmee de interne procedure van de Raad zou worden afgerond.
"Als de Raad zijn koers niet bijstelt voordat hij zijn standpunt definitief vaststelt, zal Europa juist de actoren die agrobiodiversiteit in leven houden, ondermijnen", aldus Magdalena Prieler van Arche Noah. "We zijn nu nog maar een paar dagen verwijderd van een besluit dat de rechten van boeren en de diversiteit aan zaden kan beschermen – of onomkeerbaar kan beperken. Lidstaten moeten verstandige keuzes maken."
Eric Gall, adjunct-directeur van IFOAM Organics Europe, benadrukte de noodzaak van een kader dat de realiteit van biologische en agro-ecologische systemen weerspiegelt: "Het is essentieel dat de toekomstige PRM-wetgeving de juridische ruimte biedt voor een gediversifieerde zadenmarkt en voor boeren om de cultivars te kiezen die het meest geschikt zijn voor hun landbouwsystemen. Het beperken van beschermde rassen tot bijvoorbeeld bepaalde gewassoorten en hun regio van herkomst zal de vele biologische en agro-ecologische boeren en veredelaars die er momenteel afhankelijk van zijn, ernstig belemmeren."
Agrobiodiversiteit bedreigd
Diversiteit in gewassen en variëteiten vormt de basis van veerkrachtige landbouw. Een hogere genetische diversiteit stelt planten in staat zich aan te passen aan plagen, ziekten en snel veranderende klimatologische omstandigheden, en ondersteunt duurzame voedselproductie. Toch neemt de agrobiodiversiteit al decennialang drastisch af. Kleine zaadproducenten, natuurbeschermingsnetwerken en uitwisselingssystemen tussen boeren zijn essentieel voor het behoud en de vernieuwing van deze diversiteit. Het huidige PRM-ontwerp dreigt echter het regelgevingskader rond deze niet-commerciële, diversiteitsbevorderende activiteiten aan te scherpen in plaats van ze te beschermen.
"PRM-veredeling op de boerderij, dynamisch beheer en uitwisselingen tussen boeren zijn essentieel om planten aan te passen aan de lokale groeiomstandigheden en vormen een hoeksteen van agro-ecologie", aldus Alessandra Turco van de Europese Coördinatie Via Campesina. "Deze praktijken zijn geen marketing, ze moeten worden erkend als collectieve rechten van boeren buiten de reikwijdte van de PRM-verordening, zoals al het geval is in verschillende EU-landen."
Een beslissend moment
Nu de interne deadline van de Raad snel nadert, waarschuwen maatschappelijke organisaties dat lidstaten nog maar een korte termijn hebben om essentiële waarborgen te integreren:
- Sluit instandhoudings- en dynamisch beheersactiviteiten op de boerderij uit van de PRM-regels. Het behandelen van uitwisselingen voor instandhouding of veredeling als commerciële marketing bedreigt duizenden grassroots-initiatieven voor zaden.
- Garandeer de rechten van boeren om hun zaden te bewaren, te gebruiken en te ruilen – inclusief financiële compensatie. Deze rechten zijn internationaal erkend (ITPGRFA, UNDROP, CBD) en moeten in de EU-wetgeving worden geïmplementeerd, buiten de reikwijdte van PRM-marketing.
- Zorg voor een eenvoudige, toegankelijke registratie van oude en nieuw ontwikkelde instandhoudingsrassen, voor alle soorten en zonder geografische beperkingen. Het gebruik ervan mag niet worden beperkt door regionale of gewastypebeperkingen.
- Vereist dat de Value for Sustainable Cultivation and Use (VSCU)-tests worden uitgevoerd onder biologische of low-input omstandigheden. Duurzaamheid moet worden beoordeeld als een systeem, niet als geïsoleerde kenmerken.
- Bescherm nano-ondernemingen tegen onevenredige administratieve lasten. Deze kleine zaadbedrijven zijn essentieel om lokaal aangepaste zaaddiversiteit beschikbaar te houden.
- Garandeer transparantie over veredelingsmethoden en intellectuele-eigendomsrechten. Boeren en veredelaars hebben duidelijke informatie nodig om weloverwogen beslissingen te nemen en vrije toegang tot genetische bronnen te waarborgen.
De coalitie dringt er bij de ministers van Landbouw op aan het voorstel aan te passen voordat de Raad zijn standpunt definitief vaststelt, zodat de verordening aansluit bij de behoeften van boeren, tuinders, veredelaars en zaadnetwerken die de veerkracht van de Europese landbouw in stand houden.
"Als dit niet gebeurt, zou dat een historische tegenslag betekenen voor de agrobiodiversiteit, de rechten van boeren en het vermogen van Europa om zich aan te passen aan de klimaatcrisis."
De gezamenlijke brief aan de EU-landbouwministers is hier te lezen.
Bron: Arche Noah
