"Staan voor je idealen" is het thema van het herfstnummer van Dynamisch Perspectief, het ledenblad van de Biodynamische Vereniging, dat eind september verscheen. In dit nummer, dat tot stand kwam met Demeter directeur Bert van Ruitenbeek als themaredacteur, schrijft Weleda-tuinder Jan Graafland "Mijn tuinier-zijn voelt steeds meer als daad van verzet", als reactie op de oprukkende windmolens en hoogspanningsmasten rond zijn tuin. Anderen komen op andere manieren tot "een daad van verzet". Zoals En boer Jan Overesch, die regelmatig van zich laat horen in de media. En handelaar Ronald van Marlen, die meer gelooft in actievoeren dan in praten. En Clara Behr maakt zich namens de internationale BD-beweging hard voor Demeter-belangen in Brussel. Ze vertelt hoe taai de strijd is tegen deregulering van nieuwe GMO's. Hieronder het interview met Clara:
© Dynamisch PerspectiefClara Behr overhandigde in 2023 een petitie aan de Europese Commissie tegen de deregulering van nieuwe GMO's, met 420.000 handtekeningen uit de hele EU
Onder aanvoering van Clara Behr laat de biodynamische beweging haar stem horen in Brussel. Namens de Biodynamic Federation Demeter International (BFDI) volgt ze de politieke agenda en als er actie gevoerd moet worden, mobiliseert ze alle biodynamische organisaties wereldwijd. Afgelopen jaar stond in het teken van nieuwe gentechnieken, die de multinationals willen invoeren zonder etiketteringsplicht. Hoe houdt Clara zich staande tegenover de tech-reuzen? En hoe houdt ze de moed erin?
In 2020 hebben de Europese Demeter en biodynamische organisaties, waaronder Stichting Demeter, zich verenigd in een overkoepelende federatie. Filosoof en politicoloog Clara Behr is aangesteld als hoofd beleid en public relations. Haar kantoor, dat ze met drie gelijkgestemde organisaties deelt, ligt 7 minuten lopen van het Europese parlement. Voor de federatie volgt ze alle politieke onderwerpen die relevant zijn voor de biodynamische landbouw, zoals de Groene Claims Richtlijn en nieuwe wetgeving. Clara: "In Brussel heb ik de mogelijkheid om direct met politici te communiceren en het is ook de plek waar veel bondgenoten gevestigd zijn. Een enorme toegevoegde waarde zijn de informele bijeenkomsten, zoals koffie, lunch en borrels."
Wat is momenteel het meest urgente onderwerp?
"De toelating van nieuwe ggo's (genetisch gemodificeerde organismes) is een heet hangijzer omdat dit een enorme impact zal hebben op zowel boeren als consumenten. De sterkste tegenwerking op dit gebied komt vanuit biotechnologische multinationals, zoals Bayer en Syngenta. Zij zijn politiek zeer actief en erin geslaagd om beleidsmakers ervan te overtuigen dat nieuwe ggo's geen ggo's meer zijn. Normaliter vallen ggo's onder drie verplichtingen: risicobeoordeling, traceerbaarheid en etikettering. Als nieuwe ggo's niet als ggo's worden erkend, vervallen deze verplichtingen. Mijn belangrijkste werk is om uit te leggen dat nieuwe ggo's nog steeds voortkomen uit genetische modificatie technieken en derhalve getest, traceerbaar en geëtiketteerd moeten zijn."
Ben je wel eens bang?
"Ik ben niet bang voor tegenwerking en tegenkrachten. Ik maak me wel zorgen om het milieu en onze gezondheid. Zonder risicobeoordeling hebben we geen idee hoe de nieuwe ggo's uitpakken voor mens en natuur. Ook maak ik me zorgen om mezelf als consument. Als ze niet geëtiketteerd hoeven te worden, kan ik straks niet meer kiezen voor ggo-vrije voeding. Keuzevrijheid is gelukkig een argument dat aanslaat bij politici."
Wat is jouw persoonlijke missie?
"Na mijn master Filosofie kreeg ik een baan bij het Franse parlement. Dat gaf mij de impuls om op Europees niveau te willen werken. Toen heb ik een master Europese Politiek en Bestuur gedaan met een specialisatie in het EU-landbouwbeleid. De manier waarop we met ons land omgaan - hoe we het bewerken en wat we eten - heeft de grootste impact op onze gezondheid en het milieu. Daarom was het voor mij heel duidelijk dat, als ik politiek werk zou doen, dit in de landbouw zou zijn en niet op een ander gebied. Ik heb een Duitse moeder en Franse vader. Door mijn beide nationaliteiten voel ik me erg verbonden met Europa, wat een persoonlijke motivatie is om in Brussel te willen werken. Mijn geboorteplaats is Parijs, als baby woonde ik even in Duitsland, en daarna zijn we weer naar Parijs verhuisd. Mijn studies heb ik in zowel Frankrijk als Duitsland gedaan. Ik heb mijn hele leven in steden gewoond, dus ik heb geen agrarische achtergrond. Ik heb ook geen politieke achtergrond. Mijn keuze voor politiek en landbouw is echt ingegeven vanuit mijn wens om deel uit te maken van de wereld waarin we leven. Ik wil niet stilletjes en passief toekijken naar wat er om mij heen gebeurt, maar ik wil meevormen en meesturen, ook al is dat beperkt."
Was de biodynamische landbouw liefde op het eerste gezicht?
"Ik kende het Demeter-merk van producten in de Duitse supermarkt. Ik wist dat het een biologisch product is van zeer hoge kwaliteit, het beste dat je kunt kopen, maar verder had ik geen idee. Toen ik bij de federatie ging solliciteren, heb ik me voor het eerst verdiept in biodynamische landbouw. Sinds wanneer bestaat het? Wat zit erachter? Ik raakte ervan overtuigd dat het een toekomstbestendig landbouwmodel is. Een landbouwmodel dat we echt nodig hebben, omdat het veel voordelen biedt die momenteel ontbreken in de industriële landbouwsystemen. De grootste kracht van Demeter vind ik de holistische benadering, die regeneratief is. Boeren willen het land in een betere staat achterlaten dan hoe ze het hebben aangetroffen. Dat doen ze door meer aan het land terug te geven dan dat ze ervan nemen. Dat is voor mij het echte concept van regeneratie."
Hoe kun je als kleine biodynamische beweging impact maken?
"Het is erg belangrijk om allianties te smeden. Voor de verschillende onderwerpen hebben we verschillende bondgenoten. Onze belangrijkste bondgenoot is natuurlijk de biologische beweging maar we werken ook samen met ENGA of Save our Seeds, die hetzelfde denken over nieuwe ggo's. We ondernemen gezamenlijke acties om burgers en politici te betrekken bij onze standpunten. Over het algemeen staan burgers en ook sommige politici open voor een landbouw die onze planeet en gezondheid beschermt. Naast activisme is het ook heel belangrijk om praktisch politiek werk te doen, zoals Europarlementariërs ontmoeten, brandbrieven sturen en meeschrijven met wetteksten, zodat nieuwe wetten de ontwikkeling van biologische en biodynamische landbouw beter ondersteunen. Voor de nieuwe ggo's is activisme heel belangrijk geweest. Burgers zijn niet geïnformeerd en hebben geen idee dat dit gaande is."
Voor de federatie ben je de enige medewerker in Brussel. Je kunt dus niet elk onderwerp bij de kop pakken. Hoe kies je je onderwerpen?
"Wat heeft de grootste impact op de biodynamische landbouwbeweging en het Demeter keurmerk? Dat zijn onze belangrijkste criteria. De federatie is een koepelorganisatie dus ik kan de onderwerpen voorleggen aan de aangesloten leden. Ook is er een bestuur en een beleids- en communicatiecommissie. Intern zijn er dus verschillende mogelijkheden om onderwerpen te kiezen en prioriteren. Soms komt er onverwacht een onderwerp op de politieke agenda en is er een dringende reactie nodig, omdat politici om feedback vragen."
Waar haal je je motivatie vandaan om dit pittige werk te doen?
"De politiek heeft grote impact op de biodynamische landbouwbeweging en vooral ook op de boeren. Met mijn werk hoop ik het leven van biodynamische boeren te verbeteren. In die zin voel ik een enorme verantwoordelijkheid. Als ik naar de boeren kijk, die zoveel doen voor onze planeet en onze gezondheid, dan kan ik het mij niet veroorloven om op te geven of om het los te laten. Ik moet doorgaan, want anders doet niemand het. Het is gewoon belangrijk om te laten zien dat we er zijn, dat we ideeën hebben en dat we iets te zeggen hebben over wat er politiek gebeurt."
En hoe houd je de moed erin?
"Ik heb geleerd om niet naar het grote doel te kijken maar om de kleine successen te vieren. Bijvoorbeeld: het voorstel van de nieuwe ggo's is al in 2023 gepubliceerd. De verwachting was dat het veel politieke steun zou krijgen en dat het voorstel snel zou worden aangenomen. Maar we zijn twee jaar verder en we weten nog steeds niet wat de uitkomst zal zijn. Alle mogelijkheden liggen nog open. We hebben onze stem laten horen, er is naar ons geluisterd en we hebben veel tijd gewonnen. Op de een of andere manier spelen we nog steeds een rol in de afweging. Dat is een succes. Natuurlijk zou het fantastisch zijn als het nieuwe ggo-voorstel wordt ingetrokken maar ik weet niet zeker of we dat kunnen bereiken. Dus we moeten ons echt concentreren op de kleine stapjes die we kunnen zetten.
"Als je wanhopig wordt, dan geef je op, en dat is iets wat we ons niet kunnen veroorloven. Dus we moeten gewoon elke dag ons best doen. Ik blijf hopen dat we de politieke situatie op zijn minst kunnen verbeteren. Misschien ben ik wel angstig, omdat ik zie welke grote gevolgen de politieke beslissingen kunnen hebben op de landbouw."
Biodynamische landbouw is ontwikkelingslandbouw. Draagt deze werkplek bij aan jouw persoonlijke ontwikkeling?
"De Biodynamische Federatie Demeter International is opgericht in 2020. Het is dus een jonge organisatie en dat brengt sowieso veel uitdagingen, avontuur en veranderingen met zich mee. Het andere aspect is dat politiek nooit in steen staat gebeiteld. Je moet dus echt wakker zijn en je strategieën en je werk aanpassen aan de veranderende situatie. In die zin is wat ik doe altijd werk in uitvoering. Het is een enorme leercurve geweest om zelfverzekerder en proactiever te worden. Ik zou ook willen zeggen dat ik me empowered voel. Ik heb de kracht en het zelfvertrouwen ontwikkeld om de biodynamische landbouw echt te vertegenwoordigen, hier in Brussel, maar ook internationaal."
Is er een verband tussen filosofie en biodynamische landbouw?
"Ja, want je moet echt alles leren wat er te leren valt, voordat je daadwerkelijk je eigen gedachten erover kunt ontwikkelen."
Tekst: Annelijn Steenbruggen, freelance tekstschrijver en fotograaf
Deze tekst is verschenen in Dynamisch Perspectief 2025-3, het ledenblad van de Biodynamische Vereniging. Het blad is geheel online te lezen via https://bdvereniging.nl/actueel/dynamisch-perspectief/archief/
