Op 14 september stelden landbouwers uit heel Vlaanderen hun bedrijf open voor het brede publiek op de Dag van de Landbouw. Inagro zette samen met landbouwers, onderzoekers en adviseurs het belang van bodemzorg in de kijker. "Want wie investeert in zijn bodem, investeert in het kapitaal van zijn landbouwbedrijf", aldus Inagro.
© Inagro
Bodemkwaliteit: het fundament van je teelt
Een gezonde bodem laat wortels diep groeien, zorgt voor een vlotte opname van nutriënten en geeft gewassen de kracht om droogte en erosie beter te doorstaan. Hoe beter de bodemkwaliteit, hoe sterker en weerbaarder de teelt. "Daarom is investeren in bodemzorg geen extraatje, maar een slimme keuze voor elke landbouwer."
Bodem beoordelen
Bezoekers konden zelf ervaren hoe ze met eenvoudige technieken de bodemkwaliteit kunnen inschatten.
- Profielput: Een blik onder de oppervlakte zegt veel: verkruimeling, verdichting, wortelgroei, kleur en geur geven snel inzicht in de toestand van je perceel. Een profielput is een eenvoudige en goedkope manier om je bodem op te volgen. Wie dit regelmatig doet, bouwt ervaring op en leert de evolutie van zijn bodem beter inschatten.
- Slaketest: Twee bodemkluiten werden vergeleken: één van een perceel met goede structuur, één van mindere kwaliteit. De kluit met zwakke structuur viel snel uiteen in water, terwijl de andere intact bleef. Slechts een handvol bezoekers kon de zwakkere bodem correct aanduiden (links op de foto). De stevige kluit bevatte meer organisch koolstof, wat zorgt voor betere samenhang, stabiliteit en weerstand tegen erosie.
Slim omgaan met bodembewerking
Ook lichtten ze verschillende bodembewerkingstechnieken toe, met aandacht voor hun impact op bodemstructuur en bodemleven.
- Ploegen: Deze klassieke methode keert de bovenlaag om, wat onkruiddruk vermindert en nutriënten vrijmaakt. Bij overmatig gebruik ontstaat echter een ploegzool: een verdichte laag die wortelgroei belemmert en de toegang tot water en voeding beperkt.
- Niet-kerende bodembewerking: Hierbij blijft de bodem intact. Organisch materiaal blijft bovenaan, de capillaire werking blijft behouden en het bodemleven wordt minder verstoord.
© Inagro
Twee machines kwamen aan bod:
- Een diepwoeler doorbreekt de ploegzool zonder de bodem te keren, waardoor wortels dieper kunnen groeien en het bodemleven actief blijft. Maar het gebruik vraagt inzicht:
- Woelen heeft enkel zin als er effectief een ploegzool aanwezig is. Bevindt die zich op 30 cm diepte, dan heeft het geen nut om tot 50 cm te werken.
- Indien geen ploegzool aanwezig is, heeft woelen geen meerwaarde en kan het de draagkracht en structuur van de bodem aantasten.
- De precisiecultivator met ganzenvoeten werkt oppervlakkig (3 tot 5 cm) en snijdt gewasresten en onkruiden af. Door oppervlakkig te werken blijft hier ook het bodemleven grotendeels ongestoord.
Ongeacht de techniek is het cruciaal om onder goede omstandigheden te werken. Een te natte bodem versmeert snel, wat leidt tot compactie en blijvende schade. Controleer steeds met de spade of de bodem bewerkbaar is.
Niet-kerende bodembewerking in de praktijk: bezoek aan Bram Dauchy
Ook op het bedrijf van Bram Dauchy stond bodemzorg centraal. Bram wilde zijn aanpak rond bodemkwaliteit delen en ging samen met Inagro op zoek naar antwoorden op de vraag: "Hoe maak ik mijn bodem sterker en weerbaarder?" Zijn eerste stap: stoppen met ploegen en overschakelen op niet-kerende bodembewerking. Dat levert niet alleen tijd- en brandstofbesparing op, maar ook duidelijke voordelen voor de bodem.
De voordelen van niet-kerende bodembewerking voor Bram
- Geen ploegzool meer: Planten kunnen dieper wortelen, de bodem draineert beter en gewassen benutten vocht uit diepere lagen. Demonstratie met transparante kokers: in de koker zonder verdichting groeiden de wortels tot onderaan. In de verdichte koker stuitten ze op de harde laag, met verwelking van het gewas als gevolg.
- Organisch materiaal blijft bovenaan: Niet-kerende bodembewerking houdt organisch materiaal in de toplaag. Dat maakt de bodem robuuster en beter bestand tegen droge én natte omstandigheden.
- Meer en actiever bodemleven: Ploegen keert de toplaag ondersteboven, waardoor het bodemleven in de zuurstofarme diepte terechtkomt. Bram kiest bewust voor het tegenovergestelde: hij wil het bodemleven stimuleren. Want een actieve bodem helpt bij de bewerking én bij de groei van gewassen.
Andere praktijken die Bram toepast om zijn bodem te verbeteren
- Zoveel mogelijk organisch materiaal aanbrengen: stalmest, compost, en geklepelde maïsstoppels.
Streven naar altijd levende wortels in de bodem, omdat het bodemleven samenwerkt met plantenwortels via de uitwisseling van suikers en nutriënten. - Als groenbedekker kiezen voor complexe mengsels. Met als doel de biodiversiteit te verhogen, zowel boven- als ondergronds, zo geeft hij zijn bodemleven alle kansen om te floreren.
© Inagro
Erosie aanpakken: bezoek aan het bedrijf van Frederik Deraedt
In Heuvelland waren ze te gast bij Frederik Deraedt en zijn vader Norbert. Zij werken al jarenlang actief aan het beperken van erosie.
Ze toonden zowel brongerichte technieken als end-of-pipe-oplossingen, maar legden de nadruk op maatregelen die erosie voorkomen in plaats van bestrijden. Denk aan:
- de bodem bedekt houden
- het organisch koolstofgehalte verhogen
- de bodemkwaliteit verbeteren
- drempels aanleggen in ruggenteelt
Deze technieken toonde Inagro op het bedrijf van Frederik Deraedt om erosie te beperken
- Met 'erosiebakjes' maakten ze het effect van een bedekte bodem visueel duidelijk. Bij een onbedekte bodem stroomde troebel water snel af. Bij een bedekte bodem bleef het water helder en infiltreerde het beter.
- Ze benadrukten ook het belang van niet-kerende bodembewerking en het aanhouden van gewasresten aan de oppervlakte. Die resten helpen om erosie te beperken, zeker wanneer het niet lukt om de bodem het hele seizoen bedekt te houden.
- Daarnaast toonden ze een aardappelplanter die drempels aanlegt in ruggenteelt. Op hellende percelen zorgen die drempels ervoor dat water trager stroomt, beter infiltreert en minder sediment meeneemt. Twee jaar geleden testten ze dit systeem op een perceel van Frederik, met positieve resultaten.
- Tot slot toonden ze in een filmpje hoe end-of-pipe technieken zoals erosiedammen, buffergrachten en erosiepoelen vruchtbare grond helpen vasthouden op kritieke plaatsen.
Bron: Inagro
