Tholen - Wanneer Johan Rippen terugkijkt op het begin van wijngaard El Placer, noemt hij het een bijzondere samenloop van omstandigheden. Samen met zijn partner Lidwien Vos de Wael besloot hij in 2000 de stap te zetten naar druiventeelt, ondanks dat ze beiden geen agrarische achtergrond hadden. "We wisten heel weinig van het boerenbedrijf en van druiventeelt al helemaal niet. Toch hebben we de moed gehad om ja te zeggen."
© Wijngaard El Placer
Van toeval naar eerste oogst
Het idee ontstond 25 jaar geleden toen het stel in aanraking kwam met een gemeentelijk project voor ecologische percelen in de zogenoemde Groene Velden. De grond bleek bijzonder vruchtbaar en geschikt voor wijnbouw. Lidwien had in Chili ervaring opgedaan met druiventeelt, waar ze zich verbaasde over het vele gebruik van bestrijdingsmiddelen. "Toen Wageningse onderzoekers nieuwe, ziekteresistente druivenrassen ontwikkelden, zagen we kansen."
Met familie en vrienden werden in 2000 de eerste 500 planten aangeplant, gevolgd door 900 een jaar later. De wijngaard van een halve hectare groeide voorspoedig, in 2003 volgde de eerste oogst. Tot hun verrassing leverde die direct kwalitatieve wijn op, waarmee ze zelfs medailles wonnen. "Dat kreeg ons echt te pakken, zo werden we vreselijk enthousiast."
Strijd tegen valse meeldauw
De eerste jaren verliepen optimistisch, maar rond 2004 sloeg de valse meeldauw toe. In tegenstelling tot veel collega's hield El Placer vast aan de biologische principes, ook toen bleek dat de zogenaamd resistente druivenrassen toch bespoten werden in Duitsland. Johan: "Ons grote voordeel was dat Nederland als enige land een verbod op kopersulfaat kende. Dat dwong ons om alternatieven te zoeken."
Een doorbraak kwam met compostthee, een natuurlijke aanpak die zij leerden kennen via Duitse cursussen en die perfect aansloot bij hun biologische bedrijfsvoering. Samen met bevriende boeren ontwikkelden ze een eigen toepassing. Daarmee konden ze de oogst grotendeels redden. "We zijn bio gebleven en met ons een klein aantal collega's in het land. Dat was niet altijd makkelijk, maar het gaf ons de overtuiging dat dit de juiste weg was."
Ecosysteem in balans
In de loop der jaren verschoof de focus van enkel druiventeelt naar een bredere kijk op het ecosysteem. Wetenschappelijke publicaties over bodemleven en biodiversiteit bevestigden wat Johan en Lidwien in de praktijk ervoeren. "De druivenstok is een klimplant die in de natuur in bomen groeit. Als je dat nabootst, krijg je sterkere planten met meer weerstand."
"Daarnaast experimenteren we met biostimulanten, zoals preparaten op basis van insectenresten, die de afweermechanismen van de plant prikkelen." Volgens Johan zorgt dit ervoor dat de plant weerbaarder wordt en eerder kan ingrijpen wanneer ziekte, zoals valse meeldauw opsteken.
© Wijngaard El Placer
Samenwerken en kennis delen
Naast hun eigen wijngaard startten Johan en Lidwien in 2016, samen met anderen, Stichting Wijnbouw Lelystad. Op een hectare grond van Wageningen University werden 3.000 wijnstokken geplant in een breed opgezet ecosysteem. Het collectieve karakter maakt de stichting bestendiger tegen tegenslagen, iets dat bij particuliere bedrijven moeilijker is. "In 2024 hadden wij zelf maar 10 procent oogst, als particuliere wijnbouwer is dat amper op te vangen, maar voor een stichting is dat makkelijker."
Vrijwilligers spelen hierbij een sleutelrol. "Zowel El Placer als de stichting draaien mede dankzij de inzet van een vaste groep mensen die ervaring opdoen in snoei- en teeltmethodes. Zo wordt kennis geborgd en blijft biologische wijnbouw in Nederland levensvatbaar."
Jubileum en open dagen
Op 20 september viert El Placer het 25-jarig bestaan tijdens de Wijngaarden Open Dagen. De burgemeester verricht de officiële opening. Bezoekers kunnen deelnemen aan een divers programma met onder meer een tai chi-les, een workshop wijn en spijs, en een demonstratie van het bodemleven. Ook zijn er duurzame kraampjes en muzikale intermezzo's. Vrijwilligers worden 's avonds in het zonnetje gezet met een gezamenlijke maaltijd.
De open dagen zijn te bezoeken op 20 en 21 september van 10:00 tot 17:00 uur.
Voor Johan en Lidwien is het jubileum een bijzonder moment om stil te staan bij hun reis. "We hebben altijd vastgehouden aan biologisch, ook als het moeilijk was. Dat maakt dit jubileum extra waardevol."
© Wijngaard El Placer
Sectorontwikkelingen
Volgens Johan zijn de uitdagingen voor biologische wijnbouw de afgelopen 25 jaar alleen maar groter geworden. "Klimaatverandering met alle grillen en extremen van dien maakt het in Nederland niet makkelijker om een florerend, financieel gezond wijnbouwbedrijf op te zetten. Wanneer je bedrijf enkel gebaseerd is op druiventeelt en wijnmakerij, dan houd je het financieel niet vol als je een paar slechte jaren achter elkaar hebt."
Daarbij ziet hij dat steeds meer bedrijven kiezen voor aanvullende activiteiten. "Naast de opbrengsten van druiventeelt en wijn zal je ook andere inkomstenbronnen moeten hebben, zoals agrotoerisme, chaletjes, een camping of een restaurant. Dan is het net overeind te houden. Zo ligt naar mijn idee de situatie nu. Die verandering zal nodig zijn om biologische wijnbouw landbouw in Nederland te laten bestaan."
Voortzetting
Met zijn 80 jaar beseft Johan dat de toekomst vraagt om opvolging en nieuwe vormen van samenwerking. Ze zijn nu aan het onderzoeken op welke manier El Placer voortgezet kan worden. Johan besluit: "Ik hoop dat onze ploeg vrijwilligers straks met de wijngaard kan doorgaan. Biologische wijnbouw in Nederland heeft alleen kans als we het samen doen."
Voor meer informatie:
Johan Rippen
Wijngaard El Placer
Groene Velden 140
8211 BD Lelystad
06 13866296
[email protected]
wijngaardelplacer.nl
