Tholen - In Friesland experimenteert akkerbouwer Pyt Sipma met de teelt van biologische vezelhennep. Hij begon vijf jaar geleden al met vlas, maar besloot dit seizoen een deel van zijn areaal vrij te maken voor een pilot met hennep. "Op deze boerderij gebeuren vaak dingen waarvan mensen zeggen: dat kan niet. Dan vind ik het interessant om het juist te proberen", vertelt Sipma. "Ik vind het ook een te gemakkelijk argument om dan maar vooral niets te veranderen. Het kan vaak wel, maar het vraagt altijd een inspanning binnen de keten, waarbij ik vaak de consument als leidend benoem. Mijn ervaring leert dat een boer maar een heel beperkte invloed heeft, maar uiteindelijk wel onmisbaar is in de keten." Vanuit een project zijn vele partners betrokken om te bepalen waar de knelpunten zitten in de biologische teelt van vezelhennep.
© Timpelsteed
Van theorie naar praktijk
Het idee om hennep te telen kwam pas laat in het voorjaar. De verwachting was dat de planten ongeveer een meter hoog zouden worden, zodat dezelfde machines als bij vlas konden worden ingezet. "In de praktijk bleek de gekozen variëteit ruim 2,5 meter hoog te worden. Dan merk je dat theorie en praktijk behoorlijk uit elkaar kunnen liggen." De oogst leverde meer uitdagingen op. Met de vlasmachine lukte het niet, een poging met een rietsnijder mislukte eveneens. "De hennep heeft een heel ander gewicht dan riet. Korter klepelen lukte ook niet, de vezel is simpelweg te sterk. Uiteindelijk hebben we een gespecialiseerde machine van ver moeten laten komen. Technisch kan het dus wel, maar het vraagt investeringen."
Roten en verwerking
Na de oogst volgt het roten: het gecontroleerd laten verteren van het plantmateriaal om de vezels los te maken. Bij vlas gebeurt dat traditioneel in waterbassins of in een sloot, maar vanwege milieuregels gebeurt dit nu vooral op het veld. "Mijn vlas en hennep liggen nog op het land. Het is lastig om daar de juiste kwaliteit uit te halen. Een deel gaat naar een bedrijf in Noord-Holland waar in bassins wordt geroot. Dat moet uitwijzen wat dit betekent voor de kostprijs en/of opschaling haalbaar is." Uiteindelijk is het de bedoeling dat de lange vezels bij een kleine vlasverwerker in Zuid-Nederland worden verwerkt.
© Timpelsteed
Afzet en toepassingen
De vraag naar hennep groeit, vooral in de isolatie-industrie. Sipma ziet echter meer mogelijkheden: "Hennepvezel is sterk en veelzijdig. Denk aan textiel, meubels of gordijnen. De maatschappij spreekt steeds vaker de wens uit om biobased materialen te gebruiken in publieke gebouwen. Het is tijd dat ze daden bij het woord voegen." De financiële haalbaarheid voor akkerbouwers is nu namelijk nog beperkt. "Voor de teelt zelf blijft het lastig om er genoeg aan te verdienen. We zitten op dure gronden en biologisch heeft een kostprijs. Probleem is dat de maatschappij vaak voor te goedkoop kiest en dat zal uiteindelijk steeds vaker duur uitpakken."
Vergelijking met vlas en duurzaamheid
Hoewel hennep drie keer zo hoog wordt als vlas, levert het per hectare minder vezel op. Toch ziet Sipma potentie. "Bij hennep liggen ook goede kansen. De ecologische voordelen zijn aanzienlijk: hennep groeit snel, vergt weinig inputs en kan de bodemstructuur verbeteren. Daarmee past het goed binnen de biologische akkerbouw. Echter, onder de streep heb je een saldo nodig."
© Timpelsteed
Samenwerking en toekomst
De volgende stap is opschalen en marktvraag creëren buiten de traditionele isolatiesector. Sipma benadrukt daarbij het belang van overheidssteun. "De overheid wil harde data. Daarom doen we pilots: om te laten zien wat technisch mogelijk is en welke cijfers daaruit komen. Maar als je echt een alternatief wilt bieden voor steenwol of andere niet-duurzame materialen, dan moet er beleid en afzetzekerheid komen. Naast de harde data is er ook een omslag in het denken van de maatschappij nodig en een liefde voor deze mooie biologische en lokale producten."
Pionieren in de biologische akkerbouw
De teelt van biologische vezelhennep is geen eenvoudige opgave, maar Sipma steekt graag zijn nek uit voor de biologische sector. "Ik geloof heilig in het biologische systeem. Soms zeggen mensen: waarom doe je dit? Omdat je iets moet investeren in de toekomst. Niet alleen in de natuur, maar ook in de mens en in nieuwe ketens. Dan vind ik het mooi om er vroeg bij te zijn en de weg te verkennen."
Voor meer informatie:
Pyt Sipma
Timpelsteed
[email protected]
timpelsteed.nl
