De 's zomers schoongeveegde potstal van de Bisschopshoeve vormde maandag 25 augustus het decor voor gesprekken en discussies. Een groep van 22 mensen, met name biologische melkveehouders, maar ook vertegenwoordigers uit de biologische akkerbouw, het boerenbestuur, onderzoek, agrarisch advies, beleid en het agrarisch bedrijfsleven waren afgekomen op de bijeenkomst van Bionext over biologische en natuurinclusieve landbouw.
© Bionext
De bijeenkomst is georganiseerd vanuit het project biologisch & natuurinclusief. Dit project heeft enerzijds als doel om het natuurinclusieve karakter van biologische bedrijven duidelijk in beeld te brengen. Anderzijds om verschillende biologische sectoren te inspireren nog meer natuurinclusieve maatregelen te nemen op het bedrijf. Binnen dit project wordt nadrukkelijk contact en samenwerking gezocht met verschillende natuurorganisaties en andere partijen die staan voor meer een meer natuurinclusieve landbouw.
In deze bijeenkomst gingen Manon Lammers (Senior beleidsmedewerkers boerenlandvogels bij Vogelbescherming Nederland) en Theo Bakker (coördinerend adviseur natuurinclusieve landbouw Staatsbosbeheer) het gesprek aan over hun eigen doelen en werkzaamheden in de natuurinclusieve landbouw en de rol die de biologische landbouw hierin kan spelen.
De Vogelbescherming: weidevogelbeheer
De vogelbescherming legt de focus op zogeheten 'kansgebieden', gebieden van minstens 1200 ha die in aanmerking komen om voor boerenlandvogels een goede habitat te worden. In samenwerking met het agrarisch natuurbeheernetwerk van Boerennatuur proberen ze de leefomgeving voor o.a. weidevogels te verbeteren.
Plas-Dras
Om de weidevogelpopulatie te laten groeien, zouden meer ondernemers moeten kiezen voor zwaarder beheer, zoals plas-dras. Plas-dras is het (tijdelijk) onder water zetten van grasland of greppels om betere leefomstandigheden te creëren voor weidevogels. De vogels gebruiken de plassen namelijk om er voedsel te zoeken zoals wormen. Later in het jaar trekken ze de weilanden in om te broeden.
Dit beaamt Wicher Hoeve, hij ziet plas-dras als het visitekaartje voor de weidevogel, maar dit moet je wel goed beheren. Om de plas-dras goed te houden, adviseert Wicher om het jaarlijks zwart te maken. Deze modderige slib is goed voor de weidevogels om in te foerageren. Door het jaarlijks zwart maken voorkom je wildgroei van planten, waardoor het onder water blijft staan.
Maaibeheer
In het gesprek tijdens de rondleiding, komt o.a. de 15 juni maaimaatregel sterk naar voren als te rigide vanwege de jaarlijks verschillende weersomstandigheden waar geen rekening mee wordt gehouden, en de te lage voedingswaarde van het hooi in voer. Daarnaast lijkt het beter te zijn voor weidevogels om verschillende groeitrappen te hebben in het grasland, waardoor het beter is om sommige stukken wat eerder te maaien. Dan hebben de kuikens namelijk kort gras om in te foerageren, en tegelijk langer gras om zich in te verstoppen voor predatoren.
Predatie
Het grootste probleem voor weidevogels is het verdwijnen van een geschikt leefgebied. Daardoor zijn populaties niet meer voldoende groot om bestand te zijn tegen predatoren zoals ooievaars, kraaien en buizerds. Grotere roofdieren blijven altijd een probleem, de Bisschopshoeve (het melkveebedrijf van Wicher en opvolger Jarno) heeft hierin een aanpak gevonden. Om de weidevogels te beschermen tegen predatie door vossen en andere zoogdieren, hebben ze een perceel afgerasterd. Elke drie weken maaien Jarno en Wicher onder de draad door, om de stroom op de draad goed te houden. Zo worden de weidevogelpopulaties beschermd. Provinciaal of zelfs landelijk beleid rondom predatie is nodig om meer houvast voor boeren te geven.
Beweiding
Ook biologische bedrijven kunnen nog vrij intensief zijn (betekent veel koeien op een stuk grond). Dan leidt dit tot intensieve weidegang en dat is nadelig voor weidevogels. Vanuit de biologische sector werd hiertegen ingebracht dat extensieve beweiding (waar ook veel biologische bedrijven aan doen), juist wel goed past binnen weidevogelbeheer. Hierbij is het ook nog zo dat biologische bedrijven veel waarde kunnen toevoegen. Bijvoorbeeld doordat er geen chemisch-synthetische bestrijdingsmiddelen gebruikt worden, zijn er meer insecten voor weidevogels.
Staatsbosbeheer: pachtconstructies
Theo Bakker vertelt over een langdurige pachtconstructie van 12 jaar die is voorbehouden aan ondernemers die op hun eigen landbouwgrond veel natuurinclusieve maatregelen uitvoeren, en bereid zijn hierin verdere stappen te zetten. Deelname is voorbehouden aan ondernemers die aan de drempelwaarde van KPI's voldoen, geformuleerd op alle aspecten van natuurinclusieve landbouw.
Momenteel is 45% van de deelnemers biologisch. Vooral melk- en vleesvee, omdat het overgrote deel van hun te verpachten gronden bestaat uit (blijvend) grasland. Volgend jaar heeft Staatsbosbeheer naar verwachting meer dan 66 deelnemers. Samen vormen deze boeren een leernetwerk rondom natuurinclusieve landbouw. De wens van Staatsbosbeheer is ook om de boswachters en de boerenondernemers nader tot elkaar te brengen. Hiervoor hebben zij ook de handreiking voor boswachter en boer geschreven, zodat gezamenlijk in het veld gekeken kan worden naar natuurinclusieve maatregelen.
Openbare pacht
Naast het natuurinclusieve project doet Staatsbosbeheer ook aan openbare pacht. Een constructie van 1 jaar met stilzwijgende verlenging tot 6 jaar. De pacht wordt verleend op basis van een puntensysteem. De ondernemer met de hoogste score kan de grond pachten. De discussie ging o.a. over de voordelen die juist biologische landbouw biedt voor Staatsbosbeheer om hun grond te verpachten. Theo Bakker gaf dit zelf ook aan, en liet zien dat de biologische bedrijven hiervoor ook punten krijgen (standaard 60 punten voor een bio-certificaat en 'Goud' bij de ecoregeling). Niet alleen omdat biologische landbouw al regels kent t.a.v. gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en kunstmest. Maar ook vanwege de natuurinclusieve mindset van veel biologische boeren én de eigen 'checks & balances' die inherent zijn aan biologische landbouw en de wijze waarop het toezicht is georganiseerd.
Wat nemen ze mee?
Een ontwikkeling in het landelijk gebied naar meer natuurinclusiviteit en biodiversiteit staat centraal voor zowel de Vogelbescherming als Staatsbosbeheer. "We gaan verder verkennen hoe de biologische sector en de natuurorganisaties elkaar kunnen versterken, ook richting beleid."
Voor meer informatie:
Bionext
Bennekomseweg 43
6717 LL Ede
Tel.: 030 2339970
[email protected]
www.bionext.nl
