Mogelijke vermenging biologische teelt met NGT-gewassen onderzocht

Het voorstel van de Europese Commissie voor aangepaste regelgeving voor nieuwe genetische technieken (NGT) opent de mogelijkheid voor NGT-teelt in Nederland. NGT-gewassen worden onderverdeeld in twee categorieën: NGT-1 en NGT-2. Een onderzoek van de WUR verkent de mogelijke vermengingsroutes tussen gangbare en biologische teelten, die ook relevant zijn voor NGT-gewassen. "Op basis van de opgedane inzichten in deze studie is de kans op vermenging van bio teelt met NGT-teelt vergelijkbaar met de kans op vermenging van bio teelt met gangbare teelt", zo stelt het rapport. De huidige mitigerende maatregelen worden in principe als afdoende beschouwd. Wel kan de impact van vermenging met NGT-2-gewassen in de biologische sector als ernstiger worden ervaren, waardoor behoefte aan aanscherping van maatregelen kan ontstaan.

In het rapport zijn tien gewassen onderzocht: aardappel, appel, bloemkool, maïs, haver, rode biet, spinazie, ui, veld/tuinboon en winterpeen. De kans op vermenging is groter gebleken bij kruisbestuivende gewassen dan bij zelfbestuivende gewassen. Voor elk gewas is gekeken naar vermengingskansen in verschillende stappen van de productieketen: veredeling, vermeerdering, teelt, rotatie en naoogst.

© Bencharat Chanphong | Dreamstime

Veredeling
Vermenging kan optreden als er onvoldoende afstand wordt gehouden tussen populaties bij instandhouding of selectie van rassen. Veredelingsbedrijven controleren nu al streng op raszuiverheid. Vanaf 2036 vervallen derogaties die het gebruik van gangbaar uitgangsmateriaal in biologische teelt toestaan wanneer biologisch materiaal niet beschikbaar is. Daarmee wordt het belang van biologisch gecertificeerd uitgangsmateriaal alleen maar groter. Voor nieuwe rassen blijft het mitigeren van vermenging met NGT-rassen cruciaal, waarbij een centrale en openbare registratie van NGT-rassen kan helpen.

Vermeerdering
Tijdens zaaizaad- of pootgoedvermeerdering kan vermenging leiden tot afkeuring of klasseverlaging van het te keuren perceel. NAK en Naktuinbouw voeren veldkeuringen en periodieke controles uit om raszuiverheid en rasechtheid te waarborgen. Particuliere vermeerderingsbedrijven gebruiken isolatieafstanden en volgen EU-richtlijnen voor groentezaad, pootaardappelen, bietenzaad en zaai­granen.

Teelt
In de teelt is de kans op vermenging groter dan bij veredeling of vermeerdering. De teelt vindt op grotere schaal plaats en wordt door meerdere partijen uitgevoerd. Vermenging kan optreden bij het zaaien of poten, tijdens de veldfase en bij oogst. Voor gewassen die normaal voor de oogst niet bloeien, zoals rode biet en winterpeen, blijft de kans klein, maar 'schieters' kunnen alsnog tot bloei komen.

Gewasrotatie
Tijdens rotatie kan vermenging optreden door opslag van zaden of plantenresten uit vorige teelten. Vooral voor aardappel, ui en winterpeen in biologische teelt in omschakeling is vermenging met NGT-gewassen mogelijk. Opslag wordt al gemonitord en er bestaan adviezen en bindende teeltvoorschriften om dit te beperken.

Naoogst
In transport, opslag, verwerking, verpakking en distributie kan vermenging optreden door onvoldoende reiniging, ontoereikende scheiding van producten, verkeerde etikettering of onvolledige administratie. Hoewel Skal toezicht houdt op landbouwbedrijven, verwerking en detailhandel, zijn er veel actoren betrokken waardoor een kans op vermenging blijft.

Risico's door hobbyboeren
Het rapport noemt ook een vermengingsroute die buiten de huidige studie valt: teelt van NGT-gewassen door hobbyboeren, bijvoorbeeld in privé-moestuinen of volkstuinen. Deze kan een risico vormen voor biologische veredeling, vermeerdering en teelt. Deze route geldt ook voor gangbare gewassen en mogelijke regulering ervan is niet meegenomen in het onderzoek.

Mogelijke aanvullende maatregelen
Extra co-existentiemaatregelen voor NGT-2-gewassen zouden kunnen bestaan uit het aanscherpen van bestaande maatregelen en het invoeren van aanvullende stappen, zoals naleving van isolatieafstanden in de teelt of het labelen van NGT-2-producten in de detailhandel, zoals voorgesteld door de Europese Commissie.

Het rapport kan dienen als vertrekpunt voor gesprekken met sectorpartijen over een praktisch uitvoerbaar co-existentiebeleid.

Bron: WUR