Tholen - Op 17 oktober 2024 werd De Boekweit Coöperatie opgericht. Een van de initiatiefnemers is Peter Brul. Peter heeft vijftig jaar ervaring als biologische boer, onderzoeker en adviseur. In diverse landen werkte hij met boekweit. Zijn interesse werd gewekt na het lezen van een artikel in het interne blad van groothandel De Nieuwe Band, nu onderdeel van Odin, dat trots meldde geen boekweit meer uit China te importeren, maar uit Zuid-Duitsland.
Hij nam het initiatief om samen met een lokale teler in Groningen, Harry Luring uit Onstwedde, de eerste hectaren boekweit te gaan telen. Dat was in 2018. In 2024 telt de coöperatie 35 telers met in totaal 120 hectare. Dit jaar is het areaal uitgebreid naar 50 boeren, die gezamenlijk 200 hectare boekweit telen.
© Boekweit Cooperatie"Het geven van informatie is een belangrijk onderdeel gebleken sinds de oprichting"
De coöperatie kent vier 'soorten' leden: de boeren, afnemers, burgers en zogenoemde kapitaalleden. Laatstgenoemden zijn grote organisaties zoals Land van Ons en andere maatschappelijke organisaties. "We willen een coöperatie zijn die zijn spreekwoordelijke wortels breed in de samenleving heeft."
Waar staan ze nu?
Peter is trots op wat ze in relatief korte tijd hebben bereikt. "Relatief, inderdaad, want we zijn jaren bezig geweest met de voorbereidingen die uiteindelijk hebben geleid tot de oprichting van de coöperatie, vorig jaar."
Peter en zijn team hebben gewerkt aan een efficiënte organisatiestructuur, het borgen van het besluitvormingsproces en de realisatie van de opslag, de verwerkingsmethode en de afzetmogelijkheden.
"We zijn inmiddels al uit onze tijdelijke locatie gegroeid. Dat was te voorzien, maar dat het zo snel zou gaan, was ook voor mij een verrassing. We beschikken nu over 880 m². Dat stelt ons in staat om een eigen pellijn te ontwikkelen: een volledige productielijn, inclusief verpakkingsfunctie."
Daardoor kan een breed scala aan verpakkingseenheden worden geproduceerd. "Onze verpakkingseenheden variëren van 25 kilo zakken voor bedrijven tot en met kleinverpakkingen van 0,5 en 1 kilo, die schapgereed zijn. Dat maakt ons flexibel, waardoor we een brede afzetmarkt kunnen realiseren."
100% opbrengst
De boekweitkorrel wordt in zijn geheel gebruikt. "We pellen de korrel en gebruiken 64% binnen het voedingssegment. De overige 36% – de doppen – worden ingezet als vulling voor onder andere kussens, yogamatten en voor de opkweek van insecten ten behoeve van natuurlijke bestrijding in de glastuinbouw. We onderzoeken momenteel of en hoe de doppen kunnen worden gebruikt als isolatiemateriaal."
Een goede afzetmarkt voor dit bijproduct is belangrijk om de prijs van het hoofdproduct, de korrel, op een redelijk niveau te houden.
Randvoorwaarden
Peter: "Boekweit heeft veel eigenschappen die we als maatschappij belangrijk vinden. Met zijn overvloedige en langdurige bloei is het een verrijking van het landschap, en daarmee van onze leefomgeving. Het gewas is goed voor de bodem en zorgt voor een welkome verruiming van de gewasdiversiteit in de akkerbouw.
Het trekt veel insecten aan en daarmee ook insectenetende boerenlandvogels. Boekweit vraagt weinig bemesting, kan in de meeste jaren onkruid goed onderdrukken zonder onkruidbestrijding, en kent geen ziekten of plagen waarvoor (buiten de biologische teelt) gespoten moet worden.
Het korte groeiseizoen van zo'n 95 dagen past vaak goed in de arbeidsverdeling op een akkerbouwbedrijf. Het gewas is door de RVO erkend als rustgewas. Dit jaar telen diverse Drentse boeren het gewas met een premie voor agrarisch natuurbeheer. Deze regeling is landelijk en zal naar verwachting vanaf het volgende teeltjaar door meer agrarische collectieven worden benut, waardoor een aantrekkelijk saldo kan worden behaald met een rustgewas."
Expansie
Boekweit was vijfhonderd jaar lang volksvoedsel in Nederland en daarmee eeuwenlang een van de belangrijkste gewassen — tot genoegen van imkers, honingbijen én wilde bijen. De herintroductie en de integrale aanpak van teelt, verwerking, promotie en afzet via De Boekweit Coöperatie hebben maatschappelijke impact, maar het geheel moet natuurlijk ook bedrijfseconomisch renderen.
"Het is van belang om een goede balans te vinden en te behouden tussen productie en afzet. Er is nu een assortiment van zo'n 25 producten, veelal ontwikkeld in samenwerking met partners als Odin en Land van Ons."
Steeds meer bedrijven, zoals bakkerijen, bierbrouwers, molenaars, pastamakers, producenten van pannenkoekmengsels en bedrijven die fermenteren (zoals miso en tempeh), nemen Nederlandse boekweit af.
En voor de toekomst? "Door goed samen te werken met telers en afnemers verwachten we gestaag te kunnen doorgroeien in areaal, assortiment en afzet. Daarmee gedijen niet alleen de bijen, maar ook de boeren, de bodem, de consumenten – en uiteindelijk de hele samenleving. Dat is wel wat waard."
Voor meer informatie:
Peter Brul
De Boekweit Coöperatie
Tel.: +31 (0)6 57933452
[email protected]
