Ook de ACM en Johan Remkes bepleiten nu om niet-duurzaam voedsel in de supermarkt te belasten, ziet Jeroom Remmers van de TAPP Coalition. Zo'n heffing is goed voor duurzaamheid en goed voor boeren. Lees hieronder zijn opiniestuk:
De boodschappen zijn de laatste tijd flink duurder geworden. Maar ons voedsel is nog altijd spotgoedkoop. Althans, het niet-duurzame voedsel. Duurzaam voedsel is juist veel te duur. Bij Albert Heijn betaal je voor 300 gram half om half gehakt 2,49 euro. Biologisch gehakt: 3,99 euro. Per kilo is dat 5 euro duurder.
Zowel de ACM als Johan Remkes in zijn stikstofrapport hebben in oktober aanbevelingen gedaan om het prijsverschil tussen niet-duurzame en duurzame producten te verkleinen. Niet-duurzaam voedsel is goedkoper omdat de externe milieukosten en een eerlijke prijs voor de boer afwezig zijn. Consumenten betalen nu niet de 'echte prijs' voor voedsel.
Remkes stelde in zijn advies een heffing voor bij supermarkten op niet-duurzaam voedsel. Dat zou de verkoop van duurzame zuivel en vlees van boeren nabij kwetsbare natuurgebieden moeten bevorderen, als zij minder dieren gaan houden en omschakelen naar bijvoorbeeld biologische veehouderij. De Autoriteit Consument en Markt adviseerde de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit na drie jaar onderzoek om bij 'gangbare' producten de gevolgen van de productie op het milieu in de prijs te verwerken en duurzame voedingsmiddelen via btw-verlaging of subsidies goedkoper te maken.
"Doorbreek de 'veel voor weinig'-mentaliteit"
In Frankrijk is voedsel (en vlees) in supermarkten volgens Eurostat zo'n zestien procent duurder dan bij ons. Daar zijn er wel hogere normen ter bescherming van milieu, dierenwelzijn en de boeren. Zo geldt er sinds 2017 een wet die supermarkten verbiedt te stunten met voedsel. Voedsel mag alleen verkocht worden als het minstens 10 procent duurder is verkocht dan de inkoopprijs. Megastallen zijn uit den boze, net als genetisch gemodificeerde landbouw, er is een heffing op bestrijdingsmiddelen. In Frankrijk zijn meer soorten landbouwgif verboden dan in Nederland. Bijna 20 procent van de boeren is biologisch, en 10 procent van het areaal.
En dan Nederland. Hier ligt het percentage biologische boeren met 3,8% veel lager. Hier schieten megastallen als paddenstoelen uit de grond, er is geen heffing op bestrijdingsmiddelen en geen bescherming van boeren tegen het kiloknaller-gedrag van supermarkten. Franse gezinnen besteedden 20 procent van het huishoudbudget aan eten en drinken. In Nederland ligt dat op 12,5 procent. Daarmee geven we van alle Europeanen het minst uit aan voedsel. De 'veel voor weinig'-mentaliteit moet met hulp van de overheid doorbroken worden, stelt Remkes. Er moet een heffing op niet-duurzaam voedsel komen, waarbij de heffingsopbrengst kan worden ingezet om boeren te helpen te extensiveren en om te schakelen naar biologische of natuurinclusieve landbouw. Een stuntverbod voor supermarkten zou overigens ook ingevoerd moeten worden. Zowel de belangenorganisatie Agractie als de non-profit organisatie TAPP Coalitie pleitten hiervoor.
VVD-coryfee Johan Remkes stelde een zonering van Nederland voor, voor verschillende vormen van landbouw. In de zogenaamde oranje, gele en groene gebieden moeten boeren vooral extensiveren naar minder vee en omschakelen naar bijvoorbeeld biologische veehouderij. Vervolgens moeten ze bij voorkeur produceren voor de Nederlandse markt. Remkes: "Dat betekent dat de overheid moet proberen om zowel in supermarkten als in de food services (restaurants en andere diensten) zoveel mogelijk productie van juist dit soort ondernemingen afgezet te krijgen. Over de vraag hoe dat te doen, zullen goede gesprekken nodig zijn, ook met de supermarkten, de horeca en ketenpartijen zelf. Het moet daarin niet bij praten of kennis alleen blijven, er zijn ook harde instrumenten nodig. In dit spoor kan ook aandacht voor gedragsbeïnvloeding van de consument niet ontbreken, hetzij via belasting op niet-duurzame producten, hetzij via voorlichting en campagnes." Kortom: Remkes wil een 'harde' belasting op veehouderijproducten zoals niet-duurzaam geproduceerd vlees en zuivel en dat zal in het kabinetsplan en het Landbouw Akkoord moeten worden opgenomen. Om boeren een financieel duurzaam toekomstperspectief te geven. Het kabinet gaf aan het plan van Remkes integraal over te nemen en dit plan in november te presenteren, dus die heffing met terugsluis hoort daarbij. Als het al aangekondigde onderzoek hiernaar eind maart 2023 klaar is, kan het plan nog opgenomen worden in het Belastingplan 2024.
Voorstel voor reële prijs van vlees
Er ligt een goed doordacht voorstel voor een heffing op vlees, waarin supermarkten en consumenten de milieukosten van stikstof en broeikasgasemissies gaan meebetalen. Dit kan ook bij zuivel. Van deze heffing zou je biologisch vlees en zuivel kunnen uitzonderen, zoals Carola Schouten, voormalig minister van Landbouw, liet opnemen in het ChristenUnie-verkiezingsprogramma. Op 20 april 2020 heeft Wopke Hoekstra, toen minister van Financiën, dit voorstel voor een reële prijs van vlees naar de Tweede Kamer gestuurd. Sinds afgelopen voorjaar blokkeert een Kamermeerderheid van onder andere PVV, VVD en CDA het voorstel, maar nu Remkes een heffing wil op niet-duurzaam voedsel, met terugsluis naar veehouders, zullen CDA en VVD zich achter hun oren moeten krabben.
0% btw op gezond en duurzaam voedsel
Zo'n heffing kan juist nu goed verkocht worden om steun te kunnen geven aan onze boeren. Het plan kan goed vallen, als tegelijk gezond en duurzaam voedsel vanaf januari 2024 goedkoper wordt door meer producten over te brengen van het btw-tarief van 9 procent naar het tarief van 0 procent. Niet alleen verse groenten en fruit, zoals het kabinet wil, maar ook bewerkte groenten, biologisch voedsel, brood, volkoren producten en vlees- en zuivelvervangers. Dan gaan alle consumenten er netto op vooruit bij het boodschappen doen, zelfs als niet-duurzaam vlees en zuivel wat duurder worden.
Voor meer informatie: info@tappcoalitie.nl en www.tappcoalitie.nl